سرمایه گذاری در نفت، طرحی برای ارتقای کارآمدی پرداخت نقدی یارانه ها

اصلاح روش پرداخت نقدی یارانه ها ، ضرورتی غیر قابل انکار است که بی توجهی به آن، در دراز مدت آثار سوء اجتماعی و اقتصادی گسترده ای خواهد داشت.

مقدمه:
طرح عظیم هدفمندسازی یارانه‌ها یکی از مهمترین اجزاء طرح تحول اقتصادی جمهوری اسلامی ایران است که به تغییر الگوی نحوه دریافت یارانه‌ها می ‌انجامد. در این طرح با حذف تدریجی یارانه ‌ها‌ از مواد سوختی، آب، برق، مواد خوراکی اساسی و ...، روش توزیع یارانه ها بهینه می شود. بر اساس این طرح بخشی از یارانه‌ های حذف شده، به صورت نقدی پرداخت شده و سایر درآمدهای حاصل از آن، صرف فعالیتهای عمرانی و فرهنگی می‌شود.

طرح مذکور یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین طرحهای اقتصادی و اجتماعی در تاریخ ایران به شمار می رود و تأثیرات قابل توجهی در نحوه مدیریت اقتصاد کشور خواهد داشت. بی توجهی به کیفیت اجرای این طرح، بسیاری از هدف گذاریهای کلان کشور را دستخوش چالش های عمیق خواهد کرد. 

نگاهی به وضعیت پرداخت یارانه نقدی خانوارهای ایرانی

بر اساس آخرین آمار منتشر شده توسط سازمان هدفمندی یارانه ها، حدود 68.5 میلیون نفر، برای دریافت یارانه های نقدی ثبت نام کرده اند که با احتساب میزان یارانه پرداختی به ازای هر نفر 45 هزار و 500 تومان (در سال 1390)، ماهانه رقمی حدود 3117 میلیارد تومان به خانوارهای ایرانی پرداخت می شود. از سویی با دقت نظر به میزان صادرات روزانه نفت خام در شرایط بدون تحریم (حدود 2.2 میلیون بشکه) و قیمت متوسط 105 دلار برای هر بشکه، مبلغی برابر با ارزش صادرات 10 روز نفت خام در هر دوره یک ماهه (30 روز) به عنوان یارانه نقدی به حساب سرپرستان خانوار واریز می شود.

به بیان ساده تر، رقمی معادل ارزش 33 درصد صادرات نفت خام، صرف تأمین منابع مالی پرداخت یارانه های نقدی خانوارهای ایرانی می شود. اگرچه بر اساس این طرح با افزایش قیمت حاملهای انرژی و بهای سایر اقلام اساسی مصرفی، بخشی از منابع مورد نیاز برای پرداخت یارانه ها تأمین می شود، اما در دراز مدت، نرخ تورم و ... بسیاری از معادلات اقتصادی خانوارهای ایرانی را دچار چالش خواهدکرد. به همین دلیل اصلاح روش پرداخت نقدی یارانه ها، ضرورتی غیر قابل انکار است که بی توجهی به آن، در دراز مدت آثار سوء اجتماعی و اقتصادی گسترده ای خواهد داشت.

از همین رو با نگاهی حسابگرانه به اعداد و ارقام ارائه شده، سوالی به ذهن خطور می کند که: "آیا می توان با طراحی مدلی جدید، این رقم چند 10 هزار میلیارد ریالی را در چارچوب طرحهای کلان نفت و گاز، سرمایه گذاری کرده و سود حاصل از آن را به سهامداران، که همان گیرندگان فعلی یارانه نقدی هستند، پرداخت کرد؟"

پاسخ سئوال فوق و بررسی جنبه های مثبت و منفی اجرای آن، نیازمند بررسی دقیق علمی است. از مزایای عمومی این طرح آنکه در عوض دادن "ماهی"، ماهی گیری را به خانواده ها آموخته و فرهنگ سرمایه گذاری در طرحهای ملی تقویت می شود. موضوعی که امروزه چالشی فراروی بسیاری از فعالیتهای تولیدی روستایی قرار داده و به دلیل دریافت مبلغ نسبتاً قابل توجهی توسط خانواده های پر جمعیت، کمتر جوانی تن به فعالیت های تولیدی و کشاورزی و دامداری می دهد و به تبع آن آسیبهای اجتماعی متعددی ظهور و بروز می کند. اما با اجرای طرح پیشنهادی و با سرمایه گذاری حاصل از وجوه یارانه ها، تسریع بهره برداری از پروژه های کلان ملی را شاهد خواهیم بود بطوریکه با به بهره برداری رسیدن هر یک از پروژه های صنعتی ، میزان درآمد حاصل از این طرحها، ارزش افزوده بسیار بالاتری را نسبت به صادرات نفت خام عاید کشور خواهد کرد.

از سوی دیگر طی یکی دو دهه آینده، با کاهش تدریجی و قابل پیش بینی میزان صادرات نفت خام که به دلیل سن بالای برخی از میادین نفتی، افزایش مصرف داخلی و ... به وقوع پیوسته است، درآمدهای نفتی کشور، با افت قابل توجهی روبرو می شود که این موضوع می طلبد تا نگاه مبتنی بر صادرات نفت خام را تغییر و الگوی مبتنی بر فرآوری و تولید محصول ثانویه را سرلوحه برنامه های اقتصادی کشور کنیم.  

آنچه مسلم است، پیش از اجرای هر طرح اقتصادی، بررسی آثار مختلف فرهنگی، اجتماعی و سیاسی آن، بسیار مهم و حیاتی خواهد بود. با نگاهی اجمالی به دهک های مختلف درآمدی خانوارهای ایرانی در خواهیم یافت که:

1- بر اساس آخرین آمار سازمان هدفمندسازی یارانه ها حدود 10 تا 15 میلیون نفر از گیرندگان فعلی یارانه ها، افرادی هستند که در مرحله دوم پرداخت یارانه ها مبلغ یارانه دریافتی آنها، 5 تا 10درصد درآمد ماهانه آنها بوده و در گروه افراد متمکن (دهک های 9 و 10 درآمدی) قرار می گیرند. 

2- حدود 40 درصد مردم در چهار دهک پائین قرار دارند که در آمد بسیار کمی داشته و عموماً در گروه اقشار بسیار آسیب پذیر قرار دارند. 

3- بر همین اساس حدود 40 درصد اقشار جامعه جزء طبقه متوسط بوده و در دهک های 5 تا 8 قرار می گیرند. حال با صرف نظر از 4 دهک پائین (دهک های 1 تا 4) که درآمد پائینی داشته و در نتیجه، آسیب پذیری قابل توجهی دارند. می توان برای 6 دهک بالای جامعه (دهک های 5 تا 10)، برنامه اقتصادی ویژه ای را تدارک دید. 

با اجرای این برنامه، در عوض پرداخت نقدی یارانه ها، مبلغی از یارانه ها در صنعت نفت و گاز کشور، سرمایه گذاری خواهد شد. به منظور اجرای بهینه طرح، ضوابط و شروطی قابل تعریف خواهد بودکه از جمله : تبدیل یارانه نقدی به سهام سرمایه گذاری، در مورد دهک های بالای جامعه (دهک های 9 و 10) امری اجباری بوده و کل مبلغ یارانه این دو دهک در صنعت نفت و گاز سرمایه گذاری و به نامبردگان سهام مربوطه اعطاء شود. سود سهام این قشر 80 درصد سود سهام قشر کم درآمد (دهک های 1 تا 4) خواهد بود. 

در مورد اقشار متوسط جامعه (دهکهای 5 تا8) 30 تا 50 درصد یارانه نقدی آنها به امر سرمایه گذاری اختصاص یافته و سهام مربوطه و سود کامل به آنان اعطاء می شود.  

در مورد چهار دهک پائین درآمدی، اجرای طرح به صورت داوطلبانه بوده و درصورت علاقه مندی این گروه، به ازای هر واحد سرمایه گذاری، به صورت تشویقی 1.2 برابر سایر دهکها سود سرمایه گذاری دریافت کنند.در کلیه موارد مطابق سایر برنامه های فروش اوراق مشارکت تضمین اصل و سود سهام، توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران صورت پذیرد.

کلام آخر:

بدون شک اجرای هر مرحله از برنامه های اقتصادی کلان، نیاز به مطالعات کارشناسی بسیار دقیق و فرهنگ سازی مناسب در سطح جامعه خواهد داشت. کسب اعتماد آحاد مردم و تشویق آنها در جهت سرمایه گذاری در صنایع پایه، نقش بسیار اساسی در تقویت تولید داخلی و کاهش وابستگی به فروش نفت خام خواهد داشت. در کنار کلیه مسائل مورد بحث، توجه کافی به فرهنگ اصلاح الگوی مصرف، تقویت روحیه سختکوشی و جهادگری، کاهش واردات کالاهای غیر ضروری و تقویت صنعت داخلی، نخستین و اساسی ترین قدم در راه دستیابی به اهداف طرح تحول اقتصادی بوده و اجرای صحیح آن، گامی بلند در شکوفائی اقتصادی خانوارهای ایرانی و کمک به توسعه همه جانبه کشور، بر اساس" الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت" خواهد بود.

مهران شیرکوند
رئیس سنجش از دور مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران

کد خبر 224697

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
0 + 0 =