علی اکبر میران بیگی در گفتگو با خبرنگار شانا اظهار کرد: شیرین سازی و گوگردزدایی از نفت خام و فرآورده های نفتی یکی از موضوعهای مهم صنعت است که به منظور رفع مشکلات خوردگی، زیست محیطی و سلامت کارکنان و سرانجام افزایش کیفیت نفت خام و فرآورده های نفتی دارای اهمیت است.

وی با بیان این که فناوریهای مختلفی در زمینه گوگردزدایی وجود دارد، گفت: فناوری H₂S به گوگردزدایی کل از نفت خام، فناوری DMD و DMC به مرکاپتان زدایی و ترکیبات سبک گوگردی و سولفیران نیز به کاهش H₂S از فرآورده های گازی می پردازد و در نهایت فناوری اسکونجر یا زداینده های شیمیایی H₂S و ترکیبات سبک گوگردی، برای حذف H₂S و گازهای سمی و خورنده نفت خام است.

میران بیگی با اشاره به اهمیت فناوری اسکونجر در صادرات نفت خام و پالایشگاهها، هدف اصلی از انجام این پروژه پژوهشی را بومی سازی دانش فنی ساخت مواد شیمیایی دانست که تا پیش از این تنها در انحصار چند کشور پیشرفته بوده است و اظهار کرد: با استفاده از فناوری اسکونجرهای شیمیایی می توان میزان H₂S و گازهای سمی موجود در میعانات گازی و نفت خام را به کمتر از 15 ppm رساند.

مسئول پروژه پژوهشی اسکونجرها در پژوهشگاه، قیمت بسیار بالای این مواد که به دلیل مسائل تحریم به ازای هر لیتر به حدود 4 تا 7 دلار می رسید و همچنین سازگار نبودن برخی از این مواد با نفت خام کشورمان را از مشکلات عدیده در تأمین این مواد از کشورهای خارجی دانست.

میران بیگی تصریح کرد: این فناوری نیاز به تجهیزات فرآیندی پیچیده ای ندارد و به راحتی با امکاناتی که در واحدهای بهره برداری مناطق عملیاتی وجود دارد می توان تزریق اسکونجرها را انجام داد.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه صنعت نفت افزود: تأمین مواد شیمیایی و فرمولاسیون این اسکونجر توسط متخصصان داخلی و با قیمت بسیار پایین تر از نوع خارجی آن که حدود یک تا 1.2 دلار به ازای هر لیتر است، انجام شد تا نفتهای خام صادراتی ما بتواند پاسخگوی نیازها و تقاضاهای مشتریان خارجی باشد.

میران بیگی ارزش افزوده به دست آمده از شیرین سازی نفت خام با این فناوری را حدود یک دلار به ازای هر بشکه عنوان و اظهار کرد: با توجه به این که تمام مواد اولیه این فناوری از داخل کشور تأمین شده است، حدود 4 تا 6 برابر نیز کاهش قیمت داشته ایم و کشور به خودکفایی کامل در زمینه این فناوری و تولید و تأمین ماده شیمیایی مزبور به هر میزان مورد نیاز رسیده است.

وی ادامه داد: پژوهشگاه صنعت نفت این پروژه را با همکاری شرکت ملی مناطق نفتخیر جنوب روی نفت خامهای مناطق اهواز، بی بی حکیمه و میعانات گازی گچساران با دو سیستم پایلوتی با ظرفیت یک بشکه در روز برای کاهش میزان H₂S و دیگر ترکیبات سبک گوگردی موجود در نفت خامها آغاز کرد که ساخت پایلوتی و آزمایشهای میدانی این پروژه دو سال گذشته با نظارت کارفرما آغاز و با رضایت صد درصدی پایان یافته است.

مسئول پروژه پژوهشی اسکونجرها در پژوهشگاه صنعت نفت تصریح کرد: ماهیت این ماده شیمیایی بر پایه موادی با عنوان مایعات یونی است که دارای ویژگیهای سازگار با محیط زیست، فشار بخار پایین، تجزیه حرارتی بالا و دیگر خواص فیزیکی و شیمیایی مطلوب است.

میران بیگی با اشاره به این که تزریق این اسکونجرها در شرایط اتمسفریک در تانکهای ذخیره، خطوط لوله، نمکزداها نیز امکان پذیراست، اظهار کرد: اسکونجرها هم در صنایع بالادستی، صنعت حفاری، گازها، کاهش آلاینده ها در فلر، میعانات گازی، ال پی جی و حتی در پسابهای صنعتی کاربرد دارند و تنها، نوع مواد آنها متفاوت است.

وی افزود: با توجه به یک میلیون دلار ارزش افزوده به ازای شیرین سازی یک میلیون بشکه نفت خام، هزینه شیرین سازی با اسکونجرها بیشتر از 20 تا 30 هزار دلار نخواهد بود که در مقایسه با سایر فناوریهای موجود شیرین سازی ناچیز است.

3 هزار میلیارد تومان خسارت ناشی از خوردگی به صنعت در سال 79

عضو هیئت علمی پژوهشگاه ادامه داد: در سال 79 حدود 3 هزار میلیارد تومان در کشور و در سال 2000، 17 بیلیون دلار در آمریکا خسارت ناشی از خوردگی وارد شده است و حدود 3.2 دلار در آمریکا از تولید ناخالص ملی صرف هزینه های خوردگی می شود که این یکی از ابعاد حذف ترکیبات گوگردی است.

وی با اشاره به این موضوع که میزان حداقل 100 ppm H2S، می تواند منجر به مرگ انسان در کوتاه مدت شود، گفت: تماس کارکنان و بحث سلامتهای شغلی و افزایش کیفیت نفت خامهای صادراتی از دیگر جنبه های این پروژه است.

تدوین روش اندازه گیری میزان H2S

میران بیگی یکی از مهمترین فازهای این پروژه را بعد از ساخت سیستمها، تدوین روشی برای اندازه گیری میزان H₂S دانست و گفت: با توجه به این که روش استاندارد و مدونی برای اندازه گیری دقیق هیدروژن سولفید نه تنها در داخل بلکه در خارج از کشور نیز وجود نداشت، متاسفانه همیشه با چالش اندازه گیری ترکیبات سبک گوگردی در صنعت نفت روبرو بودیم.

وی تصریح کرد: پژوهشگاه صنعت نفت یک روش اندازه گیری H₂S را در مقاله ای تخصصی و ISI در آنالیست لندن تدوین کرد و به چاپ رساند. در نهایت این روش از سوی شرکت انگلیسی STAN-HOP- SETA در سال 2004 تجاری سازی و در سال 2009 نیز مجوز نخستین استاندارد بین المللی را در کشور آمریکا تحت عنوان ASTM 7621 دریافت نمود.

میران بیگی یادآور شد: این پروژه به عنوان پروژه فنی برتر در ششمین جشنواره پژوهش و فناوری وزارت نفت اعلام شد و همچنین به عنوان برترینهای مقالات دنیا به عنوان سند معتبر شناخته شد که در ماههای نخستین، تعداد ارجاعات دانشمندان دنیا به این مقاله، بالغ بر 42 مورد بوده است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه صنعت نفت گفت: این پروژه با همکاری محققان پژوهشکده پالایش و به ویژه گروه ارزیابی های نفت خام و فرآورده های نفتی حاصل شد و این مقاله بعد از گذشت 3 سال هنوز جایگاه خود را حفظ کرده است.

وی با اشاره به این که بخشهایی از فعالیتهای این پروژه به صورت ثبت اختراع در مرحله تأیید سازمان علمی و صنعتی است، گفت: پژوهشگاه صنعت نفت در حال مذاکره با دو واحد بهره برداری از مناطق نفتخیز جنوب برای انجام عملیات میدانی است و یکپارچه سازی و ملی کردن روش اندازه گیری گوگرد با موسسه استاندارد نیز دنبال می شود که سرانجام می توان این روش را درکلیه مناطق عملیاتی صنعت نفت به اجرا درآورد.