مهدی یوسفی، کارشناس ارشد موسسه مطالعات انرژی تمدید توافق اوپک را مهمترین سناریوی نشست 172 می داند و می گوید: پایبندی اعضای اوپک در چهار ماه گذشته بر اساس آماری که تاکنون منتشر شده بیش از 100 درصد بوده بدین معنی که در2 ماه گذشته یعنی ماه‌های مارس و آوریل بیش از 100 هزار بشکه در روز کمتر از سطح تولید توافق شده، تولید خود را کاهش داده و در ماه آوریل میزان پایبندی 111 درصد بوده که میزان بی سابقه‌ای است.

گفتگوی شانا با مهدی یوسفی درباره نشست 172 اوپک در ادامه می آید:

به نظر شما مهمترین سناریوی اعضای اوپک در نشست 172 این سازمان چه خواهد بود؟

در نشست 25 ماه می 2017 تصمیم اوپک در سه سناریو محتمل است. در سناریوی اول اوپک توافق شش ماهه کنونی که در ماه ژوئن پایان می یابد را تمدید نکند و اعضا به سطح تولید قبلی خود باز گردند که با توجه به اظهارات مقامات نفتی اوپک و غیر اوپک و موافقت ضمنی آنها با تمدید توافق کنونی و موفقیت این توافق در پنج ماه گذشته برای تقویت قیمت نفت، این سناریو تقریبا منتفی است چرا که پیش‌بینی می‌شود در صورتی که این سناریو رخ دهد در فاصله کوتاهی قیمت‌ها به محدوده 40 تا 45 دلار در بشکه برسد و مورد قبول هیچ یک از تولیدکنندگان طرف توافق نیست.

 در سناریوی دوم، اوپک سطح تولید کنونی را تمدید کند. البته در مورد دوره زمانی آن که شش یا نه ماهه باشد نظرات مختلف است و به نظر از لحاظ تاثیرگذاری بر بازار نفت تفاوت چندانی با هم ندارد.
 
و در نهایت در سناریوی سوم تولیدکنندگان کاهش بیشتری را در یک دوره شش یا نه ماهه متعهد شوند که به دلیل اینکه یک طرف توافق غیر اوپکی‌ها هستند و بعضی از اعضای مهم این گروه نظیر روسیه و قزاقستان به تعهد کنونی پایبندی بالایی نداشتند، بعید است با کاهش بیشتر سطح تولید موافقت کنند و از طرف دیگر بعضی از اعضای اوپک نظیر عراق، آنگولا و الجزایر نیز بعید است با آن موافقت کند، مگر این که عربستان به تنهایی یا به همراه کویت و امارت چنین تعهدی را بپذیرد که بسیار غیر محتمل است لذا امکان تحقق سناریوی دوم یعنی تمدید سطح تولید کنونی در یک دوره شش یا نه ماهه محتمل‌تر است.

آیا تصمیم اوپک مبنی بر کاهش 1.2 میلیون بشکه نفت در نشست 171 منجر به حذف نفت مازاد از بازار شده است؟

توافق اوپک و غیر اوپک برای کاهش یک میلیون و 800 هزار بشکه نفت در روز از تولید خود از ابتدای ژانویه 2017 هنوز نتوانسته به طور کامل مازاد عرضه بازار را حذف کند اگرچه حجم آن را شدیداً کاهش داده است.

هم اکنون میزان نفت مازاد بازار چه میزان است؟

بر اساس آماری که موسسات معتبر بین المللی و بویژه سازمان اوپک از وضعیت عرضه و تقاضا منتشر کرده‌اند هنوز مازاد عرضه در بازار وجود دارد اگرچه حجم آن نسبت به گذشته کاهش اساسی داشته است. برآورد اوپک از مازاد عرضه در فصل اول 2017 به مقدار 800 هزار بشکه در روز بوده است در حالی که در سال گذشته در همین مقطع زمانی یک میلیون و هشتصد هزار بشکه در روز مازاد عرضه در بازار وجود داشته است و برای فصل دوم 2017 برآورد می شود که 100 هزار بشکه در روز مازاد عرضه در بازار وجود خواهد داشت، در حالی که سال گذشته در همین مقطع زمانی 600 هزار بشکه در روز مازاد عرضه در بازار وجود داشت. البته کاهش مازاد عرضه بازار در فصل دوم 2016 نسبت به فصل اول بیشتر به دلیل خروج بخش عمده‌ای از نفت خام کانادا به دلیل آتش سوزی در منطقه مک موری و همینطور قطع تولید در نیجریه و لیبی بود که در صورتی که این حادثه غیر قابل پیش‌بینی در بازار اتفاق نمی افتاد، مازاد عرضه بالاتری در بازار موجود می‌داشت.

یکی از اهداف اوپک از کاهش سقف تولید، کاهش ذخیره سازی تجاری نفت بوده است آیا این مهم محقق شده است؟

در مورد ارقام دقیق سطح ذخیره‌سازی‌ها به خصوص در کشورهای در حال توسعه شفافیت زیادی وجود ندارد و ارقام موجود بیشتر مربوط به کشورهای توسعه یافته است. این در حالی‎ست سطح ذخیره‌سازی های تجاری در کشورهای در حال توسعه تقریبا معادل کشورهای توسعه یافته است. اگر فقط آمار ذخیره سازی‎های تجاری در کشورهای توسعه یافته را مد نظر قرار دهیم، در ماه مارس 2017 سطح ذخیره‌سازی های تجاری در این کشورها سه میلیارد و 13 میلیون بشکه بوده است که نسبت به ماه قبل 36 میلیون بشکه کاهش یافته و نسبت به ژانویه 2017 به مقدار 51 میلیون بشکه کمتر است اما هنوز 276 میلیون بشکه بالاتر از متوسط پنج سال گذشته است. به طور کلی سطح ذخیره‌سازی‎های تجاری در کشورهای توسعه یافته روند کاهشی به خود گرفته اما تا رسیدن به میانگین پنج سال گذشته فاصله زیادی دارد. چرا که افزایش تولید نفت خام آمریکا توانسته بخشی از تلاش تولیدکنندگان اوپکی و غیر اوپکی برای کاهش مازاد عرضه و بازگرداندن سطح ذخیره‌سازی‎ها به متوسط پنج سال گذشته را خنثی نماید.

گزارشها حاکی از آن است که اعضای اوپک به تعهد خود مبنی بر کاهش تولید عمل کردند، آیا این تعهد در کشورهای غیرعضو اوپک نیز انجام شد؟

میزان پایبندی اوپک و غیر اوپک به تعهدات خود فراتر از حد انتظار بوده است. میانگین پایبندی اوپک در دوره‌های قبلی 70 درصد بود اما بر اساس آماری که تاکنون منتشر شده در چهار ماه گذشته میزان پایبندی اوپک بیش از 100 درصد بوده بدین معنی که در2 ماه گذشته یعنی ماه‌های مارس و آوریل بیش از 100 هزار بشکه در روز کمتر از سطح تولید توافق شده، تولید خود را کاهش داده و در ماه آوریل میزان پایبندی 111 درصد بوده که میزان بی سابقه‌ای است. متخلف ترین عضو اوپک، عراق بوده البته این کشور نیز در طی چهار ماه گذشته حجم تخلفات خود را کاهش داده و از 124 هزار بشکه در روز در ژانویه به 28 هزار بشکه در روز در ماه آوریل رسانده است. از طرف دیگر غیر اوپکی‌ها نیز در مورد توافق کنونی فراتر از حد انتظار عمل کردند. برآورد می‌شد که در خوش‌بینانه‎ترین سناریو پایبندی غیر اوپکی‌ها حدود 40 درصد باشد اما آمار منتشر شده نشان میدهد که آنها نیز پایبندی فراتر از حد انتظاری داشتند و در ماه آوریل میزان پایبندی آنها 70 درصد بود.  نکته قابل توجه روند صعودی میزان پایبندی غیراوپکی‌ها در طی چهار ماه گذشته است. تولیدکنندگان غیر اوپک در ماه ژانویه 50 درصد پایبندی داشتند که تا ماه آوریل سطح پایبندی آنها به 70 درصد افزایش یافته است.

در صورت تصمیم اوپک، مبنی بر کاهش مجدد تولید، میزان کاهش چه میزان خواهد بود؟

همانطور که ذکر شد بعید است تولیدکنندگان اوپک و غیر اوپک برای کاهش بیشتر تولید به توافق برسند و احتمالا همین سطح کاهش برای یک دوره شش یا نه ماهه تمدید خواهد شد.

آیا ادامه تصمیم اوپک سبب ورود دوباره نفت شیل و نفت‌های نامتعارف به بازار نمی شود؟

بدون شک هر تصمیمی که اوپک در جهت تقویت قیمت نفت بگیرد سبب افزایش رشد تولید نفت شیل در آمریکا خواهد شد.

در صورت ادامه روند موجود و تمدید توافق اوپک، قیمت نفت به چه سطحی می رسد؟

در صورتی که که اوپک سطح تولید کنونی را تمدید کند حال چه در یک دوره شش یا نه ماهه قیمتها در محدوده 50 تا 55 دلار در بشکه حفظ خواهد شد و هر چه به پایان سال نزدیک شویم به دلیل افزایش تقاضا برای نفت، قیمتها تقویت بیشتری خواهد شد البته عوامل تضعیف کننده‌ای نظیر میزان رشد نفت شیل در آمریکا، وضعیت تولید نفت لیبی و نیجریه و میزان پایبندی تولیدکنندگان اوپک و غیراوپک همچنان بر قیمت نفت تاثیرگذار خواهد بود. اما اگر اوپک کاهش بیشتری را متقبل شود قیمتها به محدوده 55 تا 60 دلار در بشکه خواهد رسید و رشد شیل را تشدید خواهد کرد که به تدریج اثر تصمیم اوپک را خنثی خواهد کرد.

رویا خالقی