چند روز پیش، گزارشی درباره عقب ماندگی ایران از عراق در تولید از میدان مشترک پایدار غرب و روز یکشنبه (23 خردادماه) هم گزارشی از عقب ماندگی ایران از عربستان در تولید از میدان مشترک فروزان روی خروجی یکی از خبرگزاریهای داخلی قرار گرفته بود؛ گزارشهایی که انتشار آنها با توجه به آزادی بیان و بالتبع آن آزادی نقد، در صورتی که صحت و سقم مطالبش مورد تایید باشد، قاعدتا بدون اشکال به نظر می رسد؛ اما آیا صحت و سقم این مطالب قابل تایید یا دفاع است؟

بهتر است این گزارشها را گذرا مرور کنیم. گزارش نخست این خبرگزاری درباره میدان مشترک پایدارغرب بود که 19 خردادماه منتشر و در بخشهایی از آن عنوان شده است: «هم اکنون روزانه از میدان مشترک پایدار غرب، تنها حدود 15 هزار بشکه نفت تولید می شود/ سالها طرح توسعه‌ای تعریف شده تا تولید نفت خام از این میدان به 25 تا 30 هزار بشکه در روز برسد، اما این طرح هنوز محقق نشده است/ تولید از این میدان در سال 2003 میلادی تنها هزار و 500 بشکه در روز بوده است»؛ و این در حالی است که هم اکنون روزانه 30 هزار بشکه نفت از این میدان مشترک تولید می شود؛ همچنین برای افزایش حداقل 2 هزار بشکه ای تولید روزانه نفت از آن تا پایان امسال برنامه ریزی شده و بر اساس اعلام شرکت نفت مناطق مرکزی ایران، میانگین تولید روزانه آن در سال 82 کمتر از چهار هزار بشکه بوده است.

در عراق و در مجاورت میدانهای ایرانی دهلران، آبان و پایدارغرب، میدانهای بزرگان (بوزرقان)، ابوغریب و جبل الفوقی واقع شده اند که از این میان، میدانهای دهلران و آبان با میدان ابوغریب و میدان پایدار غرب با میدان جبل الفوقی مشترکند.

میانگین تولید نفت میدان مشترک پایدار غرب، امسال از مرز ٣٠ هزار بشکه در روز گذشته است و ثبت این میزان تولید در حالی است که بر اساس اطلاعات اعلام شده از سوی شرکت ملی نفت ایران، سهم ایران از این میدان که با میدان جبل الفوقی عراق مشترک است، تنها ١١ درصد است و ٨٩ درصد این میدان در طرف عراقی قرار دارد؛ علاوه بر این، تولید چند برابری میدان جبل الفوقی نسبت به پایدارغرب نیز اطلاعات نادرستی است چه آنک ه آخرین بررسیهای شرکت ملی نفت ایران از مقدار تولید پارسال این میدان عراقی، از تولید روزانه حدود 30 هزار بشکه در آن حکایت داشته است.  

البته عراق، طرح توسعه عظیمی را برای افزایش تولید نفت خام از سه میدان بزرگان، ابوغریب و جبل الفوقی در نظر گرفته است و این طرح را با همکاری شرکت چینی CNOOC و شرکت ملی نفت ترکیه (TPAO) در دست اجرا دارد، اما عمده هدفگذاری افزایش تولید قرار است از محل میدان بزرگان که کاملا غیرمشترک و متعلق به کشور عراق است، محقق شود.

پایدارغرب امروز و در راستای تاکید دولت یازدهم بر ضرورت توسعه هرچه سریعتر میدانهای مشترک، در حالی تولید 30 هزار بشکه ای نفت را پشت سر گذاشته است که در سال 91 و به واسطه اوج گرفتن تحریمها، تنها بالغ بر 21 هزار بشکه نفت از این میدان تولید می شد و نمی توان نقش تمهیدات اندیشیده شده طی سالهای اخیر را در افزایش حدود 10 هزار بشکه ای تولید نفت پایدارغرب نادیده گرفت.

و اما فروزان...

دومین گزارش این خبرگزاری با عنوان «برداشت ۱۱ برابری عربستان از فروزان» روز یکشنبه (23 خردادماه) منتشر شده و این بار ناکارآمدی در میدان مشترکی فراساحلی مورد اشاره قرار گرفته است. در بخشهایی از این گزارش، به مواردی اشاره شده است مانند: «هم اکنون عربستان با برداشتی بیش از 450 هزار بشکه نفت خام در روز، بیش از 11 برابر ایران از این مخزن مشترک برداشت نفت خام دارد/ نفت خام میدان فروزان با درجه API حدود 30 یکی از انواع نفت سبک و مشتری‌پسند در جهان است/ طرح افزایش روزانه تولید نفت از ۴۰ هزار بشکه به ۱۰۰ هزار بشکه در میدان مشترک فروزان از سوی ایران با تأخیرهای فراوان، ۱۴ سال درحال اجراست»؛ اطلاعاتی که چندان درست نمی نماید.

تولید امروز عربستان از میدان مرجان (مشترک با فروزان) کمتر از 200 هزار بشکه در روز است؛ میدان فروزان 2 نوع نفت خام سبک و سنگین تولید می کند و برنامه افزایش تولید این میدان از 40 به 100 هزار بشکه، طرح پیشنهادی اولیه ای بود که تغییر کرد و رسیدن به تولید 100 هزار بشکه ای از فروزان به طور کامل از دستور کار خارج شد.  

محمد محمدی فرد، رئیس مهندسی مخازن مطالعاتی شرکت نفت فلات قاره ایران این مطالب را می گوید و اضافه می کند: «هم اکنون روزانه بیش از 38 هزار بشکه نفت از میدان فروزان تولید می شود و اطلاعات ما نشان می دهد، تولید فعلی عربستان از این میدان (مرجان) کمتر از 200 هزار بشکه در روز است؛ این در حالیست که سهم ایران از میدان فروزان 11 درصد است و 89 درصد میدان در طرف مقابل قرار دارد».

تولید روزانه بیش از 38 هزار بشکه نفت خام که در مقایسه با سال 92، نشان از افزایش تولید دارد، با درنظر گرفتن افت طبیعی تولید میدان، بسته شدن تعدادی از چاههای فروزان به دلیل تولید بالای گاز همراه نفت و ریسک بالای عملیات بهره برداری در دو سال و نیم اخیر و در مجموع نصف شدن تعداد دکلهای حفاری در اختیار شرکت نفت فلات قاره ایران در این سالها، عملکرد ناچیزی به شمار نمی رود.  

فروزان بیش از ٤٠ سال سابقه تولید و توسعه دارد؛ بورگن و یاماما مخازن اصلی این میدان هستند که نفت مخزن بورگن از نوع سنگین با API ٢٠ و نفت مخزن یاماما از نوع سبک با API حدود ٣٦ است. نفت درجای اولیه این میدان ٣,٤ میلیارد بشکه است که از این میان تاکنون کمتر از یک میلیارد بشکه به تولید رسیده است و پیش بینی می شود با تکمیل طرح گازرانی و نصب سکوهای F18 و F19 که در دستور کار شرکت نفت فلات قاره ایران قرار دارد، این میدان مشترک طی یک تا دو سال آینده، تولید 50 هزار بشکه ای را پشت سر بگذارد. البته این میدان مشترک در قالب قراردادهای جدید نفتی در کنفرانس تهران معرفی شد و بی شک اگر این قراردادها به نتیجه برسد و شرکتهای بین المللی تکلیف خود را بدانند، شاید بتوان به افزایش ظرفیت تولید با اتکا به سرمایه گذاری و اعمال روشهای ازدیاد برداشت امید داشت.

توسعه و تولید از میدانهای مشترک، اولویت امروزِ نه تنها وزارت نفت، که اولویت امروز کشور است؛ ارائه آمار و اطلاعات نادرست از وضع توسعه و برداشت از این میدانها فارغ از آنکه عملکردی حرفه ای نیست، بلکه به واسطه خدشه دار کردن چهره قدرتمند کشورمان ایران در نزد جهانیان با مضامینی مانند عقب ماندگی، دستبرد، غارت خاموش و ...و قدرتمند جلوه دادن آل سعودی که دشمنی آن با ایران هر روز ابعاد تازه ای پیدا می کند و نادیده گرفتن تلاشهای مردان غیوری که شبانه روز در مناطق عملیاتی عرق می ریزند و در تلاشند، بسیار هم غیرمنصفانه است.