اتحادیه بین‌المللی گاز (IGU) که در سال 1931 به عنوان سازمانی غیرانتفاعی پایه‌گذاری شد، هم اکنون با بیش از 140 انجمن و شرکت فعال، 95 درصد از بازار گاز جهان را در اختیار دارد.
انجمن‌ها و شرکت‌های عضو اتحادیه بین‌المللی گاز در بخش‌های مختلف زنجیره ارزش گاز، از اکتشاف و تولید گرفته تا انتقال به وسیله خطوط لوله ال‌ان‌جی، همچنین توزیع و مصرف گاز فعالیت می‌کنند. ایران نیز به عنوان یکی از کشورهای دارای ذخایر گاز که سال‌های گذشته شاهد توسعه بی‌سابقه این صنعت در کشور بوده نیز از اعضای این اتحادیه به شمار می‌آید.
سال‌های گذشته با هدف افزایش سهم ایران در بازار گاز جهان، حضور و مذاکره در حوزه گاز افزایش یافت و در این مسیر آذرماه 94، نخستین نشست کمیته کاربری گاز با حضور کامل اعضا در ایران برگزار شد. از سوی دیگر، شرکت ملی گاز ایران به نمایندگی از کشورمان در نشست اتحادیه بین‌المللی گاز، موفق به کسب میزبانی کنفرانس علمی و پژوهشی (IGRC) این اتحادیه در سال 2020 (1399) شد.
در ادامه، گفت‌وگو با محمدرضا قدسی‌زاده که ریاست کمیته کاربری گاز طبیعی اتحادیه جهانی گاز را به عهده دارد، می‌خوانیم.
آقای قدسی‌زاده آیا از ظرفیت مجامع بین‌المللی در زمینه گسترش حضور ایران در بازار گاز جهان می‌توان بهره برد؟
بله. اتحادیه بین‌المللی گاز (IGU) یکی از زمینه‌هایی است که می‌تواند در مسیر توسعه تجارت جهانی گاز به ما کمک کند. این اتحادیه، سازمانی است که همه فعالان صنعت گاز در آن حضور دارند و نقشی که سازمان ملل متحد برای دولت‌ها ایفا می‌کند، این سازمان برای دست‌درکاران صنعت گاز در کشورها انجام می‌دهد. اتحادیه بین‌المللی گاز، مرکزی است که تجربیات استفاده از گاز در آن متمرکز و کمیته‌های متعددی شامل اکتشاف، ذخیره‌سازی، توزیع و کاربری گاز در آن تعریف شده است. از طرفی، در کارگروه‌های مطالعاتی که زیرمجموعه این کمیته‌هاست و سالانه دوبار جلسه برگزار می‌کند و شرکت‌ها، نوآوری، تجربیات و مسائل صنعت گاز را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند، به عنوان یکی از اعضا می‌توانیم از این محل، برخی مسائل صنعت گاز را حل و فصل کنیم.
کمیته کاربری گاز که ریاست آن را به عهده دارید، چه اهدافی را پیگیری می‌کند؟
کمیته کاربری گاز، آخرین حلقه کمیته‌های کاری است که سه کارگروه مطالعاتی از جمله گازرسانی به صنایع بزرگ و نیروگاه‌ها، گازرسانی به مناطق مسکونی و تجاری و گاز برای حمل و نقل را شامل می‌شود.
برای مثال، حمل‌ونقل، دایره وسیعی را شامل می‌شود و هم‌اکنون درباره بهره‌گیری از گاز در حوزه ریلی، کشتی‌ها و حتی هواپیما تحقیق می‌شود.
از سوی دیگر، در شهرهای بزرگ با آلودگی هوا روبه‌رو هستیم و می‌توانیم با مصرف سی‌ان‌جی و ال‌ان‌جی در خودروها، بخشی از این چالش را برطرف کنیم؛ زمینه خوبی است که می‌تواند برای کشور از لحاظ تامین سرمایه فعالیت کند. براساس توافق‌های بین‌المللی، از سال 2020 محدودیت‌هایی در حوزه مصرف سوخت‌های مایع لحاظ و جریمه‌هایی برای کشتی‌های استفاده‌کننده از سوخت آلوده کننده اعمال می‌شود؛ از این رو تقاضا برای این سوخت در سال‌های آینده افزایش می‌یابد که می‌توانیم از این فرصت استفاده کنیم.
آیا ایران به نحو مطلوب از ظرفیت اتحادیه جهانی گاز برای پیشبرد اهدافش استفاده کرده است؟
به صورت ایده‌آل استفاده نکرده، اما وجود ارتباطات بین‌المللی و امکان مذاکره و همکاری با کشورها و شرکت‌های مطرح و فعال عرصه گاز، مهم است. در این دوره که مسئولیت با ایران بود، نخستین جلسه کمیته خود را در تهران برگزار کردیم. بسیاری از اعضای این کمیته نخستین بار بود که به ایران می‌آمدند و برای آنها برنامه‌ریزی کردیم که از برخی بخش‌های صنعت گاز در تهران و پارس جنوبی بازدید کنند. بسیاری از این افراد، تصوری از فعالیت گسترده ایران در صنعت گاز نداشتند. در بخش اعلام ظرفیت‌های همکاری و سرمایه‌گذاری صنعت گاز ایران فعالیت‌های خوبی انجام شده است، ضمن این‌که فعالیت‌ها و تجربیاتی که در این کمیته‌ها داشته‌ایم، بسیار مثبت ارزیابی می‌شود.
به عنوان مثال، در یکی از این کمیته‌های کاری که در کشور پرتغال برگزار شد، بازدیدی از یک روستا و چند واحد صنعتی نزدیک آن داشتیم که انرژی آن در قالب ال‌ان‌جی تامین می‌شود. در ایران نیز قرار است در چند منطقه این کار به صورت پایلوت انجام شود. برای تأمین گاز بخش خانگی و سیستم حمل‌ونقل می‌توان از این روش بهره گرفت. البته، اتحادیه جهانی گاز نیز همچون هر سازمان بین‌المللی دیگر، متاثر از مسائل سیاست خارجی است، اما در مجموع استفاده از ظرفیت این اتحادیه از سوی ایران را مثبت ارزیابی می‌کنم و هرچه برای ارتباطات بین‌المللی هزینه کنیم، قابل بازگشت خواهد بود.
چندی پیش، رئیس جمهوری از شرکت ملی گاز ایران به عنوان افتخار دولت یاد کرد. به نظر شما صنعت گاز چگونه به افتخار دولت بدل شده است؟
این موضوع را می‌توان از دو نظر بررسی کرد: در بحث بنگاهداری، با توجه به این‌که 100 درصد سهام شرکت ملی گاز ایران به دولت اختصاص دارد، طبیعی است که باید با سیاست‌های دولت همگام باشد و خود را با تصمیم‌هایی که در سطح کلان کشور در مجلس، دولت یا ارگان‌های مسئول گرفته می‌شود، هماهنگ کند. در بخش نخست، به شرکت ملی گاز ایران برنامه‌ها و سیاست‌هایی تکلیف می‌شود و گاه نیز ممکن است این برنامه‌ها در قالب پیشنهادهای صنعت گاز مطرح شود. معتقدم، شرکت ملی گاز ایران در زمینه برنامه‌های عملیاتی به عنوان یک بنگاه خوب کار کرده است.
صنعت گاز از ابتدای انقلاب در مقاطع مختلف فراز و نشیب‌هایی داشته، اما در مجموع برای توسعه کشور، تامین انرژی برای رفاه مردم، رونق بخشی به اقتصاد کشور، افزایش تولید، افزایش درآمد کشور، تولید ناخالص ملی (GNP) و حل مشکلات انرژی کشور سهمی قابل قبول داشته است؛ بنابراین شرکت ملی گاز در بخش بنگاهداری مثبت کار کرده است و سهمی 70 تا 75 درصدی در سبد انرژی به خود اختصاص داده است. گاز سهم اصلی در سبد انرژی بازی می‌کند و سخن رئیس جمهوری از این دیدگاه بسیار درست است و اغراق‌آمیز نیست. صنعت گاز، به طور کلی از لحاظ بنگاهی خوب و موثر عمل کرده و عملکردی درخشان در سال‌های گذشته از خود به یادگار گذاشته است و تا پایان برنامه ششم توسعه، عمده شهرها و روستاهای بالای 20 خانوار کشور از نعمت گاز برخوردار می‌شوند.
اما از گاز که ثروتی خدادادی، سرمایه ملی و متعلق به نسل‌های بعد است، به صورت بهینه و مناسب استفاده نمی‌کنیم که در این مهم حاکمیت در کلان و مردم مقصر هستند. این سرمایه باید تنها به توسعه اختصاص یابد و به طور انحصاری برای عمران، آبادانی و توسعه کشور به‌کار گرفته شود، این در حالی است که هم اکنون صرف هزینه‌های جاری یا راحتی‌های زودگذر می‌شود.
گاز ارزشی ذاتی دارد. زمانی که به دست مصرف کننده شامل نیروگاه، واحد صنعتی یا بخش خانگی می‌رسد، افزون بر ارزش ذاتی، باید به ارزش افزوده بالاتر تبدیل شود. اتفاقی که در وضع کنونی با آن روبه‌رو هستیم، گاز را ارزان‌تر از قیمت واقعی به مصرف‌کننده تحویل می‌دهیم و این سبب شده که مصرف بی‌رویه داشته باشیم. در فصل سرما روزانه 400 تا 500 میلیون مترمکعب گاز تنها در بخش خانگی مصرف می‌شود.
شرکت ملی گاز ایران در مسیر دستیابی به جایگاه افتخار دولت، چه فعالیت‌هایی داشته است؟
در هر نقطه‌ای که به شرکت ملی گاز ایران نیاز بوده، کارش را به نحو احسن انجام داده و بخشی از اظهارنظر رئیس جمهوری درباره گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان بوده است. به طور کلی شرق کشور و استان سیستان و بلوچستان که مردمی نجیب، زحمتکش و محروم دارد، به دلایل مختلف پیش و پس از انقلاب تا حدودی به دلیل محرومیت ذاتی که داشته، آنگونه که باید حقش ادا نشده است. ریاست جمهوری در سال‌های نخست دولت یازدهم در سفر به این منطقه تاکید کرد که طی دو سال باید گاز به مرکز استان برسد و پس از آن بقیه استان باید از نعمت گاز بهره‌مند شوند. این کار با وجود مشکلاتی که داشت، از لحاظ تامین منابع مالی، تامین تجهیزات و مسائل مختلف اجرایی به خوبی انجام شد و هم اکنون زیربناهای انرژی در بخش قابل توجهی از استان ایجاد شده و آماده است. براساس برنامه‌هایی که داریم، بقیه استان نیز در قالب برنامه چهار تا پنج ساله گازرسانی و انرژی مورد نیاز استان از طریق گاز تامین می‌شود و می‌تواند زمینه‌ای برای رونق اقتصادی استان باشد. یکی از لوازم رونق اقتصادی، تامین انرژی مستمر و پاک است که با رسیدن گاز به بخش‌های مختلف استان، شاهد این موضوع خواهیم بود.
با تعریف رئیس جمهوری، مسئولیت شرکت ملی گاز ایران سنگین‌تر می‌شود، در دولت دوازدهم و چشم‌انداز بلندمدت چه برنامه‌هایی برای این حوزه تعریف شده است؟
در برنامه پنج ساله ششم توسعه تا حد قابل قبولی شاهد تکمیل پروژه‌های توسعه‌ای صنعت گاز در کشور خواهیم بود. براساس برنامه‌های تعریف شده، بیشتر شهرها، روستاها و واحدهای صنعتی به شبکه گاز متصل می‌شوند. البته توسعه، پایان‌پذیر نیست و به نسبت ورود واحدهای جدید باید عملیات گازرسانی انجام شود. هم اکنون بیش از 50 سال از فعالیت شرکت ملی گاز ایران می‌گذرد و در آینده، دو هدف عمده مد نظر داریم. نخست حرکت به صورت بین‌المللی شدن و توسعه صادرات است که باید با توجه به نیاز مبرمی که در سطح منطقه، اروپا و حتی جهان برای این انرژی پاک و سالم وجود دارد، در حوزه توسعه صادرات فعالیت کنیم. در داخل کشور نیز در حوزه توسعه کمی نداریم و باید در حوزه کیفی، فعالیت‌ها و خدمات را گسترش دهیم. خوشبختانه شرکت ملی گاز ایران در میان دستگاه‌های دولتی، در حوزه خدمات‌رسانی کارنامه و عملکرد قابل قبولی داشته است. البته همراهی مردم، درک مشکلی که با آن مواجه هستیم و پذیرش سختی‌های احتمالی برای حل آن می‌تواند کمک کند که شرکت ملی گاز، دولت و مردم، وظیفه تاریخی که دارند، بهتر انجام دهند.
سالانه بیش از 200 میلیارد مترمکعب گاز در کشور مصرف می‌شود و تنها 10 میلیارد مترمکعب به صادرات اختصاص می‌یابد که براساس اهداف برنامه ششم توسعه، این میزان باید به 68 تا 70 میلیارد مترمکعب افزایش یابد که با توجه به آغاز ارسال گاز به عراق، شاهد افزایش حجم صادرات بوده‌ایم.با توجه به برنامه‌های تعریف شده، به طور میانگین باید روزانه 200 میلیون مترمکعب به بخش صادرات اختصاص یابد که بخش قابل توجهی از آن به کشورهای منطقه تحویل و بخشی نیز در قالب ال‌ان‌جی به اروپا صادر می‌شود. اولویت کشور، توسعه اقتصادی است و همه فعالیت‌ها باید در این مسیر قرار گیرد.براین اساس، سیاست داخلی و خارجی، برنامه‌ریزی‌ها و جهت‌گیری‌ها و حتی شعارهایی که می‌دهیم، باید در این جهت باشد تا برای کشور توسعه اقتصادی به وجود بیاورد و از این مسیر بتوانیم مشکل اشتغال، رکود و تورم را حل کنیم.
بهره‌گیری از گاز در حوزه زیست محیطی که به طور مستقیم با مردم ارتباط دارد، چه میزان تاثیرگذار بوده است؟
تغییرات اقلیمی از مسائل و مشکلاتی به شمار می‌آید که ایران و جهان از آن متاثر است. دنیا پس از انقلاب صنعتی همه سعی خود را به کار بست تا در همه زمینه‌ها توسعه یابد و در این مسیر از منابع طبیعی حداکثر استفاده را برد. متاسفانه برای تحقق برنامه‌ها، جوانب کار بررسی نشد و تصور کردند از هر طریقی باید از این ثروت‌ها استفاده کنند، به همین دلیل دمای متوسط کره زمین شاهد افزایش بوده است. پس از همه‌گیر شدن این چالش، کنفرانس‌های متعددی برگزار شد که مهم‌ترین آن COP21 بود که در پاریس برگزار شد و برای نخستین بار اجماع جهانی پیش آمد که گرمایش کره زمین را محدود کنند. در کشور، بخش قابل توجهی از نیاز صنایع و نیروگاه‌ها از گاز تامین می‌شود که تاثیر قابل توجهی در کاهش آلودگی هوا داشته است.
در پایان اگر نکته‌ای باقی‌مانده است، بفرمایید.
هموطنان ما به هر طریقی بتوانند در مصرف گاز طبیعی صرفه‌جویی کنند به کشور این امکان را می‌دهند که مازاد آن را صادر و از راه ارزآوری بخشی از مشکلات کشور از جمله اشتغال را با توسعه کشور حل کنند. یکی از راهکارهای توسعه کشور این است که در مصرف گاز صرفه‌جویی و آن را با اختصاص به صنایع و صادرات به ارزش افزوده بالاتر تبدیل کنیم. از محل منابع ارزی حاصل از صادرات می‌توانیم بخشی از مشکلات کشور را حل و فصل کنیم و برای تحقق آن خواستار همکاری و همدلی مردم هستیم.
منبع: هفته‌نامه مشعل
نظر شما