گفتگوی شانا را با مهران امیر معینی،کارشناس ارشد انرژی در ادامه می‌خوانید:

در حال حاضر بیشتر کشورهای وارد کننده انرژی خواستار امنیت عرضه انرژی و از سوی دیگر تولید کنندگان نیز دنبال ثبات بازار و امنیت فروش هستند،دیپلماسی انرژی چه میزان می تواند به وارد کنندگان و تولید کنندگان کمک کنند؟

در کشورهای وارد کننده انرژی، امنیت عرضه انرژی عنصر کلیدی است و مناسبات خارجی نیز بر این اساس شکل می‌گیرد در حقیقت از طریق دیپلماسی انرژی آنان سعی در تأمین امنیت عرضه دارند، لذا سیاست‌های خارجی نقش مهمی در این رابطه ایفا می‌کند. کشورهای توسعه یافته صنعتی و نوظهور برای تأمین امنیت عرضه انرژی خود از طریق برقراری روابط مناسب خارجی سعی در سرمایه‌گذاری در صنایع انرژی کشورهای دارنده این ذخایر دارند.  

بسیاری معتقدند بازگشت لیبی و ایران به بازار نفت مهمترین چالش اعضای اوپک در شرایط کنونی است، نظر شما در این باره چیست؟

 کاملا درست است؛ مهمترین چالش اوپک هم اکنون مربوط به چگونگی بازگشت لیبی و ایران به بازار نفت است. برخی از اعضای اوپک طی سه سال گذشته جایگزین نفت این دو کشور شده‌اند که هم اکنون لازم است در این رابطه مذاکره های لازم انجام شود تا با کمترین چالش و اثرگذاری بر بازار این مهم صورت پذیرد. چالش دیگر کاهش تقاضا برای نفت اوپک است که عمدتاً ناشی از افزایش تولید نفت غیرمتعارف و همچنین رشد تولید کشورهای غیر اوپک است.

با توجه به شروع فصل گرما  آیا در اجلاس 165سقف تولید اوپک کاهش پیدا می کند؟

باتوجه به این‌که قیمت‌های نفت خام در سطح قابل قبولی قرار دارد و چشم‌انداز اقتصاد جهانی به‌ویژه برای کشورهایی که با بحران مواجه بوده‌اند نیز امیدوار کننده است، به نظر می‌رسد که اوپک سقف فعلی تولید خود را حفظ کند. 

آیا عراق و عربستان حاضرند سهم ایران را در بازار پس دهند؟

به طور قطع این کشورها تمایلی برای کاهش تولید و بازپس دادن سهم بازار ایران نخواهند داشت به‌ویژه آن‌که عراق در سیستم سهمیه بندی قرار ندارد و لذا از طریق اوپک نمی‌توان بر این کشور فشار آورد، بنابراین لازم است مذاکره های جداگانه‌ای انجام شود و حتی در سطوح دیپلماتیک آن را حل و فصل کرد.

دبیر کل اوپک اعلام کرده است که این سازمان برای رویارویی با افزایش تولید شیل اویل آمریکا آمادگی دارد آیا شیل اویلها برای اوپک تهدید کننده است؟

به طور قطع نه‌ تنها شیل اویل بلکه سایر نفت‌های غیرمتعارف مانند قیرهای آغشته به‌ نفت و نفت بسیار سنگین ونزوئلا و بیو فیول (سوخت‌های زیستی) و حتی گاز شیل تهدیدی برای اوپک محسوب می‌شوند. پیشرفت‌های تکنولوژی سبب شده تا این نوع سوخت‌ها به سرعت جایگزین نفت متعارف شود که به طور حتم سهم اوپک در بازار نفت را در آینده متأثر می‌کند و کشورهای مصرف‌کننده سرمایه‌گذاری‌های سنگینی را برای توسعه این نوع سوخت‌ها آغاز کرده‌اند و پیشرفت‌های تکنولوژیک می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای در توسعه و رشد تولید این نوع سوخت‌ها داشته باشد.

وزیر نفت اعلام کردند حتی اگر قیمت نفت به 20 دلار برسد، در صورت لغو تحریمها تولید ایران به بیش از 4 میلیون بشکه در روز می رسد، آیا نفت 20 دلاری می تواند به ایران کمک کند؟

البته بعید است قیمت‌ها به 20 دلار کاهش پیدا کند ولی نکته مهم آن است که ایران بر اساس پتانسیل تولید و سهمیه تعیین شده در اوپک می‌بایست حداقل به سهم قبلی خود در بازار دست یابد. بنابراین لازم است اوپک برای حل این مشکل، سهمیه‌بندی اعضا را دوباره بازنگری کند. هرچند ذکر این نکته ضروری است که عربستان سعودی در سال 1986 سیاست سهم بازار را مطرح کرد و در نتیجه با اتخاذ سیستم قیمت‌گذاری نت بک جنگ قیمتی را در بازار به‌ راه انداخت و از این طریق توانست سهم خود در بازار را افزایش داد.

چرا انتخاب دبیر کل در اوپک به یک چالش تبدیل شده است؟

سال‌ها است که انتخاب دبیرکل به تعویق افتاده و به دلیل یکپارچه نبودن اعضا و بروز برخی مسائل و مشکلات به ویژه چالش‌های سیاسی، انتخاب دبیر کل به یک چالش اساسی برای اعضای اوپک تبدیل شده است. البته باید گفت که برنده این وضعیت، نیز سایر کشورها به غیر از ایران و عربستان بوده‌اند. به طور قطع یک دبیرکل ایرانی می‌تواند تصویر بهتری از ایران را برای جهانیان ایجاد کند، ضمن آن‌که دبیرکل نقش مؤثری در هدایت این سازمان دارد و با استفاده از پتانسیل‌های کارشناسی داخلی و همچنین مشاوران خارجی می‌تواند با  اتخاذ سیاست‌های مناسب به تقویت نقش این سازمان در سطح بین‌المللی بپردازد.

مهمترین چالش بازار نفت در سال 2014 چه خواهد بود؟

شاید ضعیف بودن تقاضا تنها چالش مهم بازار نفت باشد. پایین بودن رشد اقتصادی کشورهای صنعتی که هنوز به‌طور کامل از بحران اقتصادی رهایی نیافته‌اند از یک‌سو و رشد عرضه نفت‌خام متعارف و غیرمتعارف و همچنین گاز شیل از سوی دیگر سبب شده است تا تقاضای نفت‌خام متعارف تحت فشار قرار گیرد.

از نگاه شما چرا قیمت نفت در سالهای اخیر در سطح بیش از 100 دلار  باقی مانده است، بسیاری معتقدند چون هزینه تولید شیل اویل بالاست  آمریکا تمام تلاش خود را برای نگهداشتن قیمت نفت در این سطح می کند.

یکی از مهمترین دلایل بالا بودن قیمت نفت، بالا بودن هزینه تمام شده جایگزین‌های نفت‌خام متعارف یعنی نفت غیرمتعارف همچون نفت آب‌های بسیار عمیق، قیرهای آغشته به نفت، نفت بسیار سنگین ونزوئلا (کمربند اورینوکو)، سوخت‌های زیستی و... است. در حقیقت می‌توان گفت که قیمت نفت‌خام توسط سوخت‌های نهایی در بازار تعیین می‌شود و لذا نفت متعارف اضافه ارزشی را کسب می‌کند که می‌توان آن را رانت اقتصادی نامید. البته به نوعی می‌توان گفت که حمایت این کشورها از قیمت‌های بالا نقش تعیین کننده‌ای در ایجاد این وضعیت داشته است ولی از بعد اقتصادی پس از ورود این سوخت‌ها به بازار هزینه‌تمام شده آن‌ها تعیین کننده قیمت خواهد بود. توسعه سریع این نوع سوخت‌ها نیازمند بالا بودن قیمت است در غیراینصورت قابل تصور نخواهد بود.

به نظر شما مهمترین نکته ای که باید در اجلاس 165 مورد توجه قرار گیرد، چیست؟

به نظر من سهمیه بندی نفت عراق نکته‌ای است که می‌بایست در اجلاس اوپک مورد توجه قرار گیرد و تداوم رشد تولید و صادرات این کشور می‌تواند تا حدودی بر قیمت‌ها اثر گذارد. ضمن آن‌که لازم است برای بازگشت ایران به بازار در صورت رشد تولید عراق و کاهش تقاضا برای نفت اوپک برنامه‌ریزی کرد و سهمیه‌بندی جدید برای اعضا را پیشنهاد کرد.
                                                                                                                                                                        گفت و گو: رویا خالقی