منصور معظمی به روزنامه
وال استریت ژورنال گفت: ایران در نظر دارد به محض لغو تحریمها صادرات نفت خام خود را 2 برابر کند و در حال متقاعد کردن اعضای سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) برای از سرگیری نظام سهمیه بندی است.
این تحولات می تواند عربستان را که برای افزایش صادرات نفت خود تقلا می کند و با از سرگیری نظام سهمیه بندی اوپک مخالفت کرده است، وارد رقابتی تازه کند.
آنها تایید می کنند که بازگشت کامل ایران به بازارهای جهانی برای گرفتن سهم از دست رفته صادرات نفت خود، چگونه می تواند وضع کنونی و حالت طبیعی میان کشورهای بزرگ تولید کننده را تغییر دهد، در حالی که به نظر می رسد تهران به توافق هسته ای با کشورهای گروه 1+5 نزدیک شده است و این تواق لغو تحریمها را به دنبال خواهد داشت.
مهلت نهایی برای دستیابی به یک توافق جامع هسته ای از 30 ژوئن (نهم تیرماه) با یک هفته تمدید به هفتم ژوئیه (16 تیرماه) موکول شد.
مقامهای مختلف از عناصر توافق هسته ای که قرار است میان تهران و کشورهای گروه 1+5 شکل گیرد سخن می گویند، اگرچه دورنمای آن همچنان نامشخص است.
معظمی گفت: چنانچه تحریمها برداشته شود ایران می تواند صادرات نفت خام خود را به 2 میلیون و 300 هزار بشکه برساند، در حالی که این مقدار با رقم کنونی روزانه یک میلیون و 200 هزار بشکه مقایسه می شود.
وی افزود: ما مانند خلبانی هستیم که روی باند فرودگاه آماده پرواز است، این شرایطی است که همه کشورمان با آن روبروست.
بنابر اعلام وزارت نفت و شرکتهای خارجی، ایران هم اکنون با خریداران قدیمی خود در اتحادیه اروپا از جمله شرکت معامله گر ویتول سوئیس و تولیدکنندگان بزرگی مانند شرکت انگلیسی-هلندی شل، توتال فرانسه و انی ایتالیا و مشتریان کنونی خود در آسیا برای خرید محموله های نفتی بیشتر در ارتباط است و مسئولان این شرکتها به تازگی برای مذاکره با مقامهای ایرانی به تهران سفر کرده اند.
ایران چهارمین دارنده بزرگ ذخایر نفت خام جهان به شمار می رود و ظرفیت تولید نفت خام این کشور حدود چهار میلیون بشکه در روز است؛ چنانچه محدودیتهای پیش روی تولید این کشور برداشته شود، این کشور می تواند مقام دومی خود را در اوپک احیا کند.
تحریمهای اعمال شده از سوی اتحادیه اروپا در سال 2012، مانع همکاریهای شرکتهای اروپایی با ایران و خرید نفت خام از این کشور شد، در حالی که محدودیتهای آمریکا، خریداران آسیایی را نیز مجبور به کاهش واردات نفت خام از ایران کرد.
بازگشت ایران برای احیای سهم از دست رفته خود در بازار نفت، می تواند بازارهای جهانی را وارد شرایط حساسی کند.
قیمت نفت خام شاخص برنت دریای شمال پارسال با بیش از 45 درصد کاهش روبرو شد و هم اکنون حدود 61 دلار برای هر بشکه داد وستد می شود، این در حالی است که عرضه جهانی نفت خام روزانه 2 میلیون بشکه از تقاضای جهانی برای این ماده فراتر رفته است.
اعضای اوپک بویژه عراق و عربستان سعودی در ماههای اخیر رکوردهای تازه ای از تولید و صادرات نفت خام خود به جا گذاشته اند، در حالی که از سوی دیگر شاهد نشانه هایی از مقاومت تولید نفت خام آمریکا هستیم.
تحیلگران بازار نفت در تحلیلهایی جداگانه تردیدهایی را درباره زمان و سرعت افزایش تولید و عرضه نفت خام ایران بیان کرده اند.
یک مقام ارشد اوپک گفت: برخی تولیدکنندگان رقیب، درباره توانایی ایران و در اختیار داشتن امکانات برای رسیدن به سطح تولید پیشین روزانه چهار میلیون و 200 هزار بشکه تردید دارند.
معـاون وزیــر نفت ایران در امور برنــامه ریــزی و نظــارت بر منــابع هیدروکــربوری گفت: انتظار نمی رود قیمتهای جهانی نفت خام بیش از این کاهش یابد زیرا روند کنونی رشد اقتصادی جهان، نشان از افزایش تقاضا برای نفت خام در بازارهای جهانی دارد.
معظمی تصریح کرد: ایران طرح از سرگیری نظام سهمیه بندی تولید اعضای اوپک را دنبال خواهد کرد.
اوپک در سال 2011 به دلیل حساسیت و رعایت نکردن سهمیه های تولید تعیین شده از سوی برخی اعضای اوپک، نظام سهمیه بندی را متوقف کرد و سقف تولید روزانه 30 میلیون بشکه را برای 12 عضو این سازمان در نظر گرفت؛ عراق از نظام سهیه بندی اوپک معاف بود.
البته وقوع بهار عربی و در پی آن کاهش شدید تولید و عرضه نفت خام لیبی در جریان ناآرامیهای سیاسی سال 2011 این کشور، یکی دیگر از دلایل توقف نظام سهمیه بندی اوپک به شمار می رود.
اعضای اوپک در پی رکود شدید اقتصادی جهان در سال 2008 و به دنبال افت شدید قیمتهای جهانی نفت خام در چند مرحله تصمیم گرفتند روزانه چهار میلیون و 200 هزار بشکه از مجموع سهمیه تولید اعضای این سازمان بکاهند و این رقم را به 24 میلیون و 845 هزار بشکه در روز برسانند.
تولید کنونی اعضای اوپک هم اکنون از رقم روزانه 31 میلیون بشکه در روز فراتر رفته است.
معظمی گفت: سازوکار کنونی برای تولید اعضای اوپک مناسب نیست، باید به مدل پیشین که بر اساس توانایی تولید و ظرفیت تولید بود، بازگردد.
تصمیم از سرگیری نظام سهمیه بندی تولید اعضای اوپک به تصویب در نشست وزیران نفت این سازمان نیاز دارد.
بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران در نشست پنجم ژوئن (15 خردادماه) اعضای اوپک در وین اتریش در جمع خبرنگاران از افزایش تولید و عرضه نفت خام ایران بلافاصله پس از لغو تحریمهای این کشور خبر داد و پیشنهاد از سرگیری نظام سهمیه بندی این سازمان را در نشست 167 پیشنهاد کرد.
به گفته مقام های کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و مقامهای ایرانی، علی النعیمی، وزیر نفت عربستان پیشنهاد ازسرگیری نظام سهمیه بندی اوپک را رد کرد، وی معتقد است تا زمان نهایی نشدن افزایش تولید نمی توان درباره این پیشنهاد بحث کرد.
معظمی گفت: بدون اظهار نظر درباره کشور خاصی، نظر شخصی من این است که اوپک با این تصمیم موافقت خواهد کرد، اجرایی شدن آن زمانبر خواهد بود اما به نفع اعضای این سازمان است.
مقامهای ارشد اوپک نیز در این باره گفتند: اوپک تنها در زمانی که به نظام سهمیه بندی نیاز ضروری داشته باشد، آن را از سر می گیرد و کاهش اخیر قیمتهای جهانی نفت خام چنین تصمیمی را گواهی نمی دهد.
نظر شما