بارها شنیده و خوانده‌ایم که سهم نفت و نفتی‌ها از درآمدهای نفتی چیست و همه اذعان دارند که سهم نفت به معنای صنعت نفت و نفتی‌ها، به معنای کارکنان نفت و مناطق نفتی به معنای مناطقی که نفت و گاز از آنها تولید می‌شود، از درآمد حاصل از فروش نفت کم است، اما در این میان یک نکته هم هست که کمتر مورد توجه قرار گرفته و آن هم نیاز تجهیزات قدیمی صنعت نفت به نوسازی است.

ناگفته پیداست که صنعت نفت ایران بسیار قدیمی است و فرسودگی در اغلب تاسیسات و تجهیزات آن، به‌ویژه در تاسیسات نفت و پتروشیمی در نقاط مختلف خوزستان به دردی مزمن تبدیل شده است.

این فرسودگی را می‌توان در خطوط لوله قدیمی انتقال نفت و سایر تاسیسات مربوط در نقاط دیگر کشور هم لمس کرد. برخی تاسیسات و تجهیزات صنعت نفت آنقدر قدیمی است که می‌توان آنها را به بمب ساعتی توصیف کرد؛ بمبی که هر لحظه آماده انفجار است و خسارات جانی و مالی آن قابل تخمین نیست.

2 سال پیش علیرضا اصل‌عربی، مدیرکل راهبردی نظام نگهداری، تعمیرات معاونت امور مهندسی وزارت نفت گفته بود سه درصد از درآمد صنعت نفت صرف هزینه‌های خوردگی می‌شود، زیرا صنعت نفت ما به‌ویژه در حوزه بالادستی عمر بالایی دارد و فرسوده است، به طوری که سال گذشته صنعت پتروشیمی به دلیل مسائل تعمیراتی، ۱۰ درصد افت راندمان داشته است. برای این‌که بتوانیم صنعت را نگهداری کنیم ۱۰ میلیارد دلار هزینه نوسازی نیاز داریم تا تجهیزات را به روز  و مسائل خوردگی را رصد کنیم.

وی همچنین گفته بود که سهم بودجه نفت کفاف فعالیت‌های جاری را نمی‌دهد، همچنین هزینه‌ای که بابت ضدخوردگی می‌دهیم بالاست و ما باید سرمایه‌گذاری کنیم و از قبل کاهش خوردگی ظرف ۲ تا ۳ درصد هزینه‌ها بازگشت خواهند داشت. در این مورد بند (ل) ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید کاهش ضایعات را دیده است، از این رو کارگروهی برای ارائه طرح به بخش خصوصی تشکیل داده‌ایم.

از سوی دیگر بیژن زنگنه، وزیر نفت نیز از زمانی که به نفت بازگشته، بر ضرورت نوسازی تجهیزات فرسوده تاکید داشته و بارها به این موضوع پرداخته است.

آخرین بار نیز هفته گذشته بود که وزیر نفت در سفر به گچساران که یکی از قدیمی‌ترین تاسیسات نفتی کشور در آن واقع شده، نوسازی تجهیزات نفت را نیازمند ۱۰ میلیارد دلار دانست و گفت: از عمر این تاسیسات بیش از ۶۰ سال می‌گذرد و تاسیسات ما مستهلک شده است.

وی  گفت: روزانه ۲۰ مورد سوراخ لوله‌های نفت به ما گزارش می‌شود.

آنچه آشکار است، اذعان مسئولان نفت به فرسودگی تجهیزات نفتی و لزوم نوسازی آن است که خود یک گام به جلو محسوب می‌شود، اما واقعیت آن است که در سال‌های اخیر گامی برای تامین مالی به منظور رفع این نیاز برداشته نشده است. این که برای نوسازی تجهیزات فرسوده صنعت نفت چه باید کرد به‌طور طبیعی راهکارهای متعددی وجود دارد؛ از بهره‌گیری از توانمندی‌های بخش خصوصی تا یافتن روش‌های تامین مالی جدید تا این نیاز ۱۰ میلیارد دلاری برطرف شود، اما نکته‌ای که نمی‌توان نادیده گرفت، ضرورت قطعی و بدیهی این نوسازی است که اگر به همین منوال سپری شود، باید در انتظار حوادث متعددی در صنعت نفت باشیم.

به نظر می‌رسد نقش دولت در این زمینه بسیار مهم و اثرگذار است. بخش مهمی از موفقیت‌های دولت در سال‌های اخیر در حوزه اقتصاد، حاصل موفقیت‌های صنعت نفت بوده است. از افزایش درآمدهای ارزی گرفته تا ارتقای عدد رشد اقتصادی و حتی انعقاد مهم‌ترین قرارداد سرمایه‌گذاری و نه خرید در پسابرجام، که همگی در صنعت نفت رخ داده نشان‌دهنده نقش مهم این صنعت در اقتصاد کشور و کمک آن به تحقق بخشی از وعده‌های اقتصادی دولت است.

در چنین شرایطی قرار نیست دولت به صنعت نفت صرفا به چشم یک گاو شیرده بنگرد که از محصول آن استفاده کند، اما برای نگهداری آن خود را مسئول نداند.

تشخیص این‌که دولت برای رسیدن به این مهم باید چه راهکاری اتخاذ کند، در صلاحیت بنده نیست، اما تصور می‌کنم مشخص کردن درصد مشخصی از درآمد نفتی کشور به نوسازی تجهیزات نفتی که آن هم با هدف رشد همان درآمدهای نفتی  به طور عام در سال‌های آینده صورت می‌گیرد می‌تواند گام مهمی در رفع این مشکل باشد.

فراموش نکنیم هر سال تاخیر در عملیاتی ساختن این کار، به معنای افزایش طول عمر و فرسودگی تجهیزات نفتی و به تبع آن نیاز به مبالغی بیشتر برای نوسازی آن است.

امید که وزارت نفت جدیت بیشتری در تحقق این هدف و اقناع دولت نشان دهد و دولت نیز با درک مناسبی، مسیر را هموار کند.

حمیدرضا شکوهی

منبع: کانال تلگرامی از نفت چه خبر؟