در یادداشت رشید حسین سید، تحلیلگر انرژی و کارشناس امور جهانی انرژی در پایگاه اینترنتی موسسه رسانه ای تروی مدیا (Troy Media) که بر ارائه گزارشها و مقاله های تحلیلی تمرکز دارد، به بررسی بیشتر نقش انرژی در روابط میان جوامع در دنیای امروز و عنوان « انرژی میان جهانیان پیوند می زند» می پردازیم:

انرژی همچنان به عنوان موتور محرکه اصلی اقتصاد روسیه به شمار می آید. نیمی از بودجه روسیه به صادرات انرژی وابسته است به طوری که درآمدهای حاصل از فروش نفت و گاز این کشور در سال 2012 میلادی از 300 میلیارد دلار فراتر رفت.

توقف صادرات نفت و گاز روسیه علاوه بر آسیب رساندن به اقتصاد این کشور می تواند سبب تضعیف قدرت دولت ولادیمیر پوتین شود و در شرایط ژئوپولیتیکی کنونی- بحران در اوکراین و سقوط هواپیمای خطوط هوایی مالزی در اواسط ماه ژوئیه در نزدیکی مرز روسیه و اوکراین- توقف صادرات انرژی روسیه، بدون شک هدف اصلی غرب، واشینگتن و اتحادیه اروپا برای تحریم و اعمال فشار بر مسکو خواهد بود.

تحریمهای غرب علیه روسیه، اکتشاف و تولید در بخشهای فراساحلی، پروژه های تولید نفت در قطب شمال و برداشت نفت از ذخایر شیل اویل را هدف گرفته است.

آمریکا ارائه فناوری شکست هیدرولیک به روسیه را تحریم و همچنین بانکهای آمریکایی را از ارائه وام به شرکتهای روسنفت، نواتک، گازپروم بانک و وی ای بی (VEB) منع کرده است.

اتحادیه اروپا نیز فروش تجهیزات مورد استفاده در بخشهای اکتشاف و تولید به روسیه را تحریم کرده است.

تامین اعتبار پروژه های نفت و گاز در شبه جزیره کریمه که به تازگی در جریان یک همه پرسی به روسیه ملحق شد نیز از سوی کشورهای عضو این اتحادیه متوقف شده است.

جالب است که این تحریمها به طور ویژه، ارائه تجهیزات برای پروژه های نفتی و اکتشافی را هدف قرار داده است. به نظر می رسد بخشهای گازی با یک هدف مشخص (وابستگی اتحادیه اروپا به گاز روسیه) از این تحریمها مستثنا شده اند. بعید به نظر می رسد بخشهای گازی شامل این تحریمها شوند.

معافیت بخش گازی روسیه نشان دهنده نگرانیهای اتحادیه اروپا از وابستگی کشورهای عضو این اتحادیه به گاز روسیه است.

اتحادیه اروپا 30 درصد از نیازهای گازی خود را از روسیه تامین می کند، 12 کشور عضو اتحادیه اروپا بیش از نیمی از گاز مورد نیاز خود را از روسیه می خرند و 6 کشور تا حدودی به طور کامل به واردات گاز از شرکت دولتی گازپروم روسیه وابسته هستند.

آلمان، چهارمین اقتصاد بزرگ دنیا، 30 درصد نیاز گازی خود را از طریق واردات این حامل انرژی از روسیه تامین می کند.

البته پوتین از اهمیت صادرات انرژی مسکو برای اقتصاد این کشور آگاه است، به طوری که این روند تاکنون تدوام داشته است و چندی پیش آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان در یک نشست مشترک خبری با همتای روس خود به روند بی وقفه صادرات انرژی روسیه به اروپا در دوران جنگ سرد نیز اشاره کرد.

پوتین همچنین آگاه است که تحریمها می تواند تلاشهای روسیه را برای توسعه منابع سیبری شرقی به منظور صدور گاز طبیعی به چین، با مشکل روبرو کند.

شرکت دولتی گازپروم روسیه در ماه مه برای صادرات سالانه 38 میلیارد مترمکعب (1.3 تریلیون فوت مکعب) گاز طبیعی به چین از سال 2019 میلادی با شرکت ملی نفت چین (سی ان پی سی) یک توافقنامه امضا کرد.

تحریم فناوری مورد استفاده در حفاری افقی می تواند توانایی گازپروم را برای عرضه بموقع گاز به چین بر اساس تعهدهای انجام شده با خط لوله صادرات گاز روسیه-چین به طول چهار هزار متر (دو هزار و 458 مایلی)، تحت تاثیر قرار دهد.

در ضمن، با وجود تحریمها، شرکت آمریکایی اکسون موبیل همچنان به همکاری خود با روسها در یک سرمایه گذاری مشترک با شرکت روسنفت برای اکتشاف نفت در قطب شمال ادامه می دهد.

گلن والر، رئیس شاخه روسیه شرکت اکسون موبیل، اعلام کرده بود: همکاری ما با روسنفت بلندمدت خواهد بود، ما منافع زیادی در این پروژه داریم و آماده همکاری بر اساس توافق پیشین خود هستیم.

پوتین نیز با حمایت از این طرح اکتشافی، آن را نمونه ای از همکاری در جهت منافع مشترک  برای تقویت امنیت انرژی جهان خواند.

دو شرکت روسنفت و اکسون موبیل هم اکنون در حال حفر یک حلقه چاه با ارزش 300 میلیون دلار در سیبری هستند و همچنین در نظر دارند یک حلقه چاه  با ارزش 700 میلیون دلار در بخش روسی قطب شمال حفر کنند، که گرانترین پروژه حفر چاه در تاریخ روسیه به شمار می آید.

اکسون موبیل و روسنفت نیز توافق کرده اند در ساخت یک پایانه صادرات ال ان جی در سواحل اقیانوس آرام در روسیه مشارکت کنند.

با این وجود روسنفت یکی از شرکتهایی به شمار می آید که به تازگی هدف تحریمهای غرب قرار گرفته است.

تلاش مسکو برای توسعه همکاریهای اقتصادی با تهران نیز یکی دیگر از واکنشهای پوتین نسبت به تحریمهای غرب است اما روسیه کارتهای دیگر نیز در دست دارد که از جمله آنها می توان به گزینه توقف عرضه گاز به اروپا در زمان  مورد دلخواه اشاره کرد که  این گزینه برای اقتصاد روسیه هزینه در بر خواهد داشت.

جهانیان به یکدیگر وابسته هستند. بنابراین انرژی نیز ماهیت جهانی دارد. روسیه از لحاظ منابع انرژی غنی و اقتصادش نیازمند فروش این منابع است.

اروپا به گاز روسیه نیاز دارد، با وجود وسواسهای موجود در میان سیاستمداران، حتی ثروتمندترین و پیشرفته ترین ملل روی این کره خاکی به کالاها و خدمات دیگر جوامع نیاز دارند و  در این میان استثنایی وجود ندارد، روسیه، اروپا و آمریکا نیز این این قاعده مستثنا نیستند.

ترجمه امیر دشتی