پس از پیروزی نهضت ملی شدن نفت در 29 اسفندماه 1329، در اردیبهشت ماه سال 1330 دکتر محمد مصدق به نخستوزیری رسید.
وی ضمن معرفی کابینه خود به مجلس شورای ملی، برنامه دولت را در دو محور اصلی اعلام کرد:
1- اجرای قانون ملی شدن صنعت نفت در سراسر کشور طبق قانون اجرای اصل ملیشدن مصوب نهم اردیبهشت ماه 1330 و تخصیص عواید حاصل از آن به تقویت بنیه اقتصادی کشور و ایجاد موجبات رفاه و آسایش عمومی
2- اصلاح قانون انتخابات مجلس شورای ملی و شهرداریها
برای تحقق هدف نخست، خلعید از شرکت سابق ایران و انگلیس، اولویت نخست بود. به همین جهت از سوی دکتر مصدق، آقایان مهندس مهدی بازرگان، دکتر علیآبادی و مهندس بیات به عنوان اعضای هیاتمدیره موقت شرکت ملی نفت ایران انتخاب شدند.
این هیئت پس از ورود به شهرهای استان خوزستان مورد استقبال وسیع مردم قرار گرفت و در روز 20 خردادماه سال 1330 در ساختمان مرکزی نفت در خرمشهر مستقر شد.
در پی کارشکنیهای مدیران هیئت نمایندگی سابق نفت انگلیس و تمکین نکردن آنها به اصول ملیشدن نفت و شکست مذاکرات اعضای هیئت نمایندگی ایران (وارسته وزیر دارایی، دکتر سنجابی وزیرفرهنگ، یوسف مشار وزیر پست و تلگراف، دکتر شایگان عضو هیات مختلط و مهندس حصیبی، قائممقام وزیر دارایی) با جاکسن رئیس هیئت نمایندگی اعزامی شرکت سابق به وساطت دکتر گریدی سفیر آمریکا در تهران که خبر آن توسط دکتر مصدق، در یک پیام رادیوی به ملت ایران اعلام شد، در روز 29 خردادماه 1330 خلع ید از شرکت سابق نفت رسما انجام شد. در این راستا «اریک دریک» مدیر شرکت، ایران را ترک کرد و هیئت مدیره، مهندس مهدی بازرگان را به جای او به سمت نخستین مدیرعامل شرکت ملی نفت انتخاب و وی از 30 خردادماه رسما کار خود را آغاز کرد. به موازات اجرای خلع ید در خوزستان، دیگر تاسیسات و ادارات شرکت سابق در تهران، کرمانشاه و نفت شاه، از متصدیان شرکت سابق تحویل گرفته شد.
«خلع ید» حلقه تکمیلی ملی شدن نفت ایران بود که با پیروزی انجام گرفت و سند جاویدان دیگری در تاریخ مبارزات مردم ایران محسوب میشود.
سیدهاشم هوشیسادات
نظر شما