بر این اساس کمیته تنظیم مقررات، اقتصاد و استراتژی (پیجیسیبی) کارگروه جدیدی را به منظور بررسی قیمتگذاری گاز و ارزیابی جامع شیوه ساختاربندی مکانیسمهای قیمتگذاری تدوین کرد.
این کارگروه بررسی خود را بر روی مکانیسمهای قیمتگذاری موجود در مناطق مختلف دنیا متمرکز کرده و نهتنها مکانیسمهای مورد استفاده در تجارت بینالمللی گاز، بلکه ساختارهای قیمتگذاری رایج در بخشهای تولید و مصرف گاز در درون کشورها را نیز ارزیابی کرد.
در این مطالعه اطلاعات مربوط به کشورهای عضو مجمع جهانی گاز (آیجییو) در سالهای ۲۰۰۵ و ۲۰۰۷ مورد بررسی قرار گرفته و نتایج آن در کنفرانس جهانی گاز در سال ۲۰۰۹ ارائه شد.
بررسیهای بعدی برای سالهای ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ در کنفرانس جهانی گاز در کوالالامپور در سال ۲۰۱۲ ارائه شد و پس از آن مطالعات سالهای ۲۰۱۲، ۲۰۱۳، ۲۰۱۴ و تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به سال ۲۰۱۵میلادی (هشتمین دوره بررسی) تدوین شده است. در بررسی سال ۲۰۱۴ اطلاعات مربوط به ۷۱ کشور از ۱۰۹ کشور عضو گردآوری شده که بیش از ۹۴ درصد کل مصرف جهانی گاز را شامل میشوند.
از سوی دیگر در بررسی سال ۲۰۱۵میلادی اطلاعات مربوط به ۷۰ کشور از ۱۱۰ کشور عضو گردآوری شده است درحالی که بیش از ۹۵درصد کل مصرف جهانی گاز را شامل میشوند.
نتایج مربوط به بررسی ۲۰۱۵میلادی تغییرات چشمگیری در مکانیسمهای شکلگیری قیمت عمدهفروشی گاز در دوره تحولات کلیدی و تمرکز بر روی قیمتهای عمدهفروشی در بازه گستردهای را پوشش میدهد.
در بازارهای آزادسازیشده نظیر بازار امریکا و انگلیس قیمت عمدهفروشی میتواند همان قیمت هاب گازی نظیر هنری هاب و (انبیپی) در نظر گرفته شود. در بسیاری از کشورهای دیگر که واردکننده گاز هستند این قیمتها میتواند معادل قیمت سرمرز در نظر گرفته شود.
در این بررسی، مشکلترین موارد ارزیابی مربوط به کشورهایی میشود که تمام گاز مصرفی آنها از منابع داخلی تامین شده و هیچگونه مبادله بینالمللی (واردات و صادرات) انجام نمیشود و از اینرو مفهوم قیمت عمدهفروشی قابل شناسایی و تشخیص نیست.
در این موارد بهطور تقریبی قیمت سرچاهی گاز و یا قیمت ورودی شهر مدنظر قرار میگیرد.
بهطور کلی قیمت عمدهفروشی به احتمال باید در بازه مکانی ورود گاز به سیستم اصلی انتقال فشار قوی و نقطه خروج به زیرساختهای محلی توزیع از سوی شرکتها و یا مصرفکنندگان نهایی بزرگ، تعریف شود.
گردآوری اولیه اطلاعات براساس آمار کشوری بوده و سپس در قالب سطوح منطقهای براساس طبقهبندی استاندارد مجمع جهانی گاز، تدوین شده است.
عمده مناطق براساس خطوط رسمی جغرافیایی تعریف شدهاند، براساس این تعریف مجمع جهانی گاز شامل مکزیک در امریکای شمالی میشود و آسیا به دو شبهقاره هند به همراه چین با عنوان آسیا و سایر کشورهای آسیا به اضافه استرالیا با عنوان آسیا پسیفیک تقسیمبندی شدهاند.
برای تعیین مکانیسم قیمتگذاری از میان مکانیسمهای متعدد موجود در هر کشور، قاعده کلی در نظر گرفته شده است.
به عنوان مثال قیمت عمدهفروشی باید در «نقطه فروش برای نخستین بار» مدنظر قرار گیرد.
به این صورت اگر گاز مورد نیاز یک کشور براساس قرارداد مبتنی بر مکانیسم «شاخص قیمت نفت» وارد کشور شود و سپس مجدد در درون کشور براساس قیمتگذاری مبتنی بر بورس، مکانیسم قیمتگذاری آزادانه براساس تعامل عرضه و تقاضا مورد مبادله مجدد قرار گیرد، همچنان در زمره مکانیسم مبتنی بر «شاخص قیمت نفت» دستهبندی خواهد شد. اطلاعات مربوط به هر کشور در قالب فرمهای استاندارد گردآوری شده است.
بهعنوان مثال، یک نمونه فرم اطلاعات برای کشور انگلیس در جدول زیر آورده شده است. تقاضای گاز هر کشور میتواند از ترکیب ۳ منبع تولید داخلی، واردات با خط لوله و واردات (الانجی) تامین شود؛ مقوله ذخیرهسازی گاز طبیعی در این بررسی نادیده گرفته شده است.
مکانیسم قیمتگذاری در قیمت عمدهفروشی برای هر یک از این منابع نیز مشخص شده است.
در برخی از کشورها تمام مبادلات گازی براساس یک مکانیسم خاص است و از اینرو سهم آن مکانیسم معادل صددرصد خواهد بود.
اطلاعات مربوط به قیمت عمدهفروشی نیز در سطوح مختلف قیمتی طبقهبندی شده است.
این طبقهبندی متوسط قیمت سالانه و بالاترین و پایینترین متوسط قیمت ماهانه را شامل میشود.
همه قیمتها براساس معیار دلار در هر میلیون «بیتییو» بیان شده است.
تمامی اطلاعات گردآوریشده مجمع جهانی گاز برای مقادیر مصرف، تولید، واردات و صادرات از بانک اطلاعاتی آژانس بینالمللی انرژی استخراج شده است.
البته باید خاطرنشان کرد که اطلاعات گردآوریشده در این گزارشها مقدماتی بوده و ممکن است در ویرایشهای جدید گزارش آژانس بینالمللی انرژی مورد تعدیل قرار گیرد. علاوه بر این ممکن است اطلاعات مربوط به سالهای قبل نیز مورد بازنگری قرار گیرند که در این صورت احتمال دارد تغییرات اندکی در مقادیر مربوط به سهم هر طبقه قیمتی رخ دهد.
تجزیه و تحلیل نتایج
در بررسی و ارزیابی مکانیسمهای مختلف تعیین قیمت، تجزیه و تحلیل نتایج بیشتر از منظر کشورهای مصرفکننده مورد تایید قرار گرفته است.
گاز مورد نیاز هر کشور (به استثناء برداشت از ذخیرهسازیها و تزریق به مخازن ذخیرهسازی) از ۳ منبع تولید داخلی، واردات با خط لوله و واردات بهصورت (الانجی) تامین میشود.
در بسیاری از کشورها، مکانیسم قیمتگذاری گاز تولیدی داخل که صادر نمیشود، متفاوت از گاز صادراتی و گاز وارداتی چه بهصورت خط لوله و چه بهصورت (الانجی) است.
در این تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به هر یک از منابع تامین گاز مورد نیاز کشورها بهطور جداگانه برای همه کشورها جمعآوری شده است و علاوه بر آن مقادیر مربوط به واردات خط لوله و (الانجی) به منظور محاسبه کل واردات و در نتیجه استخراج مقادیر کل مصرف گاز کشورها نیز گردآوری شده است.
بر این اساس، مکانیسمهای تعیین قیمت گاز برای هر کشور میتواند در این ۵ مقوله دستهبندی شوند:
۱- تولید داخلی که در داخل کشورها مصرف شده و صادر نمیشود
۲- واردات گاز با خط لوله
۳- واردات (الانجی)
۴- کل واردات (خط لوله و) (الانجی)
۵- کل مصرف (تولید داخلی به اضافه کل واردات)
این نتایج ابتدا برای کشورهای عضو مجمع جهانی گاز و سپس بهصورت منطقهای و درنهایت جهانی مورد تجزیه و تحلیل قرار میگیرند. علاوه بر این، اطلاعات گردآوریشده براساسمکانیسمهایقیمتگذاری عمدهفروشی در مناطق مختلف نیز ارزیابی خواهند شد.
همچنین نتایج مربوط به سالهای مختلف با یکدیگر مقایسه شده و روند تغییرات در سهم هر یک از مکانیسمهای تعیین قیمت تحلیل خواهند شد. از اینرو نتایج بررسی آمار و اطلاعات مربوط به سال ۲۰۱۵میلادی در ۳سطح مورد ارزیابی قرار میگیرد:
۱- تجزیه و تحلیل نتایج سال ۲۰۱۵میلادی در سطح جهانی براساس مقولههای تولید داخلی، واردات خط لوله، واردات (الانجی)، کل واردات و کل مصرف.
۲- تجزیه و تحلیل نتایج سطوح قیمت عمدهفروشی در سال ۲۰۱۵میلادی به تفکیک منطقهای، مکانیسم شکلگیری قیمت و به تفکیک کشوری و درنهایت مقایسه نتایج تمام ۸ بررسی انجام شده.
۳- تجزیه و تحلیل نتایج سال ۲۰۱۵میلادی برای مناطق منحصربهفرد (براساس تعریف مجمع جهانی گاز) و مقایسه ۸ بررسی تاکنون براساس مکانیسم تشکیل قیمت و سطوح قیمت عمدهفروشی.
منبع: روزنامه گسترش صمت
نظر شما