به گزارش شانا، صنعت پتروشیمی ایران به عنوان سودآورترین زنجیره ارزش نفت و گاز امروز به درآمدی بیش از ۲۶ میلیارد دلار در سال رسیده اما این درآمدزایی بیشتر از توسعه بالادست این صنعت محقق شده و توسعه صنایع میان‌دست و پایین‌دست صنعت پتروشیمی که نقشی بسزا در درآمدزایی، ایجاد ارزش افزوده و اشتغالزایی کشور دارند، خیره‌کننده نبوده است و بخش زیادی از محصولات بالادست به‌صورت خام و نیمه‌خام صادر می‌شود در حالی که با تولید محصولات زنجیره، ارزش افزوده بسیار بالایی به‌دست خواهد آمد.
از این رو احداث پارک‌های شیمیایی به‌منظور تکمیل زنجیره ارزش در صنعت پتروشیمی و تولید محصول نهایی همچون کشورهای توسعه یافته، راهبردی‌ترین راهکار برای افزایش ایجاد ارزش افزوده از محصولات پایه این صنعت است که می‌تواند اقتصاد کشور را متحول کند؛ راهبردی که از اولویت‌های وزارت نفت دولت سیزدهم شده است.
پارک‌های شیمیایی ابتدا با تعریف نظری خوشه‌های صنعتی در سال ۱۸۹۰ شکل گرفت؛ خوشه صنعتی، مجموعه واحدهای کسب‌وکار با تمرکز جغرافیایی، گرایش صنعتی و مشترک، روابط همکاری، چالش‌ها و فرصت‌های مشترک است. پس از آن به‌صورت جامع‌تر پارک‌های صنعتی شکل گرفتند. پارک‌های شیمیایی و یا شیمی‌شهرها نوع خاصی از پارک‌های صنعتی هستند که در سال‌های گذشته رشد چشمگیری داشته‌اند.
پارک شیمیایی هوستون در تگزاس با مقام نخست در جهان، پارک شیمیایی لودویگشافن آلمان به‌عنوان بزرگ‌ترین مجتمع شیمیایی یکپارچه در سطح جهان و نخستین پارک در اروپا، پارک جورانگ سنگاپور و پارک الجبیل عربستان از نمونه پارک‌های شیمیایی منتخب جهان به‌شمار می‌آیند.
پارک‌های شیمیایی در سراسر جهان به عنوان قطب‌هایی پویا برای توسعه صنعتی، نوآوری و پایداری در بخش شیمیایی جهانی عمل می‌کنند و به عنوان پیچیده‌ترین و حیاتی‌ترین بخش از صنعت شیمی، نقش قابل توجهی در توسعه اقتصادی و تولید مواد شیمیایی برجسته دارند.
قدمت پارک شیمیایی لودویگشافن به‌عنوان بزرگ‌ترین مجتمع شیمیایی یکپارچه در جهان به اواخر قرن نوزدهم باز می‌گردد. این شرکت از سوی غول شیمیایی باسف آلمان (BASF) تأسیس شده است. پارک شیمیایی لودویگشافن با مساحتی حدود ۱۰ کیلومترمربع در شهر لودویگشافن ایالت راینلاند-فالتز در جنوب غرب آلمان واقع شده است. شرکت باسف ۱۱۴ هزار نفر نیرو در سراسر جهان دارد که ۳۹ هزار نفر از این نیروها یعنی یک‌سوم آنها در این پارک شیمیایی مشغول به‌کار هستند.
بنابراین افزون بر مزایایی همچون جلوگیری از خام‌فروشی، توسعه و تکمیل زنجیره ارزش صنعت، تنوع‌بخشی به سبد محصولات، کاهش قیمت تمام‌شده محصول، افزایش ارزش محصولات تولیدی، جلوگیری از واردات با تمرکز بر زنجیره تأمین مواد اولیه صنایع پایین‌دستی که با احداث پارک‌های شیمیایی ایجاد می‌شود، مزیت اشتغالزایی بسیار بالا نسبت به سرمایه‌گذاری انجام‌شده به‌منظور افزایش سطح رفاه جامعه بسیار حائز اهمیت است.
همسو با تحقق این هدف، وزارت نفت دولت سیزدهم پس از برنامه‌ریزی‌های گسترده، ۲۹ نقطه را بررسی و ۱۳ منطقه در چهار استان خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان را براساس مطالعات آمایش سرزمینی و تحصیل زمین، امکان تأمین خوراک و فراهم بودن تأسیسات جانبی و دانش فنی برای ایجاد پارک‌های پتروشیمیایی شناسایی و انتخاب کرد که با اجرای این طرح‌ها برای بیش از ۲۰ هزار نفر در کشور اشتغال ایجاد می‌شود.
مرحله نخست اجرای این طرح‌ها با سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری از سوی شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس در حوزه‌های صنعت، کشاورزی، صنایع وابسته بسته‌بندی، خودروسازی، بهداشت و درمان، محصولات شوینده و ساختمان‌سازی اجرا خواهد شد. شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس در این برنامه آغازگر و فراهم‌کننده یوتیلیتی مورد نیاز در پارک‌ها خواهد بود و پس از آن فعالان صنعت پتروشیمی برای سرمایه‌گذاری حضور خواهند داشت.
شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس با تأسیس شرکت پارک‌های پتروشیمی افق خلیج‌فارس، این شرکت را مأمور کرده است پارک‌های پتروشیمیایی را ایجاد کند که براساس اعلام این شرکت از ۱۳ پارک نهایی‌شده، هم‌اکنون ایجاد ۱۰ پارک پتروشیمی در مجموع با بیش از ۲۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری با رویکرد تأمین نیاز داخلی و صادرات در اولویت این شرکت است اما می‌توان احداث دیگر پارک‌های پتروشیمی را در آینده در استان‌های دیگر هم پیش‌بینی کرد.
۱۰ پارک پتروشیمی اولویت‌دار در دست اقدام:
- پارک تکمیل زنجیره ارزش متانول در منطقه ویژه اقتصادی صنایع انرژی‌بر پارسیان
- پارک پتروشیمیایی کودهای کشاورزی و صنایع وابسته در منطقه آزاد چابهار
- پارک پتروشیمیایی زنجیره ارزش فنول، چسب، رنگ و رزین در میناب
- پارک پتروپالایشی زنجیره ارزش نفت‌خام در جاسک
- پارک پتروشیمیایی جاذب‌های صنعتی سیلیکاژل در دشتستان
- پارک صنایع بسته‌بندی در دیلم
- پارک زنجیره ارزش پایین‌دست پی‌وی‌سی در منطقه آزاد اروند
- پارک پتروپالایشی زنجیره ارزش نفت‌خام در امیدیه
- پارک دارویی در اطراف تهران
- پارک پتروپالایشی در مهران
احداث پارک‌های پتروشیمی با یک واحد مادر آغاز می‌شود و با ایجاد واحدهای کوچک که محصول یکی خوراک واحد دیگر است در چند لایه همسو با تکمیل زنجیره ارزش ادامه می‌یابد. در این پارک‌ها خدمات جانبی از جمله تأمین یوتیلیتی و زیرساخت‌های لازم از سوی سرمایه‌گذار اصلی انجام شده و دیگر سرمایه‌گذاران علاقه‌مند می‌توانند در واحدهای زیرمجموعه سرمایه‌گذاری کنند و دغدغه تأمین زیرساخت‌های لازم را نداشته باشند. در نتیجه با تکمیل زنجیره ارزش و تولید محصولات متفاوت از یک محصول در پارک‌ها، مجموعه یکپارچه پارک شیمیایی ایجاد خواهد شد و می‌توان با استفاده از زیرساخت‌های مشترک و کاهش هزینه‌های تولید، کسب سود بالایی داشت، ضمن اینکه احداث واحدهای کوچک سرمایه‌بری پایین‌تری در مقایسه با ایجاد واحدهای بالادستی دارد.
نظر شما