وزارت نفت تاکنون فعالیت‌های بسیاری در بخش‌های عملیاتی در این چارچوب صورت داده که از آن جمله می‌توان به تشکیل حلقه‌های خودکفایی، تشکیل کمیته‌های تخصصی ستاد حمایت از ساخت داخل، تشکیل واحدهای پژوهش ساخت داخل و... اشاره کرد که هرکدام به‌نوبه خود خدمات ارزنده‌ای داشته‌اند. در چند سال اخیر این موضوع ذیل 2 هدف مشخص دنبال شده است:
هدف نخست سیاستگذاری تامین و ساخت داخل کالا و تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت در همه بخش‌ها به منظور تأمین به‌موقع نیازهای عملیاتی شرکت‌های اصلی و فرعی وزارت نفت به کالا و تجهیزات برای حمایت از سازندگان داخلی و خودکفایی صنعتی است.
هدف دیگر؛ شفاف‌سازی بیشتر در فرآیند‌های تامین و ساخت داخل کالا و سیاستگذاری برای افزایش سرعت تأمین و کیفیت تامین و ساخت کالا و تجهیزات است.
در این راستا و همچنین به دنبال تحقق منویات اقتصاد مقاومتی، خروج غیر تورمی از رکود و حمایت از ساخت داخل، انتخاب 10 قلم اصلی کالاهای پرمصرف و دارای شرایط ساخت در داخل کشور و اقدام برای عملیاتی کردن ساخت داخل آنها در وزارت نفت انجام گرفته است.
بدیهی است یکی از مهمترین الزامات و ضرورت‌های صنعت نفت در دهه‌های اخیر با توجه به فشارها و محدودیت‌های سیاسی، توسعه ساخت داخل تجهیزات راهبردی صنعت نفت و کاهش وابستگی به خارج در این حوزه است. اگرچه این دغدغه در همه دولت‌ها وجود داشته اما این دغدغه در دولت یازدهم به یک باور اصلی در سیاست گذاری و برنامه‌ریزی تبدیل شده و گام‌های بزرگی در جهت تحقق آن برداشته شده است.
در این راستا ظرفیت تولید و ساخت تجهیزات مهم و اساسی مورد نیاز صنایع نفت و گاز (هم از حیث ابعاد درونی و توانایی‌های شرکت‌های زیرمجموعه‌ی وزارت نفت و هم به لحاظ شرکت‌های ایرانی در داخل کشور) طی سال‌های گذشته از رشد قابل ملاحظه‌ای برخوردار بوده است. این توسعه داخلی نتیجه یک حرکت قوی در 2 گروه مصرف کننده و تولید کننده تجهیزات است. کالاهای پرمصرف صنعت نفت اصطلاحاً تحت عنوان «10 گروه کالایی» شناخته می‌شوند. آنچه که مشاهده می‌شود؛ صرفاً حمایت از شرکت‌ها برای درونی سازی در صنعت نفت و همچنین بخش خصوصی و غیردولتی است.
امروزه نمونه‌های خوبی از این تجربه در شرکت‌های تحت پوشش وزارت نفت در بخش‌های بالادستی و پایین دستی شکل گرفته که تصور آن در 10 یا 15 سال گذشته غیرممکن بود.
موارد تحت ممنوعیت:
هم‌اکنون شرکت‌های داخلی فرصت انتقال فناوری و جذب سرمایه و مشارکت بخش‌های داخلی و خارجی را پیدا کرده‌اند. در واقع همه زمینه‌ها برای فعالیت آنها با توجه به قوانین و ابلاغیه‌ها در حمایت از ساخت داخل در وزارت نفت، ممنوعیت خرید کالای مشابه از خارج، اجرای ایران کد، سامانه الکترونیکی سفارش کالا، ثبت شرکت‌ها در سامانه، ایجاد فهرست مشترک (وندور لیست) واحد و کمک به صادرات تجهیزات ساخت خود، مهیاست.
در همین راستا کمیته‌ای به نام «کمیته ممنوع‌الورود» در وزارت صنعت، معدن و تجارت تعریف شده است. وزارت نفت به طور مرتب با این کمیته در تعامل بوده و حداکثر تلاش خود را کرده است تا برای کالاهای خارجی که مشابه آن در کشور تولید می‌شود، هیچگونه «مجوز ورود» صادر نشود. مشابه این اقدام در بیشتر شرکت‌های زیرمجموعه نیز صورت گرفته است. البته یک سری موارد خاص نیز به طور قانونی پیش‌بینی شده که از آن جمله می‌توان مواردی مانند «عدم تکافوی تولید»، «احتمال تعویق و تعطیلی پروژه‌های ملی به‌ویژه در میدان‌های مشترک» و یا «عدم کیفیت کالای موردنظر» را ذکر کرد.
به هر حال اکنون همه شرکت‌های زیرمجموعه‌ی وزارت نفت به درستی تشخیص داده که تنها با پذیرش ریسک و حمایت‌های هدفمند است که می‌توان زمینه مساعدی را به منظور تولید محصول و بازسازی و اتکای به توان داخلی در ساخت و تعمیرات فراهم آورد. تجهیزاتی که طیف وسیع و متعددی را از توربین، کمپرسور گرفته تا پمپ و پکیج‌ها و خیلی موارد دیگر شامل می‌شود.
پویا نعمت الهی
نظر شما