گروه بزرگی از کارشناسان و فعالان محیط زیست همراه با مقام‌های دولتی از بیش از ۱۹۰ کشور جهان به مدت ۱۲ روز در روزهای ششم تا هفدهم نوامبر امسال (15 تا 26 آبان ماه) در بزرگ‌ترین رویداد زیست محیطی سال در بن آلمان شرکت کردند تا برای تواقفنامه‌ای که 2 سال قبل از آن در پاریس به امضا رسیده بود، راه‌حل‌های اجرایی و عملی بیندیشند.

این کنفرانس اگرچه با نگرانی‎های ناشی از برخی تغییرات اقلیمی مثل افزایش انتشار گازهای گلخانه‎ای و گرم شدن زمین و آلودگی‎های دریایی از یک سو و سایه سیاست آمریکا مبنی بر همراهی نکردن با توافق پاریس روبه‎رو بود، اما فرصت مناسبی نیز برای بحث و گفت‌وگو، سخنرانی‌ و جلسات مشاوره نمایندگانی از سراسر جهان با موضوع تغییرات اقلیمی و مسائل زیست‌محیطی به شمار می‎رفت. شبکه فرانس 24 در حاشیه این کنفرانس، از نگرانی شرکت‎کنندگان از تاثیر دومینوییِ خروج آمریکا از پیمان پاریس و احتمال خروج کشورهایی مثل استرالیا و روسیه از این پیمان سخن گفت و در عین حال عنوان کرد: «در آن‎سوی میز مذاکرات، چین به عنوان یک وزنه سنگین و مثبت وجود دارد که باید به آن توجه شود؛ چون بیشتر کسانی که اینجا هستند امیدوارند چین مسئولیت هدایت مقابله با تغییرات اقلیمی را برعهده گیرد.»

شرکت کنندگان در این کنفرانس بررسی کردند که چگونه 2  سال پس از تصویب توافق پاریس و در شرایطی که دولت آمریکا تصمیم خود را برای خروج از این پیمان اعلام کرده، بتوانند نیرو و توان جهانی ایجاد شده برای مقابله با تغییرات آب و هوایی را حفظ کنند؛ همچنین کشورهای شرکت کننده تلاش کردند تا مقررات مربوط به عملیاتی شدن توافق آب و هوایی پاریس را تکمیل کنند.

یکی از مواد توافقنامه پاریس که موضوع بحث بسیاری در این کنفرانس شد، طرحی است که کشورهای صنعتی را موظف می‌کند به طور منظم درباره برنامه‌های‌شان در حمایت از کشورهای در حال توسعه در برخورد با معضلاتی که برای حفظ محیط زیست دارند اطلاع رسانی کنند؛ اما کشورهای پیشرفته نگران این هستند که کشورهای در حال توسعه، همین را دست‌مایه فشار دائم برای دریافت کمک مالی قرار دهند. در عین حال بزرگ‌ترین موفقیت کشورهای در حال توسعه در این کنفرانس این بود که در نشست‌های بعدی که نام "Pre 2020 " گرفته است، برنامه کشورهای توسعه یافته برای حفظ محیط زیست در دستور کار قرار گیرد.

توافقات انجام شده در کنفرانس پاریس از سال ۲۰۲۰ الزام‌آور می‌شود و جالب آنکه بررسی‎ها حاکی است حتی اگر از همین حالا هم تمام مفاد توافقنامه پاریس اجرا شود، باز هم گرمای زمین تا آخر این قرن در قیاس با آغاز صنعتی شدن جهان سه درجه افزایش خواهد یافت که تحولات منفی اقلیمی و زیست‌‎محیطی، از شدت ‌یافتن گردبادها، سیل‌ها، خشکسالی و ... نتیجه آن خواهد بود.

شکل‎گیری ائتلاف برای پایان دادن به مصرف زغال‎سنگ

ائتلاف پایان مصرف زغال‎سنگ از جمله دستاوردهای این کنفرانس بود؛ جایی که حدود 20 کشور از جمله کانادا، فنلاند، فرانسه، مکزیک، انگلیس، اتریش و ایتالیا یک ائتلاف جهانی جدید با هدف پایان دادن به استفاده از زغال‌سنگ تشکیل دادند. بسیاری از ایالت‌های آمریکا نیز به این ائتلاف پیوستند اما جای آلمان در میان این کشورها خالی بود. باربارا هندریکس، وزیر محیط زیست آلمان از شرکت‌کنندگان خواست که وضعیت آلمان را درک کنند زیرا این کشور قبل از تشکیل دولت جدید نمی‌تواند تصمیمی در این زمینه اتخاذ کند.  در کنفرانس بن، 19 کشور شرکت کننده از جمله برزیل، چین، مصر، فرانسه، هند و مراکش، توافق رسمی خود را برای تعیین هدف‎هایی در زمینه سوخت‎های زیستی و ایجاد یک طرح اقدام تحت عنوان «Biofuture Platform» نیز اعلام کردند.

بی‎بی‎سی در بخشی از گزارش خود از بیست‌وسومین کنفرانس تغییرات اقلیمی عنوان کرد: «این کنفرانس، مملو از نمادها و شعارهاست اما خطر گازهای گلخانه‎ای، نخست ساکنان جزایر کوچک را می‎ترساند چون دانشمندان می‎گویند با ادامه گرم شدن زمین و ذوب شن یخ‎های قطبی، ساکنان این جزایر به همراه انبوهی از فرهنگ های بومی و انسانی برآمده از آن به زیر آب می‎روند».

مقوله حفاظت از اقیانوس‎ها هم در این نشست مدنظر واقع شد. یورونیوز در گزارشی با اعلام این که در حال حاضر در جهان روزانه ۱۰ میلیون تن زباله به اقیانوس‎‌ها ریخته می‎شود و اتحادیه اروپا می خواهد میزان آلودگی دریایی را تا سال ۲۰۲۰ میلادی ۳۰ درصد کاهش دهددر گفت‎وگو با کارمنو ولا، کمیسر محیط زیست، امور دریایی و شیلات اتحادیه اروپا، مسئله مهم حفاظت از اقیانوس‎ها را مورد تاکید قرار داد.

به گفته کارمنو ولا، ریختن زباله‎های پلاستیکی و آلوده کردن آب‎ها و ماهیگیری‎های زیاد، منجر به گرمتر شدن آب اقیانوس‎ها و بالا آمدن سطح آب شده و تمام این بلایای طبیعی مثل سیل و خشکسالی که در اطرافمان می‎بینیم، ناشی از همین اقدامات است. وی در این گفت‎وگو با بیان این‎که هیچ کشور یا قاره‎ای به تنهایی نمی‎تواند با مشکل آلودگی دریایی مبارزه کند، تاکید کرده است: «مردم گاهی فکر می‎کنند که مسئول رفع این مشکلات، دولت‎ها و شرکت‎های بزرگ هستند در حالیکه اگر یکایک افراد رفتار روزانه‎ خود را تغییر دهند، به رفع مشکل تغییر آب و هوا کمک می‎کنند».

ایران و پیشنهاد بررسی مسئله کمبود آب در اجلاس کاپ 24

در این کنفرانس که نمایندگانی از کشورمان نیز حضور داشتند، کاوه مدنی، معاون سازمان حفاظت محیط زیست نیز سخنرانی کرد و در بیانیه‎ای پیشنهاد داد موضوع کمبود آب به عنوان عامل مهم تهدید امنیت غذایی و مشکلات اقتصادی و اجتماعی که بخاطر تغییر اقلیم وخیم‎تر شده است در دستور کار اجلاس سال آینده قرار گیرد.

وی با تأکید بر این‎که حرکت به سمت اقتصاد کم کربن جزء برنامه‎های کلان کشور و از منویات رهبر معظم انقلاب است، در سخنان خود عنوان کرد: «ایران در مسیر حرکت به سمت اقتصاد کم‎کربن، گاز طبیعی را جایگزین سوخت‎های مایع کرده است و بنا داریم سهم گاز طبیعی، انرژی هسته‎ای و منابع تجدیدپذیر را در سبد انرژی‎مان افزایش دهیم». 

مدنی این دگرگونی در الگوی مصرف سوخت در کشور را بازار خوبی برای همه آنان که علاقه‎مند به توسعه و کارایی منابع سوخت در ایران هستند قلمداد کرد و با یادآوری مسئولیت‎های تاریخی کشورهای توسعه یافته در قبال گرم شدن کره زمین، از این کشورها خواست که در کاهش آلاینده‎ها و تامین مالی و فناوری برای کشورهای در حال توسعه، بدون تحمیل فشار بر این کشورها پیش قدم باشند.

وی همچنین اشاره کرد که کشورهای در حال توسعه، با بهره‎گیری از سرمایه و فناوری ارائه شده از سوی کشورهای توسعه یافته، باید اقدامات مربوط به کاهش آثار تغییرات اقلیمی را اجرایی کنند، اما نه به قیمت از دست دادن توسعه اقتصادی و اجتماعی‎شان.

کنفرانس آب و هوایی سازمان ملل در بن آلمان در بحبوحه انتشار گزارش‎های هشدارآمیز درباره تغییرات آب و هوایی و با کلیدواژه نجات زمین از طریق توسعه پایدار برگزار شد. یک هفته پیش از گشایش این کنفرانس، سازمان جهانی هواشناسی اعلام کرد که سطح دی‎اکسیدکربن در جوّ زمین در سال 2016 با سرعتی بی‎سابقه افزایش یافته است.

کنفرانس تغییرات اقلیمی در شهر بن، صدها جلسه بحث و گفت‌وگوی آگاه کننده با حضور هزاران نفر از سراسر دنیا برگزار کرد و مجموعه‌‌ای از اطلاعات باارزش را در ارتباط با عوامل دخیل در تغییرات آب و هوایی و زیست‎بوم در اختیار شرکت‌کنندگان گذاشت. حاصل کنفرانس در عین حال مجموعه‌ای از مقررات است که شامل صدها برگ می‌شود که هیئت‌های نمایندگی کشورهای مختلف در این مدت درباره آن‌ها بحث و بررسی کردند. این مجموعه بزرگ، حاوی راهکارهایی معین برای اجرایی کردن پیمان پاریس است؛ به عنوان نمونه، نظارت و راستی‌آزمایی آن چه دولت‌های شرکت کننده برای کاهش گاز‌های آلوده کننده قول انجامش را داده‌اند همه این‌ها قرار است در اجلاس بعدی کنفرانس تغییرات اقلیمی در لهستان به تصویب نهایی برسد.

کنفرانس بن با یک رشته اجلاس‎ها و کنفرانس‎ها تا پیش از کنفرانس آب و هوایی سپتامبر 2019 سازمان ملل دنبال می‎شود. دوره آینده کنفرانس تغییرات اقلیمی (COP24) قرار است در دسامبر 2018 در کاتوویچ (Katowice) لهستان برگزار شود و برزیل هم پیشنهاد میزبانی کنفرانس کاپ 25 را در سال 2019 ارائه داده است. بیست و سومین کنفرانس آب و هوایی سازمان ملل در شهر بن آلمان با تاکید بر فوریت اقدامات بیشتر برای مقابله با تغییرات آب و هوایی و با حضور نمایندگانی از سراسر جهان که آمده بودند تا نشان دهند توسعه پایدار را مدنظر دارند، هفدهم نوامبر به کار خود پایان داد.

هانیه موحد