پیش از برجام، کشتی‌های نفتکش اجازه پهلوگیری در بنادر آزاد جهان مانند سنگاپور، رتردام هلند و شرق آسیا نداشتند، کشتی‌هایمان را بیمه نمی‌کردند و نفت ما را نمی‌خریدند.

بر اساس آمارهای موجود، صادرات نفت کشور در زمان تحریم به روزانه حدود یک میلیون بشکه کاهش پیدا کرد و اگر ما برجام را نپذیرفته بودیم، اکنون این میزان به 250 هزار بشکه در روز می‌رسید ؛یعنی در حالت خوشبینانه نفت در مقابل غذا. این همان اتفاقی که در دوران صدام حسین در عراق افتاد، ولی امروز برجام کاری کرده که در 6 ماه نخست سال 95 میزان صادرات نفت از حدود یک میلیون بشکه در سال 94 به دو میلیون و 450 هزار بشکه در روز رسید. در آخرین کنفرانس اوپک در شرایطی که با عربستان مراوده سیاسی نداشتیم ،وزارت نفت یک موفقیت بی‌نظیر را رقم زد و شاهد بودیم که سهمیه این کشور 400 هزار بشکه در روز کاهش پیدا کرد و در مقابل سهمیه ایران 90 هزار بشکه افزایش داشت و به حدود دو میلیون و 900 هزار بشکه رسید.

موارد فوق نشان می‌دهد که اگر در سازمان‌ها و مراودات بین‌المللی بتوانیم در چارچوب منافع ملی قدم برداریم و با جامعه بین الملل ارتباط داشته باشیم، به شدت به نفع اقتصاد ایران است.

با اینکه برخی مخالف ورود شرکت‌های خارجی به داخل کشور هستند، من به شدت آمدن کشورهای تراز اول نفتی مانند کشورهای کانادایی، آمریکایی و یا شرکت‌های بزرگ نفتی در اتحادیه اروپایی را به نفع صنعت نفت و اقتصاد ایران می‌دانم. ما علاوه بر سرمایه به فناوری جدید نیاز داریم.  اکنون فناوری صنعت نفت ما نسبت به کشورهای دیگر حدود 30 سال عقب است، مصداق این امر نیز کشور عراق است که در جزیره مجنون روزانه 280 هزار بشکه نفت برداشت می‌کند و ما از این جزیره 140 هزار بشکه در روز برداشت داریم یعنی 50 درصد کمتر. دلیل این مساله، مذاکرات عراق با شرکت‌هایی است که فناوری بالاتری از ما دارند؛همین موضوع نشان می دهد باید با دنیا ارتباط داشته باشیم که به سود منافع ملی کشور است‌.

در برنامه ششم توسعه به 130 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در صنعت نفت نیاز داریم در حالی که کل شرکت‌های تابعه نفت حداکثر می‌توانند 60 میلیارد دلار منابع داخلی را تامین کنند و برای 70 میلیارد دلار مابقی نیاز به سرمایه‌گذاری خارج از شرکت نفت داریم که بخشی از آن باید سرمایه‌گذاری خارجی باشد.

اگر در شرایط موجود، برجام را نپذیرفته بودیم تولید نفت کشور به شدت کاهش پیدا می‌کرد و صادرات حداکثر 250 هزار بشکه در روز بود؛ بنابراین افزایش حجم صادرات از اثرات مثبت برجام است که اثرات مفید زیادی را در اقتصاد کشور به همراه دارد، به همین دلیل تند‌رو‌ها در آمریکا، رژیم صهیونیستی و... با برجام مخالف هستند، چون برجام به نفع منافع ملی کشورمان و در چارچوب سیاست برد- برد اقتصادی به نفع جامعه جهانی است.  یکی دیگر از اثرات برجام بازگشت اقتصاد ایران به جامعه جهانی است. تحریم‌ها به شدت به اقتصاد و به صنعت نفت کشور آسیب رساند.  زمانی ما در حوزه صنعت نفت در خاورمیانه رتبه نخست را داشتیم، اما به دلیل بسته شدن اقتصاد ناشی از تحریم‌ها ارتباط ما با جامعه بین‌الملل کاهش پیدا کرد. نکته مهم اینجاست که مدیریت اقتصاد کشور در داخل مرزهای ماست و ربطی به برجام نداردو از این روست که باید از بهترین نیروی انسانی در دانشگاه‌های درجه یک و فعالیت در حوزه‌های اساسی و زیر بنایی اقتصاد بهره‌مند شویم و با استفاده از فناوری روز دنیا سعی بر افزایش بهره‌وری در کشور داشته باشیم، زیرا افزایش منابع انسانی و بهره‌وری منتج به افزایش رشد و رفاه اقتصادی و رفاه بیشتر جامعه ایران خواهد شد.

در پایان باید گفت که دولت یازدهم در زمینه سیاست خارجی و صنعت نفت نمره قابل قبولی دارد و مصداق این نمره بالا، برجام و توافق اوپک است. تیم مهندس زنگنه یکی از قوی ترین تیم‎های فنی و اقتصادی تاریخ نفت جمهوری اسلامی ایران است و به همین دلیل، خاطر برخی تندروها را مکدر کرده اند.

مهدی پازوکی

اقتصاددان