سومین اجلاس سران مجمع کشورهای صادرکننده گازGECF در حالی در تهران برگزار شد که جهان امروز با توجه به چالشها و بحرانهای زیست محیطی اعم از آلودگی، کم آبی و گرم شدن زمین، ضرورت استفاده از انرژیهای پاک را همچون گاز در دستور کار قرار داده است. در این راستا مقوله امنیت، تولید و فروش این ماده استراتژیک از اهمیت خاصی برخوردار است و لزوم همکاریهای منطقه ای و بین المللی را می طلبد.
کارشناسان حوزه انرژی بر این باورند که قرن 21 بدون انرژی گاز، مفهومی نداشته و در این زمینه سازمانهای جهانی انرژی از جمله شورای جهانی انرژی، قرن 21 را «قرن گاز» اعلام کرده است.
ایران بزرگترین دارنده ذخایر نفت و گاز جهان محسوب می‌شود و با توجه به این توانمندی و موقعیت ژئوپلیتیک به خوبی می تواند عنوان کریدور امن انتقال انرژی را برعهده گیرد. همچنین پیش‌بینی می‌شود تا سال 2040 میلادی سهم نفت از ترکیب انرژی جهانی از 34 درصد به پایین‌تر از 30 درصد برسد؛ در حالی که پیش بینی می شود سهم گاز از 21 درصد به 27 درصد افزایش یابد.
تعامل تولید کنندگان در توسعه و تجارت
اجلاس سران کشورهای صادرکننده گاز در تهران علاوه بر بررسی مسائل گازی منطقه و جهان، موقعیت مناسبی را ایجاد کرد که سران کشورها در مورد مسائل مشترک دو جانبه و چندجانبه مذاکره و تبادل نظر کنند. برخی کارشناسان معتقدند چون صادرکنندگان گاز رقیب یکدیگر در بازارها هستند، همکاری آنها جدی نیست و دلایلی که منجر به ایجاد سازمان صادرکنندگان نفت در اوپک در سال 1960 شد در مورد گاز وجود ندارد و یا از آن جهت که قیمت گاز منطقه ای است و در کنترل یک یا چند شرکت بین‌المللی نیست، معتقدند نمی توان صادرکنندگان را به همکاری تشویق کرد. در پاسخ باید گفت درست است که ساختار صنعت گاز در هر منطقه چالشها و فرصتهای خود را دارد و قیمتها نیز در هر منطقه جداگانه شکل می‌گیرد، اما اجماع کشورهای عمده صادرکننده گاز نیز قرار نیست تولید، مصرف یا قیمت گاز را کنترل کند بلکه هدف، تعامل تولیدکنندگان در توسعه و تجارت این نوع انرژی است که احتمالا تا 30سال دیگر نقش عمده‌ای در سبد انرژی جهان ایفا می‌کند.
موقعیت ایران در شرائط پساتحریم
برگزاری اجلاس سران مجمع کشورهای صادرکننده گاز، آن هم در دوران پسابرجام، نشانگر تغییر نگاه بین‌المللی نسبت به ایران در پرتو دیپلماسی دولت یازدهم است. در این میان، رفت و آمد مقامات بین‌المللی بویژه مقامات اقتصادی به تهران نویدبخش دوره جدیدی در حیات جمهوری اسلامی ایران است که پس از 10سال از زیربار فشارها و تحریمهای بین‌المللی خارج می‌شود. دیپلماسی دولت در دوره جدید در جستجوی ارتقای منافع ملی بویژه بهره‌گیری از محیط بین‌المللی برای توسعه اقتصادی در داخل کشور است. این موضوع در موردبازیابی بازار انرژی ایران که متاسفانه به‌وسیله رقبا اشغال شده است می‌تواند حائز اهمیت ویژه‌ای برای کشور باشد. بهره‌برداری از این فضای مساعد بین‌المللی با دیپلماسی چندجانبه بین‌المللی، مستلزم همت جدیدی در سرمایه‌گذاری به‌روی منابع گاز و استخراج و بازاریابی بین‌المللی و انتقال انرژی و در پرتو یک راهبرد مشخص انرژی است که گام مهمی در تقویت بنیانهای اقتصادی و توسعه ای کشور محسوب می‌شود.
با لغو تحریمها و تکمیل فازهای باقیمانده پارس جنوبی، ایران به عنوان بازیگر مهم در بازار گاز نقش پر رنگتری ایفا می کند. اغلب کشورهای صادرکننده از دو طریق خط لوله یا به صورت LNG گاز صادر می کنند؛ کمتر کشوری در جهان هست که هم توان صادران گاز به صورت LNG و هم بوسیله خط لوله را داشته باشد. هم اکنون از مجموع 700 میلیارد مترمکعب تجارت گاز دنیا حدود 70 درصد تجارت به وسیله خط لوله انجام می شود و 232 میلیون تن هم به شکل LNG صادر می شود. بیشترین تقاضای LNG در جنوب شرقی آسیا قرار دارد. بنابراین می‌توان برای صادرات به این کشورها و کشورهای اروپایی به صورت LNG سرمایه گذاری کرد. همچنین با توجه به موقعیت خاص ایران، کشورمان می تواند به عنوان هاب و مرکز انرژی منطقه فعالیت کند.
از حضور برخی رقبا که صرفا برای بررسی اوضاع به ایران آمده‌اند که بگذریم، این فرصت قابل قبولی برای اقتصاد انرژی ایران است؛ امروز شاهد افزایش تولید نسبت به مصرف گاز در کشورمان هستیم؛ بنابراین می‌توان از فرصت ایجاد‌شده استفاده قابل قبولی کرد. این در حالی است که همزمانی برگزاری این نشست و رفع قریب‌الوقوع تحریمهای یکجانبه غرب علیه کشورمان، می‌تواند امتیاز بهتری را دراختیار صنعت گاز ایران قرار دهد که باید از آن استفاده کنیم. باید به‌این نکته توجه داشت که هدف اجماع صادرکنندگان گاز این خواهد بود که تعامل را در منطقه و جهان درمورد مسائل گازی و مسائل مربوط به آن شکل دهند.
مهندس محمد علی شفیعی
کارشناس ارشد انرژی
نظر شما