ایران در حالی به عرصه رقابت برای توسعه بازار قدم گذاشته است که باوجود تحریمها، باید در دو زمینه بازاریابی و دریافت پول نفت خود از مکانیسمهای متفاوتی نسبت به دیگر عرضه کنندگان نفت استفاده کند.
مشتریان نفت ایران، به طور عمده در بازارهای آسیا حضور داشته و توان و ظرفیت محدودی برای تن دادن به تحریمهای بین المللی دارند. مورد هند و پاکستان به عنوان دو مشتری عمده نفت ایران در نوع خود قابل بررسی است. هر دو کشور از ظرفیتهای محدودی در واردات نفت ایران برخوردارند و سوگیری نظام بانکی دو کشور هم به گونه ای است که امکان محدودی برای انتقال پول خریدهای خود به ایران دارند.
ایران در حالی در بازار نفت حضور دارد که تقریبا همگان از چندسال پیش می توانستند برآورد کنند که با بازگشت عراق به بازار عرضه، این کشور به طور طبیعی به عنوان یک رقیب تجاری برای ایران تلقی می شود. عربستان با تولید حدود 10 میلیون بشکه ای و ادعای ظرفیت تولید دوازده میلیون بشکه نفت در یک سوی بازار قرار دارد و عراق نیز که بیش از دو میلیون بشکه از تولید خود را روانه بازار می کند در سویی دیگر قرار گرفته است. همه اینها کمک می کند که سهم ایران از بازار کاهش یابد.
تولید نفت و گاز از منابع غیرمتعارف کشورهایی مانند آمریکا و کانادا نیز مزید برعلت است. اگر قیمت تمام شده هر بشکه نفت از منابع غیرمتعارف را حدود 60 دلار برآورد کنیم، هرچه قیمتها پایین تر باشد، به طور طبیعی، بازار چنان تاثیری بر آن می گذارد که تولید نفت از منابع غیرمتعارف با قیمتهای پایین هشتاد دلار چندان برای تولیدکننده به صرفه نباشد و به طور خودکار، چنین تولیدکنندگانی جایی در آینده بازار ندارند، بویژه که در نظر بگیریم دایره هزینه های جانبی تولید از منابع غیرمتعارف چنان است که آنها به راحتی نمی پذیرند مخاطرات چنین تولیدی را با این قیمتها به جان بخرند.  
بازار نفت، مانند هر بازار دیگری، صحنه رقابت حرفه ایها و آماتورهاست. آنها که توان رقابت دارند، در بازار می مانند و آنها که به دلیل هیجانات بازار به آن رو کرده اند، در آن نمی مانند. بی تردید نمی توان در این رقابت، انتظار معجزه ناگهانی داشت و به همین دلیل ساده هم هست که از اجلاس آتی اوپک هم نمی توان انتظار معجزه داشت.
بازار نفت در شرائطی است که اگر آثار بلندمدت تداوم قیمتهای بالای 100 دلار در آن سنجیده نشده و نسبت به آن تصمیم به موقعی گرفته نشود، می تواند اوضاع را به گونه ای برهم ریزد که حتی اوپک هم دیگر نتواند در آن دخل و تصرف کند بنابراین الزاما قیمتهای بالای نفت هم نمی تواند به عنوان درمان مشکلات اقتصادی تولیدکنندگان اوپک تلقی شود.

حمیدرضا زاهدی ـ هادی فرجودی