پشت همه فناوری‌ها و چرخه آن، پژوهش قرار دارد که عده‌ای پژوهشگر، مبتکر و مخترع با فکر خود ایده‌های جدید خلق می‌کنند؛ بنابراین پژوهش زیرساخت همه اتفاقاتی است که درحوزه فناوری و در نهایت ابزارهای زندگی بشری روی می دهد. از سوی دیگر، هدف اصلی و غایی فناوری نیز بالا بردن کیفیت زندگی و غلبه بر آن چیزی است که انسان از غالب شدن بر آن در حالت عادی ناتوان است. پژوهش به سه دسته پژوهش‌های بنیادین، توسعه‌ای و کاربردی تقسیم می‌شود. پژوهش بنیادین در حوزه علوم مختلف از جمله فیزیک، ریاضیات، علوم انسانی و ... اتفاق می‌افتد. پژوهش‌های توسعه‌ای به دنبال تبدیل مبانی نظری به مبانی اجرایی هستند و پژوهش‌های کاربردی نیز به دنبال کاربرد مفاهیم آزمایشگاهی در عرصه صنعت و رساندن آن به نو‌آوری و فناوری است. این امر زنجیره‌ای است که بین پژوهش و فناوری روی می‌دهد و در نهایت ما شاهد بروز آن در عرصه‌های اجتماعی اقتصادی هستیم.
در فرمایشات مقام معظم رهبری بارها و بارها به موضوع علم و فن‌آوری و ضرورت توجه کشور به این مقوله تاکید شده است؛ همچنین در برنامه و اسناد بالادستی که در کشور منتشر میشود همواره نگاه ویژه ای از نظر اعتبارات، برنامه ها و راهبردها به امر پژوهش اختصاص می یابد. مثال بارز آن برنامه افق چشم انداز20  ساله کشور است که هدف اصلی آن، رسیدن به جایگاه برتر علمی و فناوری منطقه در سال 1404 است. نمونه های بارز حرکت در این مسیر را می توان در موضوع هست های شاهد بود که دانش آن کاملاً بومی شده است و نشان می دهد چگونه علم میتواند برای یک کشور قدرت و توانمندی ایجاد کند. همچنین در موضوعات فضایی بارزترین نمونه آن، پرتاپ فضاپیمای ایرانی درنخستین روز از هفته پژوهش امسال بود. در مسائل دارویی، ژنتیکی، مباحث مربوط به سلولهای بنیادین و در نهایت صنعت نفت نیز توجه خاصی به مقوله پژوهش و توسعه مبذول می شود.
باید توجه داشت چالش عمده صنعت نفت در آینده، عدم همخوانی تولید و مصرف منابع انرژی است و به این منظور، تمام فعالیت ها در راستای تولید نفت و وارد کردن آن به چرخه بازار است.
 دنیای امروز به شدت در پی آن است فاصله‌ بین مصرف و تولید را که در آینده تشدید خواهد شد، با استفاده از پژوهش و فناوری پر کند، اما فعالیت در این امر نیازمند نیروی انسانی متخصص از یک سو و اختصاص اعتبارات لازم از سوی دیگر است. در سال 2011 در مجموع، 12.6 میلیارد دلار در بخش پژوهش و فناوری صنعت نفت جهان در بخش دولتی هزینه شده است و این روند به شدت در حال افزایش است.
از یک طرف مصرف بالای انرژی وجود دارد و از سوی دیگر با کاهش منابع روبرو هستیم به نحوی که اکتشافات برزگ به پایان رسیده ودیگر میادین خیلی بزرگ در دنیا کشف نمی‌شود و حجم زیادی از آن ذخایر بزرگ هم اکتشاف و استخراج شده است. بنابراین آنچه که باید به آن نگاه کنیم نفت باقیمانده ذخایر بزرگ و متوسط و استفاده از منابع غیرمتعارف مانند شیل‌های گازی، هیدرات‌های گازی، پالمه‌سنگ یا شیل‌های نفتی، همچنین توجه به ذخایر بسیار کوچک است که باید از فن‌آوری‌های خاصی برای استخراج از آنها استفاده کرد. اما برای تولید نفت باقیمانده از میادین نفتی، توجه به مقوله بازیافت ثانویه و ثالثیه (EOR) بسیار مهم است که بر اساس آن با استفاده از مکانیزم‌هایی، نفت‌های باقیمانده در میادین به تولید می‌رسد. 
 
سیدجلال موسوی
رئیس پژوهش و فناوری شرکت نفت فلات قاره ایران