شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران همگام با سیاستهای محیط زیست با محوریت دولت، اقدامهای خود در این بخش را در چند جبهه مختلف تعریف و پیگیری کرد. یکی از اولین گامها به این منظور، مصوبه هیئت محترم وزیران در خصوص توزیع بنزین و گازوئیل استاندارد در هشت کلانشهر اصلی کشور بود؛ به گونهای که تا سال 92 با وجود اجرا و بهرهبرداری از طرح ارتقای کیفی محصولات و افزایش ظرفیت پالایشگاه امامخمینی (ره) شازند، مدیریت لازم برای تخصیص این بنزین به شهرهای بزرگ مواجه با بحران آلودگی هوا به ویژه در فصول سرد سال انجام نشده بود. به این منظور برنامهریزی و اجرای تمهیداتی برای انتقال سوخت استاندارد یورو 4 به تهران و کلانشهرهای دیگر (به تدریج) از طریق تخصیص مخازن اختصاصی و ایجاد زیرساختهای لازم در پالایشگاهها و شهرهای مقصد از اواخر سال 92 انجام شد و بر اساس تکلیف قانونی مصوب، از دی ماه 92 توزیع بنزین یورو 4 در سه کلانشهر تهران، اراک و کرج آغاز شد. در اردیبهشت ماه 93 بر اساس تکلیف قانونی ابلاغ شده از سوی دولت، قطع ریفرمیت دریافتی از پتروشیمی که در آن زمان رقمی معادل 6 میلیون لیتر در روز بود، در دستور کار قرار گرفت و با توجه به محدودیت تولید، موضوع واردات بنزین مطابق با استانداردهای روز اروپا در دستور کار قرار گرفت. اما ارتقای کمی و کیفی محصولات تولیدی در پالایشگاههای کشور به عنوان مهمترین ماموریت شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران پیگیری شد؛ به این ترتیب و با برنامهریزیهای انجام شده، ظرفیت تولید بنزین یورو 4 کشور در سه پالایشگاه اصفهان، تبریز و آبادان در دولت یازدهم به ترتیب حدود 9 میلیون لیتر، 800 هزار لیتر و 500 هزار لیتر در روز افزایش یافته است که با احتساب 16 میلیون لیتر تولید بنزین یورو 4 در پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند، این رقم هم اکنون به حدود 3/26 میلیون لیتر در روز رسیده است. با افزایش تولید بنزین یورو4، شهرهای تهران، کرج، اراک، شیراز و اصفهان تحت پوشش کامل بنزین یورو قرار گرفتهاند. حدود 80 درصد از مصارف بنزین شهر تبریز از محل بنزین یورو 4 تامین میشود و در ادامه طرح گسترش توزیع بنزین یورو 4، شهرهای اهواز و مشهد نیز برای تامین بخش عمدهای از نیازهای بنزین خود از محل بنزین یورو 4 تحت پوشش قرار گرفتهاند؛ به این ترتیب هماکنون، 8 کلانشهر اصلی کشور زیر پوشش بنزین با استاندارد یورو 4 قرار دارند. این در شرایطی است که با احتساب مصارف هشت کلانشهر مزبور، در مجموع بیش از 22 میلیون لیتر بنزین مصرفی از مجموع متوسط مصرف روزانه 70 میلیون لیتر بنزین کشور در شرایط کنونی دارای کیفیت یورو 4 است. در فاز دوم این طرح، هفت شهر در برنامه توزیع بنزین یورو 4 قرار دارند.
این رقم هرچند در مجموع حدود یک سوم از کل مصارف بنزین روزانه کشور را تشکیل میدهد، اما اهمیت آن علاوه بر تامین، در برنامهریزی انجام شده برای انتقال این حجم بنزین استاندار به کلانشهرهایی است که به دلیل تمرکز شدید جمعیت و مراکز صنعتی در آنها سالها از معضل آلودگی هوا در اثر مصرف بنزین غیراستاندارد رنج بردهاند؛ به طوری که در سالهای پیش از دولت یازدهم، در اوج آلودگی هوای تهران و برخی شهرهای بزرگ کشور و در شرایطی که بهرهبرداری از واحد تولید بنزین یورو 4 پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند آغاز شده بود، اقدامی برای انتقال این بنزین استاندارد به شهرهایی با وضعیت بحرانی آلودگی هوا انجام نشده بود. در این خصوص، تحریمهای سنگین غرب، بهرهبرداری از بسیاری طرحهای ارتقای کیفیت فرآورده در پالایشگاهها را با تاخیرهای طولانی مدت روبهرو کرده بود.
اما خبر خوش این است که با بهرهبرداری زودهنگام از طرحهای ارتقای کیفیت در اغلب پالایشگاههای موجود، محیط زیست کشور شاهد شرایطی بسیار متفاوت از سالهای گذشته است و این روند در آینده نزدیک به همه شهرها و روستاهای کشور گسترش خواهد یافت. افزایش بیسابقه شمار روزهای با هوای پاک و کاهش شاخصهای آلایندگی هوا ناشی از سوخت هیدروکربوری در کلانشهرها به ویژه در تهران در سالهای 93 ،94 و 95 از مهمترین دستاوردهای شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی به نمایندگی از دولت در اجرایی سازی الزام تولید، تامین و توزیع بنزین و نفت گاز استاندارد در این شهرهاست. از جمله طرحهای ارتقای کیفیت فرآوردههای نفتی که در ماههای آینده به بهرهبرداری میرسد، طرح ارتقای کیفیت محصولات پالایشگاه بندرعباس است که با برنامهریزی و تخصیص منابع لازم در پاییز سال جاری به بهرهبرداری خواهد رسید. با بهرهبرداری از این طرح، افزون بر افزایش حداقل روزانه 3 میلیون لیتر تولید بنزین در کشور، حدود 70 درصد از بنزین تولیدی پالایشگاه بندرعباس مطابق با استاندارد یورو 4 خواهد شد و مجموع تولید بنزین یورو 4 در این پالایشگاه به حدود 8 میلیون لیتر در روز میرسد.
اما یکی از مهم ترین نقاط عطف صنعت پالایش در دولت یازدهم، بدون تردید بهرهبرداری از فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج فارس است. ستاره خلیج فارس تنها پالایشگاه کشور است که با دریافت خوراک کامل میعانات گازی به میزان360 هزار بشکه در روز، بنزین و دیگر فرآوردههای نفتی اصلی از جمله نفت گاز و نفت سفید با استاندارد یورو 4 تولید خواهد کرد و بهرهبرداری از فاز اول آن بر اساس برنامه مجریان طرح، اواخر سالجاری آغاز خواهد شد. به این ترتیب با بهرهبرداری از فاز نخست این طرح 12 میلیون لیتر تولید بنزین یورو و 7/5 میلیون لیتر تولید نفت گاز و نفت سفید (سوخت جت) افزوده خواهد شد و با بهرهبرداری کامل از این طرح، ارقام ذکر شده به سه برابر خواهد رسید و در مجموع 36 میلیون لیتر در روز بنزین یورو 4 و 5/13 میلیون لیتر نفت گاز یورو 4 و 5/3 میلیون لیتر سوخت جت به مجموع تولید فرآوردههای نفتی کشور افزوده خواهد شد. هرچند طرحهای ارتقای کیفیت فرآوردههای نفتی در بقیه پالایشگاههای کشور در دست اجراست و مطابق با برنامه زمانبندی به بهرهبرداری خواهند رسید، اما با تکمیل فازهای سه گانه مگاپروژه ستاره خلیج فارس در آینده نزدیک، جمهوری اسلامی ایران برای نخستین بار در دهههای گذشته از واردات بنزین بینیاز و به یکی از صادرکنندگان عمده این فرآورده راهبردی در منطقه خاورمیانه تبدیل خواهد شد. مهمتر اینکه یکی از حساسترین برنامههای زیست محیطی کشور در مقیاس ملی با هدف پاکسازی هوای شهرها و حمایت از فردایی سالمتر و امید به زندگی بالاتر برای همه شهروندان و فرزندان این آب و خاک، تحقق یافته و به این ترتیب وعدههای زیستمحیطی دولت یازدهم برای بازگرداندن آسمان آبی به زندگی ایرانیان به خصوص در کلانشهرها و شهرهای بزرگ کشور محقق می شود.
شاهرخ خسروانی، معاون مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران
نظر شما