۱۱ مرداد ۱۳۸۷ - ۱۳:۵۸
  • کد خبر: 132055
ذخایر نفت و گاز جهان از دیدگاه بی.پی

براساس آخرین گزارش آماری شرکت نفت بریتانیا(بی.پی) ذخایر اثبات شده نفت جهان در آغاز سال 2008 میلادی افزون بر 9/1237 میلیارد بشکه (6/168 میلیارد تن) است که با احتساب ذخایر ماسه‌های نفتی (نفت غیرمتعارف یا Non-Conventional Oil) کانادا که به 2/152 میلیارد بشکه می‌رسد، ذخایر کلی نفت جهان یک تریلیون و 1/390 میلیارد بشکه است.

بر اساس تعریف رایج و استاندارد انجمن مهندسین نفت(SPE)، ذخایر اثبات شده نفت به آن حجم از ذخایری اطلاق می‌شود که با اطلاعات زمین‌شناسی و مهندسی موجود و با در نظر گرفتن اطمینان قابل قبول، بتوان تحت شرایط موجود اقتصادی و عملیاتی آن را استخراج کرد.

آمار ذخایر اثبات شده نفت(به انضمام ماسه های نفتی کانادا) نشان می‌دهد که این حجم از ذخایر جهان نسبت به اول سال 2007، 4/18 میلیارد بشکه بیشتر شده است. به عبارت دیگر با احتساب تولید جهانی نفت با متوسط روزانه 533/81 میلیون بشکه در روز  شامل؛ نفت‌خام، نفت استخراجی از شیل‌ها و ماسه‌های نفتی( نفت های غیر مرسوم و یا غیر متعارف) و مایعات گازی ( NGL"s) در طول سال 2007 که بالغ بر 759/29 میلیارد بشکه بوده است، مشخص می شود که در طول سال 2007 بیش از 159/48 میلیارد بشکه نفت قابل استحصال کشف شده است. این رقم در برگیرنده کشفیات جدید (New Discoveries) و همچنین رشد ذخایر (Reserves Growth) در نتیجه کاربرد تکنولوژی در شناخت ذخایر نیز می شود.

ذخایر اثبات شده نفت در آمریکای شمالی با 3/69 میلیارد بشکه نفت قابل استحصال، 6/5 درصد از کل ذخایر نفت جهان را به خود اختصاص داده است که با احتساب میزان کنونی تولید، این ذخایر تنها 9/13 سال دوام خواهد داشت.

در آمریکای مرکزی و جنوبی با ذخایری به میزان 2/111 میلیارد بشکه که 9 درصد ذخایر جهانی را شامل می‌شود، نسبت ذخایر به تولید، 9/45 سال است.

ذخایر نفتی اروپا و اوراسیا (اتحاد جماهیر شوروی پیشین) به 7/143 میلیارد بشکه یعنی 6/11 درصد از ذخایر جهانی نفت (تقریباً برابر با ذخایر نفتی ایران) می‌رسد که عمر این ذخایر 1/22 سال است.

خاورمیانه 3/755 میلیارد بشکه نفت ذخایر اثبات شده قابل بازیافت را در اختیار دارد که 61 درصد ذخایر جهانی نفت را در بر می‌گیرد. با روند کنونی تولید در این کشورها (ایران، عراق، کویت، عمان، قطر، عربستان‌سعودی، سوریه، امارات متحده عربی و یمن)،2/82 سال طول می‌کشد که ذخایر کشف شده کنونی خاورمیانه به پایان عمر خود برسند.
 
نمودار شماره 1: میزان ذخایر اثبات شده نفتی در مناطق مختلف جهان در پایان سال 2007

 

ذخایر نفتی در آفریقا 5/117 میلیارد بشکه، یعنی 5/9 درصد ذخایر جهانی با عمر 2/31 سال است و در نهایت سایر کشورهای آسیایی و کشورهای حوزه اقیانوس آرام با داشتن 8/40 میلیارد بشکه نفت، 3/3 درصد از کل ذخایر جهانی نفت را به خود اختصاص داده اند که با روند کنونی تولید، نسبت R/P تنها 2/14 سال خواهد بود.

نکته قابل توجه در میزان ذخایر جهانی نفت، سهم کشورهای عضو اوپک (13 عضو)است که ذخایر نفتی موجود و شناخته شده قابل استحصال در این کشورها به 939 میلیارد بشکه یا 2/128 میلیارد تن می رسد. ذخایر نفتی این 13 کشور، 9/75 درصد ذخایر جهانی نفت متعارف را شامل می‌شود که با احتساب تولید سالانه کنونی حدود 13 میلیارد بشکه، این ذخایر 72 سال عمر خواهند داشت و اما عمر ذخایر نفتی در کشورهای غیر عضو اوپک، بدون احتساب ماسه‌های نفتی کانادا، با 9/298 میلیارد بشکه (1/24 درصد ذخایر جهانی) ذخیره و تولید سالانه کنونی حدود 7/16 میلیارد بشکه، تنها 8/17 سال خواهد بود.

جمهوری اسلامی ایران با داشتن 4/138 میلیارد بشکه، برابر با 19 میلیارد تن نفت، 2/11 درصد از ذخایر جهانی نفت را به خود اختصاص داده است که این آمار کاملا با ارقام منتشرشده و رسمی ایران مطابقت دارد. ایران با توجه به میزان تولید سالانه 6/1 میلیارد بشکه‌ای در سال 2007 (4/5 درصد از تولید جهانی نفت)؛ 86 سال دیگر نفت خواهد داشت و همچنان در جایگاه دوم جهان پس از عربستان قرار خواهد گرفت.

در بعضی از منابع آماری، کانادا را در رده دوم قرار داده اند که این موضوع با توجه به غیر متعارف بودن ذخایر ماسه های نفتی و عدم انطباق ماهیت این منابع با آنچه در تعاریف رایج در طبقه بندی ذخایر آمده است، صرفا یک ترفند تبلیغاتی است برای جذب سرمایه گذاری و مطرح ساختن قطب جدید منابع نفتی به عنوان رقیب نفت منطقه خاورمیانه.

با نگاهی به توضیع جغرافیایی ذخایر زیرزمینی نفت و گاز در نقاط مختلف جهان از گذشته تا کنون می توان به اهمیت منطقه خاورمیانه و ریشه کشمکش ها و مسائل ژئوپولتیک پی برد.

 
نمودار شماره 2: توزیع درصدی ذخایر نفتی و رشد آنها در مناطق جهان در سال های1987،1997 و 2007

                                         ذخایر جهانی گاز طبیعی

بر اساس گزارش منابع آماری از جمله بی پی، میزان ذخایر جهانی گاز طبیعی در ابتدای سال 2008 افزون بر 34/6263 تریلیون فوت مکعب یا 36/177 تریلیون متر مکعب است که با روند کنونی تولید سالانه 2940 میلیارد متر مکعب (سال2007) با ذخایر کشف شده کنونی، جهان 60 سال دیگر گاز خواهد داشت.

خاورمیانه با داشتن 3/41 درصد این ذخایر، بیش از 73 تریلیون متر مکعب گاز دارد که ایران در میان این کشورها با 8/27 تریلیون متر مکعب (38 درصد ذخایر گاز خاورمیانه و 7/15 درصد ذخایر گاز جهان) در مقام اول خاورمیانه و دوم جهان جای دارد. میزان ذخایر اثبات شده گاز طبیعی در شوروی پیشین افزون بر 53/53 تریلیون متر مکعب، یعنی 2/30 درصد ذخایر گاز جهان است و مقام دوم بعد از خاورمیانه را در اختیار دارد. اگرچه روسیه به تنهایی با داشتن 65/44 تریلیون مترمکعب گاز طبیعی یعنی بیش از ربع ذخایر گاز جهان در صدر کشورهای دارنده گاز قرار گرفته است.
از نظر تولید گاز طبیعی در جهان، روسیه، آمریکا، کانادا، ایران و نروژ به ترتیب با تولید سالانه 4/607، 9/545، 183/7، 111/9، 89/7 میلیارد متر مکعب در سال 2007 مهم‌ترین تولید‌کنندگان گاز طبیعی بوده‌اند، اما در زمینه مصرف گاز طبیعی، به ترتیب آمریکا، روسیه و ایران در صدر قرار دارند.

 
نمودار شماره 3: میزان ذخایر اثبات شده گاز طبیعی در مناطق مختلف جهان در پایان سال 2007 


 
نمودار شماره 4: توزیع درصدی ذخایر گازی و رشد آنها در مناطق جهان در سال های، 1987،1997و2007
 

 

اطلاعات آماری شرکت بی.پی در باره ذخایر جهانی نفت، تلفیقی از اطلاعات به دست آمده رسمی کشورها، دبیرخانه اوپک، World Oil، Oil & Gas Journal و برآورد مستقل از ذخایر روسیه است که در منابع خبری منتشرشده، ضمن آن که اطلاعات مربوط به گاز طبیعی ترکیبی از اطلاعات رسمی کشورها و اطلاعات حاصل از Cedigas است. 

در تحلیل موضوع ذخایر هیدروکربوری و آنچه طرفداران مسئله "Peak Oil" و تئوری پایان عمر ذخایر مطرح کرده اند، باید گفت با نگاهی به آمارهای موجود در باره میزان ذخایر و تولید نفت در جهان مشخص می شود که از زمان کشف نفت تا کنون همواره ما در این دو مقوله افزایش داشته ایم و نه کاهش! برای درک بهتر این موضوع می توان به گزارش جامع سازمان زمین شناسی آمریکا(USGS) که روی سایت اینترنتی این سازمان موجود است، رجوع کرد. موضوع مهم تر آن که هنوز بشر برای دستیابی به نفت باقی مانده در مخازن (Unrecovered Reserves) که بیش از 65 درصد از کل نفت درجا (Original Oil In Place – OOIP) را شامل می شود،  آنچنان که باید و شاید، دست به کار نشده است.

                                                                                        محمدعلی دانش
                         کارشناس ارشد انرژی در امور بالادستی امور اوپک و ارتباط با مجامع انرژی

                                                                                           اداره بررسی های انرژی
کد خبر 132055

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
0 + 0 =