صنعت سی ان جی در ایران، صنعتی نوپا و جدید است. این صنعت اگرچه در ابتدای دهه 80 در ایران متولد شد و در نیمه دوم دهه 80 رشد قابل توجهی را تجربه کرد اما باوجود همه ضرورت های اقتصادی، فنی و حتی امنیتی از یک سو و ظرفیت های کشور از سوی دیگر ، هنوز تا رسیدن به نقطه تکامل و اوج فاصله دارد. با وجود این، اما صنعت سی ان جی ایران در زمره فعالترین های این صنعت در جهان است. بر اساس آمار رسمی، هم اکنون صنعت سی ان جی ایران رتبه دوم به لحاظ تعداد خودرو (4.5 میلیون) و به لحاظ جایگاه‌های عرضه (2400جایگاه)، سومین کشور در دنیا به شمار می آید و از این لحاظ  ایران هم اکنون در حدود 17 درصد صنعت سی ان جی جهان را به خود اختصاص داده است. در میان کشورهایی که هم اکنون در صنعت سی ان جی پیشرو هستند باید به چین با هشت هزار جایگاه و پنج میلیون خودروی گازسوز و پاکستان 3500 جایگاه و سه میلیون خودروی گاز سوز اشاره کرد. در این زمینه باید اشاره کرد که کشورهای آسیایی، بیشترین حجم مصرف سی ان جی را به خود تخصیص داده‌اند. مصرف سی ان جی به لحاظ پایین بودن سطح آلایندگی  و همچنین پایین بودن هزینه تولید و عرضه در مقایسه با سوخت‌های دیگر مانند بنزین و گازوئیل بسیار مورد توجه قرار گرفته است و پیش بینی می شود که این سوخت پاک و ارزان به سرعت در سطح جهان در سال های آینده توسعه یابد.

در باره ایران، با توجه به ذخایر عظیم گاز در کشور، توسعه کمی و کیفی این صنعت بسیار راه گشا و ارزشمند است. چنانکه در سطور ابتدایی اشاره شد، این صنعت علی رغم همه ظرفیت‌های اقتصادی داخل کشور، از رشد متناسب و معقولی در سال های اخیر برخوردار نبوده است. طبق برنامه ریزی های صورت گرفته، هم اکنون حدود 20 میلیون لیتر معادل بنزین سی ان جی در کشور عرضه می شود در حالیکه این میزان قابلیت دو برابر شدن و رسیدن به سطح 40 میلیون لیتر معادل بنزین را دارد. بر اساس محاسبات مالی انجام شده ، میزان سرمایه گذاری در این صنعت از ابتدا تا کنون ، 3 میلیارد دلار بوده است . جدای از مواهب و دستاوردهای بالای زیست محیطی که باید به لحاظ ارزشی محاسبه شود، سود ایجاد شده ناشی از عدم مصرف بنزین در پرتو توسعه صنعت سی ان جی، در حدود 24 میلیارد دلار بوده است که رقم قابل توجهی به شمار می‌آید. اگرچه توسعه  صنعت سی ان جی مستلزم هماهنگی میان بخش‌های مختلف اقتصادی و همکاری سازمان های مختلف مانند وزارت نفت ، وزارت صنعت و خودروسازان ، وزارت اقتصاد و به طور خاص بخش خصوصی است اما، به نظر می رسد باوجود زمینه‌های ایجاد شده توسط وزارت نفت ، اراده لازم برای توسعه این صنعت به صورت تدریجی وجود ندارد. بهترین و مهمترین بستر اقتصادی ایجاد شده، بند «ق» تبصره 2 قانون بودجه سال 93 و 94 است که منابع مالی لازم برای توسعه این صنعت را فراهم ساخته است اما با وجود چنین حمایتی، گرایشی از سوی متولیان مصرف سی ان جی برای هدایت خودروها به سوی مصرف این سوخت پاک دیده نمی شود. صنعت سی ان جی چنانکه قبلا نیز بیان شد پس از یک رشد خوب در نیمه دوم دهه 80، روند توسعه آن متوقف و چه بسا عقبگرد داشت که باید این شرایط به سرعت تغییر یابد. به طور طبیعی ایران به عنوان دارنده بزرگترین ذخایر گازی دنیا باید در مصرف سی ان جی پیشرو بوده و سهم بیشتری را به خود اختصاص دهد. این جایگاه برتر البته فقط نباید در تولید و مصرف سی ان جی خلاصه شود.

صنعت سی ان جی جدای از مواهب زیست محیطی و ارزش اقتصادی، از گردش مالی بزرگی بهره مند است. ارزش افزوده اقتصادی بالا و حجم بالای نیروی کار فعال در این صنعت که با توجه به روند رو به رشد مصرف در جهان، قابل افزایش است، این صنعت را به صنعتی پویا و اقتصادی در دنیا تبدیل کرده است. از این رو ایران به عنوان یکی از کشورهایی که توان تامین خوراک اولیه این صنعت را دارد، می تواند در حوزه های فنی و تجاری این صنعت نیز پیشرو باشد و از این طریق به منافع اقتصادی خوبی دست پیدا کند. بدیهی است علاوه بر توسعه کمی و کیفی این صنعت در داخل کشور، بازار منطقه و کشورهای همسایه نیز  می توانند ، در برنامه بلند مدت توسعه این صنعت قرار گیرند. بنابراین سرمایه گذاری بلند مدت و هدفمند در این صنعت با نگاه منطقه ای و بین المللی باید در اولویت سیاست گذاری کلان اقتصادی کشور قرار گیرد. بدیهی است سرمایه گذاری در این حوزه، ایجاد کننده زمینه ای مساعد در ایجاد صرفه اقتصادی پایدار و محیط زیست پاک خواهد بود. لازمه این مهم نیز تعیین یک استراتژی توسعه ای با در نظر گرفتن پیوست های اقتصادی، سیاسی و تجاری، فنی و مهندسی، محیط زیستی و امنیتی و همکاری جهانی است.

از این حیث، برگزاری همایش آنگوا، فرصتی استثنایی برای ایران جهت در اولویت قرار گرفتن توسعه صنعت سی ان جی و تبدیل آن به یک خواسته ملی و از همه مهمتر زمینه ای برای آغاز دوره ای جدید برای رونق و تکامل این صنعت در ایران می باشد که در یک برنامه کلان و با در نظر گرفتن اهداف منطقه ای و بین المللی قابل تحقق است.

علیرضا سلطانی
کارشناس اقتصاد انرژی