مشعل‌ها با شعله‌های کوچک برای زمان اضطراری و قرارگیری در شرایطی که نیاز است گازهای مازاد داخل پالایشگاه برای حفظ ایمنی آن مجموعه پالایشی تخلیه شود، آماده نگه داشته می شوند. زمانی که مشکل ایمنی پیش می‌آید، این گاز باید به سرعت از طریق مشعل‌ها تخلیه و سوزانده شود. در زمان راه اندازی پالایشگاه، تعمیرات اساسی و شرایط تعمیراتی پیش بینی نشده نیز به این مشعل‌ها نیاز است. در ادامه، گفتوگوی مشعل را با غلامرضا بهمن نیا، مدیر هماهنگی و نظارت بر تولید شرکت ملی گاز درباره پروژه کاهش نیم واحد درصد هدر رفت گاز طبیعی از گاز فراورش شده که از جمله سیاستهای ابلاغی اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری در قالب تکالیف اقتصاد مقاومتی است، می خوانیم.
استفاده از مشعل در دیگر کشورها چگونه است؟
این فرصت را داشتیم که از کشورهای بزرگ دنیا که در این حوزه صاحب فناوری هستند، الگوبرداری کنیم، بر این اساس با بهره‌گیری از تجارب کشورهای دیگر پالایشگاه‌های داخلی در گام نخست، کاهش سوزاندن گاز مشعل در مبدا را آغاز کرده و گازهای اضافی را که در شرایط طبیعی به مشعل ارسال می‌شود، به حداقل رسانده‌اند. در مرحله دوم با فناوری که طراحی کرده اند، سوزاندن گاز مشعل را که برای روشن ماندن مشعل‌ها لازم است، حذف کرده ایم، اما این دلیل نمی‌شود که تخلیه و ارسال گازهای مازاد در شرایط اضطراری را نیز کاهش دهیم و چنین فرآیندی همچنان وجود خواهد داشت. سامانه‌هایی طراحی شده که مشعل خاموش می‌ماند، اما زمانی که شرایط اضطراری پیش می‌آید، با یک سیستم جرقه زن روشن می شود.از طرفی برای راه اندازی و خارج از سرویس قرار گرفتن واحدها تلاش کردیم میزان سوزاندن گازهای مشعل را به حداقل برسانیم و این میزان در برخی موارد نیز به صفر رسیده است.
برای کاهش مشعل سوزی چه فعالیت‌های دیگری انجام شده است؟
در پالایشگاه‌ها از الگوهای بسیار خلاقانه و ابتکاری داخلی بهره برده‌ایم. چندی پیش یکی از مشعل‌های فاز یک پارس جنوبی خاموش شد. در این پروژه از فناوری کاهش گازهای مازاد در مبدا استفاده کردیم و تعداد کمپرسورهای فشار افزا را نیز کاهش دادیم. این فناوری بسیار مبتکرانه در فاز یک پارس جنوبی اجرا شده و برای فازهای دیگر نیز در برنامه قرار دارد.
لطفا به بخشی از برنامه های در دستور کار اشاره کنید.
با بهره گیری از فناوری بازگشت گاز مازاد به فرآیند خوراک، پروژهای برای فازهای 2 و 3 طراحی شده است. در فاز 12 نیز پروژه ای تعریف شده که مراحل نهایی طراحی را طی می کند. براین اساس گازهای مازادی که در شرایط عادی سوزی قرار دارند، به عنوان خوراک پالایشگاه مصرف می‌شوند. در مجموع فعالیت‌های خوبی در حوزه کاهش سوختن گازهای مشعل انجام شده است. تنها در پارس جنوبی سوزاندن گازهای مشعل را که در طراحی اولیه لحاظ شده است، نیز به حداقل رسانده ایم. در مرحله نخست و در حرکتی خودجوش و مهندسی از سوی متخصصان داخلی، شاهد کاهش 70 درصدی سوزاندن گازهای مشعل بودهایم و در مرحله دوم نیز، پروژههایی داریم که به صورت پایلوت در فازهای 2 و 3 اجرا می‌شود و به دیگر پالایشگاه‌ها تعمیم خواهد یافت. پیش بینی می‌کنم تا پایان سال 98، آزمایش‌های خود را روی مشعل‌های آزمایشی که خاموش کرده‌ایم، به پایان رسانده و تعداد مشعل را به حداقل برسانیم.
حجم کاهش سوزاندن گازهای مشعل چه مقدار بوده و این برنامه تا چه اندازه صرفه جویی اقتصادی داشته است؟
سوزاندن گازهای مشعل در پنج پالایشگاه نخست پارس جنوبی از 17.6 میلیون مترمکعب در هفته که در طراحی دیده شده، به 6 میلیون مترمکعب در هفته رسیده است. صرفه جویی اقتصادی این کاهش را از دو منظر می توان بررسی کرد. نخست بازگشت گازی است که پیش تر سوزانده می‌شد که خود ارزش افزوده هم دارد. براین اساس گاز کمتری سوخته شده و به مصرف داخل پالایشگاه رسیده یا به عنوان محصول از پالایشگاه خارج شده است. دومین و مهمترین بخش این فرآیند قسمتی است که حجم کمتری از آلودگی را در محیط زیست انتشار می دهیم. اگر بخواهیم هزینه های زیست محیطی حاصل از این فعالیت را اعلام کنیم، رقم بسیار بالایی می‌شود و ارزش افزوده‌ای که از کاهش انتشار آلاینده‌ها در اتمسفر داشتیم، قابل محاسبه نیست. ما از جمله کشورهایی هستیم که در معاهده اقلیمی پاریس متعهد به کاهش آلودگی شده ایم و این معاهده زیست محیطی را امضا کرده‌ایم.
شرکتهای پالایشی حرکتی پر شتاب را برای مقابله با آلاینده‌ها در بخش هوا، سوزاندن گازهای مشعل و پساب‌ها آغاز کرده اند. در حوزه آب و هوا برنامه های مشخصی تدوین شده و در این باره برنامه زمان‌بندی داریم.
آیا خاموش شدن مشعل پالایشگاه اول در تحقق تعهد صنعت گاز در معاهده پاریس، نقش داشته است؟
در حوزه مدیریت کربن سهمیههایی برای کشورهای مختلف در نظر گرفته شده است که اگر این میزان را میان پالایشگاه‌های ایران تقسیم کنیم، با خاموش شدن مشعل پالایشگاه اول، شرکتهای پالایشی سهمشان را از این محل پرداخت کردهاند.
استقرار ایزو 50001 و کاهش 10 درصدی مصرف سوخت در چه مرحلهای قرار دارد؟
ایزو 50001، مدیریت انرژی را دنبال می کند و برای پیاده سازی آن اقدام‌های خوبی در پالایشگاه‌های کشور انجام شده است.
بیشتر پالایشگاه‌ها در مجموعه مدیریت هماهنگی و نظارت بر تولید شرکت ملی گاز ایران یا مراحل پایانی پیاده سازی این سیستم را طی می کنند یا آن را پیاده کرده اند.
تعهدی که در باره مدیریت کربن و مدیریت انرژی داده شده دو اصل جدایی ناپذیر هستند. تعهدهایی که از آن صحبت می کنم، اعتقاد قلبی ماست و برای کاهش مصرف انرژی، کاهش انتشار آلاینده‌ها و کربن از نظر قانونی و اخلاقی متعهد هستیم و نشان دادن این تعهد قلبی را پیاده سازی این سیستم مدیریتی انرژی می‌دانیم.
مرحله بعدی، اجرای پروژه‌های بهبود و بهینه سازی مصرف انرژی در مجموعه‌های پالایشی است. در سال‌های گذشته سیستم مدیریت انرژی به صورت مکانیزه و نرم‌افزاری و از طریق شبکه‌ای جامع در همه پالایشگاه‌های گاز کشور جاری شده و میزان مصرف و شاخص‌های عملکردی پایش می‌شود.
با پیاده سازی این سیستم مدیریتی در مسیر تدوین شده گام برمی‌داریم و خودمان را متعهد به کاهش مصرف و رسیدن به نقاط هدف می‌کنیم.
مدیریت انرژی و کربن از جمله اولویتهای اصلی شرکتهای پالایش گاز کشور به شمار می آید و در سیاست گذاریها و تدوین راهبردهای این شرکت‌ها از جمله مسائل مهم و کلیدی هستند و این موضوع را ردیابی می کنیم تا به بهترین حالت ممکن اجرایی شود.
با اجرای پروژه‌های یادشده، شاهد کاهش مصرف انرژی و سوختن گازهای مشعل خواهیم بود؟
شاید هرگز تصور نشود صنایعی که انرژی تولید می‌کنند، خودشان مصرف کننده عمده انرژی نیز باشند. ما در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی بیشترین مصارف انرژی را داریم؛ از این رو بیشترین توجه برای مدیریت مصرف باید لحاظ شود. تصور می کنم با پایش و مدیریت مصرف، گام‌های بسیار خوبی را در زمینه سوزاندن گازهای مشعل در صنعت پالایش کشور برداشته‌ایم. در مرحله بعدی، با شناسایی، بهینه کاوی و بهبود فرآیندها به نقطه مطلوب خواهیم رسید. آنالیزی در این زمینه انجام شده و نیاز داریم از سازمان‌های بزرگ دنیا الگوبرداری و بهینه کاوی کنیم و شکاف میان محلی که هستیم تا نقطه ای که باید به آن برسیم، با این برنامه پر خواهیم کرد.
مصرف انرژی در صنایع، کوره‌ها، بویلرها، توربین‌ها و هیترها بسیار قابل توجه است و این انرژی برای گرمایش، تولید برق، تولید بخار و... صرف می شود.
مسئولیت‌های اجتماعی از دیگر برنامه‌های صنعت نفت است. شرکتهای پالایشی چه برنامه‌هایی در این حوزه دارند؟
خوشحالم که حوزه مسئولیت‌های اجتماعی در شرکت ملی گاز ایران جدی گرفته شده است. به این حوزه در کلام و عمل، توجه ویژهای شده و تاثیر فعالیت‌ها بر اجتماع اطراف صنایع بررسی شده است. این توجه در دیدگاه مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران و دیگر مدیران در سطوح مختلف قابل لمس است و زمانی که در مجموعه پایبندی وجود داشته باشد، می توانیم منتظر اتفاق‌های خوب باشیم.
مجموعه پالایشگاه‌های گاز در چند سال گذشته اقدام‌های بسیار مهم و ارزشمندی را با رویکرد مسئولیت اجتماعی انجام داده اند.
به عنوان مثال در شرکت پالایش گاز سرخون و قشم برای کاهش میزان سوختن گازهای مشعل و بازگشت گاز به مجموعه، جلوگیری از ارسال آب‌های زائد به محیط زیست و تزریق آن به چاه‌ها، فعالیت‌های قابل توجهی انجام شده که نشان دهنده مهم بودن این حوزه است.
در پارس جنوبی فعالیت‌های زیادی برای جلوگیری از انتشار گازها، همکاری با سازمان‌های محلی، کاشت درخت در جنگل‌های حرا، توسعه فضای سبز و جلوگیری از تخریب محیط زیست انجام شده است.
در شرکت پالایش گاز فجر جم نیز، اقدام‌های قابل توجهی برای ارتباط با جامعه انجام شده است. در این شرکت پروژه های پژوهشی و مشاوره های خوبی برای اینکه با اجتماع اطراف تعامل داشته باشیم، تعریف و اجرا شده است.
بحث جاده، ارائه خدمات به مجموعه شهر جم، ساخت سد و ایجاد فرصت‌های تامین آب بیشتر برای منطقه، شیرین سازی و انتقال آب از خلیج فارس به سمت پالایشگاه و... نشان می دهد که این رویکرد بسیار جدی دنبال می شود.
در پایان اگر نکتهای باقی مانده است، بفرمایید.
مجموعه فعالیت‌هایی که در پالایشگاه‌ها انجام شده است، نشان می دهد مسئولیت اجتماعی را می‌شناسیم و به درستی به اجرای آن اهتمام داریم و خوشبختانه شرکتهای پالایشی در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی با برنامه وارد شده‌اند.
نوع دیگری از مسئولیت‌های اجتماعی را می توان در شرکت پالایش گاز شهید هاشمی نژاد دید، در این شرکت تمرکز ویژهای شده تا هرگونه لوازم یدکی و مصرفی مورد نیاز پالایشگاه را از منطقه سرخس تامین کنند که این حرکت به نوعی مسئولیت اجتماعی محسوب می شود و در اقتصاد این منطقه تاثیرگذار خواهد بود.
با تصمیم بسیار مهمی که در این شرکت گرفته شده، اقتصاد سرخس تقویت شده و جانی تازه گرفته است. در آینده، بسیاری از تامین کنندگان به دلیل اینکه از این فرصت استفاده کنند، در سرخس مستقر خواهند شد و این موضوع سبب ایجاد اشتغال برای اهالی این منطقه می شود. آثار تصمیم‌هایی را که از سوی مدیران ارشد صنعت گاز گرفته می شود، می توان در شهرهای میزبان مراکز صنعتی دید.
در مجموعه صنعت پالایش گاز، برنامه‌های مدونی در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی تعریف شده و آمادگی داریم اثربخشی و پیشرفت این برنامه‌ها را در کنفرانس‌ها، سمینارها و مجامعی که مورد نیاز است، گزارش کنیم.
نظر شما