به گزارش شانا، حوادث ناشی از جنگ نفتکشها و دخالت مستقیم نظامیان آمریکایی و اقدامهای خصمانه کشورهای عربی در دفاع از دولت عراق، نه تنها باعث تغییر دیپلماسی خارجی ایران شد، بلکه تغییر شدید بهای نفت در بازارهای جهانی را نیز در پی داشت که به نظر میرسد همین امر یکی از دلایل مهم ائتلاف کشورهای اروپایی همسو با ایجاد مقدمه آتش بس میان مخربترین جنگ خاورمیانه بوده است.
حوادث خاص این دوره در آبهای خلیج فارس با برخورد نفتکش عظیم بریجتون (Bridgeton) با مین آغاز شد و با غرق شدن کشی ایران اجر بر اثر حمله آمریکا، پایان یافت.
پیوستن تدریجی متحدان آمریکا به صف آرایی این کشور در مقابل ایران در خلیج فارس، تشدید دشمنی عربستان با ایران که در واقعه کشتار حجاج ایرانی بروز کرد و جنگ سفارت خانهها در فرانسه، از دیگر موضوعهای قابل ذکر این دوره بوده است.
گسترش و تشدید حملات هوایی عراق به مراکز نفتی و خطوط کشتیرانی در خلیج فارس که خطرهای جنگ را متوجه کشورهای منطقه و صدور نفت به کشورهای پیشرفته صنعتی، کرده بود، زمینه مداخله مستقیم کانونهای قدرت را فراهم ساخت و حمایت از عراق در جنگ به حضور نظامی و سپس دخالت مستقیم سیاسی - نظامی در منطقه تبدیل شد.
در این مورد قطع نامه 598 در شورای امنیت با فشار آمریکا و انگلیس و توافق قدرتهای دیگر به تصویب رسید، از سوی دیگر درخواست کویت از آمریکا برای محافظت از نفتکشهای کویتی به لشکرکشی قدرتهای بزرگ به منطقه انجامید و در نهایت کشورهای منطقه تلاشهای خود را معطوف پایان دادن به جنگ کردند و برای رسیدن به این هدف، فشارهای سیاسی خود را بر ایران متمرکز ساختند.
انهدام بریجتون، سرآغاز جنگ نفتکشها
اعلام مواضع قاطع آمریکا در حمایت از نفتکشهای کویتی و سخنرانی وزیر دفاع این کشور مبنی بر اینکه آمریکا آماده است تا هرگونه حمله ایران به نفتکشهای کویتی را به شدت سرکوب کند، تنور جنگ در خاورمیانه را داغتر کرد و به دنبال آن تدابیر و اقدامهای دولتهای ژاپن، انگلیس و فرانسه در قبال تحولات خلیج فارس شدت گرفت.
در همین زمان ژاپن به شرکتهای نفتی مستقر در خاک این کشور توصیه کرد تا از وابستگی نفتی خود به ایران بکاهند.
از این پس آمریکاییها دقت و ظرافت بیشتری را در خصوص اقدامهای حمایتی خود از نفتکشهای کویتی به کار بستند، به طوری که در اول مردادماه سال 1366، حضور یک قایق ایرانی در خلیج فارس باعث تغییر مسیر حرکت کاروان نفتکشهای کویتی و ناوهای آمریکایی شد که این امر تا آن زمان بیسابقه بوده است.
فردای همان روز، نفتکش غول پیکر بریجتون یکی از دو فروند نفتکش کاروان تحت حفاظت نیروهای آمریکا، در آبهای خلیج فارس در نزدیکی جزیره فارسی با مین برخورد کرد.
این خبر در صدر اخبار رسانههای خبری و مطبوعات جهان قرار گرفت و فصل تازهای را در جنگ نفتکشها آغاز کرد.
در پی برخورد مین با نفتکش تحت حفاظت ناوگان آمریکا در خلیج فارس، سیاستهای ریگان در داخل ایالات متحده با مخالفتهای جدی روبرو شد و بسیاری از سیاستمداران آمریکایی، اقدام این کشور در حمایت از نفتکشهای کویتی را محکوم کردند.
این حادثه، رئیس جمهوری وقت آمریکا را بر آن داشت تا تغییری در مواضع دیپلماسی خارجی خود ایجاد کند و تلاش کرد تا دامنه همکاریهای خود با کویت را محدود کند.
اگرچه دیری نپایید که با اعلام تمایل دولت شوروی سابق مبنی بر حمایت از کویت، آمریکاییها مجبور شدند تا دوباره به پای میز مذاکره با کویتیها بازگردند.
خبر اصابت بریجتون با مین باعث افزایش قیمت نفت در معاملات نقدی به میزان 10 تا 12 سنت در هر بشکه شد و معامله گران نفتی تلاش کردند تا نفت برنت دریای شمال را برای بارگیری در ماه سپتامبر (شهریور ماه 1366) به مبلغ 6.20 دلار به فروش برسانند، اما با انتشار اخباری مبنی بر اینکه نفتکش مزبور قادر به حرکت است و کسی در این حادثه مجروح نشده، حالت متشنج بازار تا حدودی رفع شد و بورسهای جهانی آرام گرفتند.
در ایران اما، مسئولان وقت اعلام کردند که مسئولیت این حادثه را به عهده نمیگیرند، با این وجود این اتفاق را تیر غیبی عنوان کردند که به پیکر نیروهای آمریکایی در خلیج فارس وارد آمده است.
برخورد این نفتکش غول پیکر با مین و اصرار آمریکاییها بر مواضع خود مبنی بر اینکه این حرکت با برنامهریزی هدفمند از سوی ایران صورت گرفته است، باعث شد تا دیگر کشورهای غربی نیز مواضع تندی را در مقابل سیاستهای کشورمان اتخاذ کنند، به عنوان مثال ژاک شیراک، نخست وزیر وقت فرانسه مدعی شد که در صورت حمله ایران به منافع فرانسه در خلیج فارس، این کشور مقابله به مثل خواهد کرد.
حادثه بریجتون در عین حال عواقب دیگری نیز در پی داشت، قدرتهای بزرگ اروپایی به ویژه آلمان و ایتالیا تلاش گستردهای را برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق از طریق سازمان ملل و همکاری با دبیر کل آن آغاز کردند.
در همین باره آندره ئوتی، وزیر خارجه ایتالیا در دیدار با سفیر ایران در این کشور گفت: برای من واضح و روشن است که ایران آغاز کننده جنگ و به کار گیرنده سلاحهای شیمیایی نبوده است.
نظر شما