در حال حاضر، حدود 20 درصد از تولید نفت ایران مربوط به بخش فراساحل است که با مقایسه دیگر کشورهای صاحب منابع نفت و گاز و با توجه به عمق کم بستر دریا در خلیج فارس و آسانی نسبی اکتشاف، استخراج و انتقال نفت و گاز به خشکی در مقایسه با دریاهای عمیق مانند دریای شمال و خلیج مکزیک این میزان باید بیشتر و بیشتر شود.

در 18 سال گذشته، صنعت فراساحل ایران رشد قابل توجهی داشته است به طوری‌که مقایسه میان سهم شرکتهای ایرانی در فاز یک پارس جنوبی و فازهای 22-24 پارس جنوبی گواه این مدعاست. در شرائط کنونی به غیر از خرید برخی کالاهای پروژه‌ها دیگر فعالیتها یعنی مهندسی، ساخت، حمل، نصب و راه‌اندازی سازه‌های فراساحلی و همچنین حفاری چاههای دریایی توسط شرکتهای ایرانی انجام می‌شود، بنابراین، در دوران پساتحریم باید نقش شرکتهای داخلی در حوزه فراساحل پررنگ دیده شود و این شرکتها حتما در سرمایه گذاری و توسعه حضور داشته باشند.

کشور ما با کشورهای همسایه، یعنی، کویت، عربستان، قطر، امارات و عمان دارای مخازن مشترکی است. بزرگترین میدان گازی مشترک دنیا (پارس جنوبی ـ شمال قطر) در بخش قطری 20 سال زودتر از بخش ایرانی اکتشاف و به بهره‌برداری رسیده است. همچنین در حال حاضر امارات از میدان مشترک سلمان و عربستان از میدان مشترک فروزان بیش از دو برابر ایران برداشت مى‌کنند. از سوى دیگر، برداشت یکجانبه از میدانهاى مشترک، افت فشار را در بخش بهره بردارى شده کاهش و در نتیجه، منابع نفت و گاز را به سوى دیگر سوق مى دهد. ضمن‌این که این پدیده، سبب مى‌شود کشورى که در حال بهره‌بردارى یکجانبه است، از سهم بیشترى بهره‌مند شود. جبران انرژى از دست رفته نیز، هزینه‌هاى مضاعفى را در زمینه اعمال روشهاى افزایش مجدد تولید از جمله تزریق آب، گاز، فرآورى مصنوعى و ... در پى خواهد داشت. اینها همه اهمیت شناخت، مطالعه و توسعه میدانهای مرزی را نشان می‌دهد. 

شرکتهای ایرانی شاغل در حوزه فراساحل از شرکتهای بزرگ گرفته تا شرکتهای کوچک تجربیات گرانبهایی را در دو دهه اخیر به دست آورده اند و این موضوع نقش مهمی را در ادامه توسعه صنعت فراساحل ایفا می‌کند.

با نگاهی اجمالی به افزایش تدریجی تولید نفت و گاز کشورهای صاحب این نعمت خدادادی در دنیا متوجه می‌شویم که تقریباً هیچ کشوری بدون استفاده از خدمات شرکتهای اپراتوری بزرگ و صاحب نام دنیا نتوانسته است به این مهم دست پیدا کند و این درحالی است که کشورهایی که ایران دارای مخازن مشترک نفتی وگازی با آنهاست سالهاست از حضور پررنگ این شرکتها استفاده می‌کنند و این موضوع سهم ما را از مخازن مشترک کاهش می دهد.

اخباری که این روزها و پس از امضای توافقنامه ژنو به گوش می‌رسد نشانگر نیاز کشور به سرمایه‌گذاری خارجی برای توسعه صنعت نفت، گاز، پالایش و پتروشیمی به میزان بیش از ٦٠٠ میلیارد دلار است که با یک حساب ساده می‌توانیم متوجه شویم که برای ازدیاد تولید از میدانهای نفتی و گازی دریایی بویژه میدانهای مشترک فراساحلی به حدود 100 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری نیاز داریم.

موضوع مهم دیگر این است که شرکتهای داخلی توان اجرای این حجم بالای پروژه‌ها را ندارند و حتما باید از توان شرکتهای صاحب نام حوزه فراساحل دنیا استفاده کنیم و متخصصان کشور با هوشمندی حاصل از 20 سال تجربه اجرای پروژه‌های فراساحلی نظارت عالی بر اجرای پروژه‌ها داشته باشند تا با امید و توکل به خدا اقتصاد کشور از رکود کنونی خارج شود وآسایش و آرامش اقتصادی بر زندگی مردم شریف و با غیرت ایران بیش از پیش سایه افکند.

مسعود یوردخانی

کارشناس صنعت فراساحل