به گزارش شانا، برای پاسخ به پرسشهای فوق ابتدا باید موضوعی روشن شود، پمپ یا تلمبه وسیلهای مکانیکی است برای انتقال مایعات که با افزایش فشار جریان آن، امکان جابجایی را به ارتفاعی بالاتر، یا حتی پایین دست فراهم میکند، مانند پمپ بنزین یا پمپ آب، پس پمپ بنزین با جایگاه پمپ بنزین کاملا متفاوت است.
اولین و قدیمی ترین پمپ بنزین دستی ایران در شهر تبریز و در موزه سنجش (خانه سلماسی) نگهداری میشود، این پمپ ۱۰۰ ساله انگلیسی که از دو پیمانه شیشهای برای نگهداری و پمپاژ بنزین تشکیل شده است، از طریق یک شلنگ متصل به مخزن پر از بنزین شده و پس از گردش بنزین در شیشه اول و انتقال آن به شیشه دوم، از طریق نازل باک خودرو را پر میکرده است.
وجود سامانه خاصی این پمپ را به نمونه منحصر به فردی از دقت و کارآیی تبدیل کرده و از هدر رفتن بنزین جلوگیری به عمل میآورده است.، افراد قبل از استفاده از این پمپ بنزین باید میزان بنزین مورد نظر خود را بر روی صفحه مدرج متصل به پمپ مشخص و سپس نسبت به پر کردن باک خودرو اقدام میکردند، با این تمهید، پمپ به شکل خودکار در میزان بنزین تعیین شده قفل و بنزین بیشتری از پمپ خارج نمیشد.
شرکت نفت ایران و انگلیس نام شرکتی بود که در سال ۱۲۸۸ خورشیدی (۱۹۰۹ میلادی) در ادامه قرارداد دارسی برای اکتشاف و استخراج و بهرهبرداری از منابع نفتی ایران پس از کشف نفت در شهر مسجد سلیمان تاسیس شد، نام شرکت در آغاز Anglo-Persian Oil Company بود و در سال ۱۳۱۴ خورشیدی (۱۹۳۵ میلادی) در دوره رضاشاه به Anglo-Iranian Oil Company تبدیل شد و در نهایت به نام شرکت نفت بریتانیا British Petroleum یا بیپی BP شهره شد.
احداث جایگاههای پمپ بنزین در ایران در اختیار شرکت نفت بریتانیا British Petroleum یا بیپی BP بود که بعدها در اختیار شرکت فرآوردههای ملی نفت در آمد.
پس از فرآیندهای مختلف، بنزین از نفت خام گرفته میشود و چاه نفت ارتباطی به احداث جایگاه پمپ بنزین ندارد و به احتمال فراوان اولین پمپ بنزین در مسجد سلیمان واقع نشده است، در نقشههای قدیمی مسجد سلیمان که آن زمان یکی از شهرهای استان ششم ایران (اهواز آن زمان) اطلاعاتی از پمپ بنزین دیده نمیشود، اما در شهر آبادان، ۳ پمپ بنزین بوده است.
احداث پمپ بنزین ارتباط مستقیم با خودرو و مسیر فیمابین شهرها دارد، در آن زمان معمولا خودروها سوخت لازم را با خود حمل میکردند، اما در برخی از مسیرهای طولانی مشکل حمل سوخت وجود داشت و در سال ۱۳۲۲ خورشیدی شخصی به نام فخمی در شهر دالکی که در مسیر بوشهر به شیراز بود مکانی را برای عرضه بنزین احداث کرد.
ایشان با یک پمپ سیار به نام ستاپ پمپ (Setuppump) بنزین را در شیشههای پنج لیتری قرار داده و به خودروهای انگلیسی که در آن سال در آن مسیر در رفت آمد بودند میفروختند.
در هر صورت تنها اطلاعات قابل استناد برمیگردد به کتاب راهنمای ایران و تهران که در آذرماه ۱۳۳۰ توسط دایره جغرافیایی ستاد ارتش و زیر نظر سرتیپ رزم آرا توسط نشر تابان منتشر شده است، در صفحه ۴۱ این کتاب آمده است: در تهران ۱۰ جایگاه پمپ بنزین قرار داشته:
پمپ بنزین شماره ۱، خیابان پهلوی، چهارراه گمرک – پمپ بنزین شماره ۲، خیابان شاهرضا – پمپ بنزین شماره ۳ خیابان ری – پمپ بنزین شماره ۴ خیابان بوذرجمهری – پمپ بنزین شماره ۵ خیابان دروازه شمیران، جلوخان مجلس – پمپ بنزین شماره ۶ خیابان سعدی، دروازه دولت – پمپ بنزین شماره ۷ خیابان نظامی، جنب باغشاه – پمپ بنزین شماره ۸ میدان اعدام – پمپ بنزین شماره ۹ خیایان حافظ، چهارراه یوسف آباد، شاهرضا – پمپ بنزین شماره ۱۰ دروازه قزوین، جاده قدیمی کرج.
پس از گذشت سالها تنها سه عمارت قدیم پمپ بنزین از آن روزها به یادگار مانده بود، پمپ بنزینهای شماره ۳، ۴ و ۶ که خوشبختانه پمپ بنزین ری (شماره ۳) به عنوان اولین پمپ بنزین در سیاهه آثار ملی با نام – پمپ بنزین ری- به شماره ۱۴۶۷۰ ثبت ملی شد.
دومین و قدیمیترین پمپ بنزین باقی مانده هم پمپ بنزین شماره ۴ (بوذرجمهری) است که کماکان پابرجاست.
نظر شما