علی زیار ضمن اشاره به دستیابی 100 درصدی به دانش فنی تمامی کاتالیست‌های مورد نیاز صنعت پالایش و دستیابی به خودکفایی بیش از 80 درصدی در زمینه تولید تجاری کاتالیست‌های مورد نیاز این صنعت، می‌گوید: عبور در مسیر اقتصاد مقاومتی با حمایت از کالای ایرانی امکان‌پذیر است و در این راه توجه به توانمندی‌های کشور و به کارگیری همه ظرفیت‌های داخلی برای حمایت از ساخت داخل ضرورت دارد. وی در گفت‌وگویی سیاست‌های صنعت پالایش کشور به منظور تقویت شرکت‌های داخلی را تشریح کرده است که می‌خوانید.
تفکر اقتصاد مقاومتی در صنعت نفت از چه زمانی مورد توجه قرار گرفت؟
به دلیل حیاتی بودن نیازهای صنعت نفت در بخش تجهیزات و قطعات، توجه به ساخت داخل و حمایت از توانمندی شرکت‌های داخلی سال‌هاست که مدنظر قرار گرفته و تفکر اقتصاد مقاومتی نیز در ذهن مدیران و کارکنان آن نهادینه شده است. خوشبختانه امروزه بسیاری از مدیران و مجریان صنعت نفت سعی دارند در پروژه‌ها و در بحث پایداری ظرفیت تاسیسات از حداکثر توان ساخت داخل و کالای ایرانی استفاده کنند، به تبع این تفکر در صنعت پالایش نیز رایج شده است. معاونت پشتیبانی از ساخت داخل در مدیریت بازرگانی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران هم‌اکنون به شکلی مستمر، بحث استفاده از حداکثر توان ساخت داخل را پیگیری و راهبری می‌کند.
مهم‌ترین برنامه‌های این معاونت در زمینه حمایت از ساخت داخل چه بوده است؟
پشتیبانی از پروژه‌های طراحی و ساخت تجهیزات و ماشین‌آلات، پشتیبانی از پروژه‌های ساخت و تولید کاتالیست‌ها و مواد شیمیایی در مقیاس پایلوت و صنعتی، پیگیری و به کارگیری کالاها و تجهیزاتی که برای نخستین بار در داخل کشور تولید شده، تعامل با سازندگان و تولیدکنندگان به منظور بهبود مستمر تولیدات داخلی، نشست‌های کارشناسی با انجمن‌های سازندگان و تولیدکنندگان به منظور ایجاد کنسرسیوم‌های تخصصی، راهبری ساخت داخل (تجهیزات راهبردی صنعت نفت)، مشارکت فعال در تهیه فهرست ممنوعیت واردات کالاهای دارای تولید مشابه داخلی، از اقدام‌های معاونت پشتیبانی از ساخت داخل در مدیریت بازرگانی بوده است. این معاونت پس از بررسی و شناسایی نیازها و خدمات فنی مهندسی و عملیاتی مورد نیاز واحدهای تابع و ارزیابی فنی - بازرگانی و توانمندی سازندگان داخلی از طریق برگزاری جلسات کارشناسی و بازدیدهای میدانی از کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی آنها، در صورت داشتن شرایط لازم، تولیدکنندگان و تامین‌کنندگانی را که در سامانه تامین الکترونیک کالای صنعت نفت ثبت‌نام کرده‌اند، به واحدهای عملیاتی مربوطه معرفی می‌کند.
اقدام‌های اجرایی در این زمینه چه بوده است؟
همراهی و مساعدت با کمیته فنی بازرگانی دستگاه مرکزی وزارت نفت، تشکیل کمیته فنی بازرگانی دستگاه مرکزی در شرکت ملی پالایش و پخش با محوریت مدیریت بازرگانی و به تبع آن اقدام به بازدید، ارزیابی صلاحیت و رتبه‌بندی تعداد 778 منبع به منظور تشکیل و انتشار فهرست بلند دستگاه مرکزی وزارت نفت، عقد قراردادهای ساخت بار اول توربین‌های بخار 60 و 1200 اسب بخار و قرارداد ساخت و خرید انبوه کاتالیست‌های steam reforming، zno، merox و اکتیوآلومینا بر اساس نیاز پنج ساله شرکت‌ها به منظور حمایت از تولید و اشتغال‌زایی و عدم خروج ارز از کشور، هدایت و حمایت شرکت‌های توانمند به ساخت سایر کاتالیست‌های مورد نیاز صنایع پالایش و ساخت کاتالیست‌های‌هایدروتریتینگ و تبدیل کاتالیستی و ایزومریزاسیون در داخل کشور و قطع وابستگی، تشکیل بانک اطلاعات افزون بر 14 هزار قلم کالای ساخت مرتبه نخست در سطح شرکت‌های تابع، استحصال فلزات گرانبهای کاتالیست‌های مستعمل تبدیل کاتالیستی از جمله پلاتین از سوی شرکت‌های داخلی و عدم ارسال این کاتالیست‌های مستعمل به خارج برای استحصال و استقرار سامانه تامین الکترونیک کالا در شرکت‌های تابع شرکت ملی پالایش و پخش به‌منظور شفافیت معاملات و حمایت از ساخت داخل، از مهم‌ترین فعالیت‌های مدیریت بازرگانی بوده است.
تاکنون چه کالاهایی با حمایت مدیریت بازرگانی شرکت به مرحله تولید رسیده است؟
ساخت کاتالیست‌ها شامل ریفورمینگ بخار، اکسید روی، مرکاپتان‌زدا، بازیابی گوگرد، ایزومریزاسیون، نفتا ریفورمینگ، هایدروتریتینگ دیزل و نفت سفید، همچنین ساخت انواع رنگ‌ها و پوشش‌های صنعتی، تعلیق شکن، بایوساید، ضدرسوب و ضدخوردگی، امولسیفایر، مولکولارسیوهای صنعتی و ساخت مخازن و لوله‌های کامپوزیت grv، grp، frp، انواع مکانیکال سیل، انواع شیرآلات و اتصالات، انواع روغن توربین، پره‌های توربین، توربین‌های بخار، کنترل ولو، میترهای اندازه‌گیری جریان سیال و ساخت بعضی کمپرسورها و پمپ‌ها از مهم‌ترین کالاهای تولیدی بوده است.
در بحث تولید کاتالیست‌ها به چه میزان از خودکفایی دست پیدا کرده‌ایم؟
در بخش تولید کاتالیست‌ها زنجیره‌ای از سازندگان داخلی، مجموعه‌های پالایشگاهی، مجموعه‌های پژوهشی و مجموعه‌های آزمایشگاهی فعالیت کرده و خوشبختانه دانش فنی تمام کاتالیست‌های موردنیاز صنعت پالایش به صورت کامل کسب شده است و همه نمونه‌های موردنیاز در صنعت پالایش در مقیاس آزمایشگاهی تولیدشده و در مقیاس پایلوت تست‌های لازم با موفقیت انجام شده و خوشبختانه مورد تایید مراکز ذی‌ربط قرار گرفته است. در زمینه تولید کاتالیست‌های موردنیاز صنعت پالایش در مقیاس صنعتی و تجاری‌سازی به 80 درصد خودکفایی رسیده‌ایم و 20 درصد باقیمانده نیز به زودی با تولیدکننده‌های داخلی محقق خواهد شد. هم‌اکنون در حال همکاری با تولیدکنندگان داخلی هستیم و تولیدکننده‌ها نیز در حال تجهیز خطوط تولید خود هستند تا مابقی نیازهای ما در این بخش به تولید صنعتی برسد و تامین شود. در این زمینه به 100 درصد خودکفایی داخلی دست پیدا خواهیم کرد که امیدواریم بخش زیادی از این اقدام با همکاری سازندگان داخلی و تجهیز خطوط تولید در سال جاری به نتیجه برسد.
مدیریت بازرگانی چگونه از کالاهایی که برای بار نخست تولید می‌شوند حمایت می‌کند؟
یکی از فعالیت‌های ما حمایت از ساخت کالاها و تجهیزاتی است که برای نخستین بار ساخته می‌شود. تلاش می‌کنیم این کالاها را در مجموعه‌ها به صورت میدانی به کار بگیریم و فرهنگ استفاده از کالا و تجهیز داخلی را ایجاد کنیم. بارگذاری کالا برای نخستین بار و در مدار سرویس قرار دادن آن، نظارت، پایش و استخراج نتایج و تحلیل آن به صورت دائم، بهبود بخشی و به کارگیری مجدد در سطح شرکت‌ها با اعتماد کامل، از جمله اقدام‌های ما در این بخش است که مربوط به شرایطی می‌شود که تایید اولیه کالا، تست آن در بخش آزمایشگاهی و پایلوت انجام شده و کالا به تولید صنعتی رسیده، اما برای بار اول است که در محیط عملیاتی به کارگرفته می‌شود و اینجاست که به عملکرد نهایی دست می‌یابیم.
الزام‌های قانونی که برای حمایت از ساخت داخل به کار می‌گیرید، شامل چه مواردی است؟
بخشی از گله‌مندی‌هایی که تولیدکنندگان دارند، این است که کالاهای خارجی مشابه ساخت داخل در برخی بخش‌های صنعت در حال استفاده است که مدیریت بازرگانی با همکاری سازندگان داخلی این موارد را شناسایی کرده است و قانون استفاده از حداکثر توان ساخت داخل را پیگیری می‌کند، همچنین از طریق همکاران در وزارتخانه و سایر بخش‌های صنعت نفت، موارد ممنوعیت واردات کالای خارجی مشابه ساخت داخل را پیگیری و فهرستی از کالاهایی را که واردات آنها ممنوع است تهیه می‌کنیم تا از طریق وزارتخانه‌های مربوطه این کالاها ثبت سفارش نشود. برای این منظور بانک‌های اطلاعاتی تهیه شده است که همکاری بیشتری بین مدیریت بازرگانی و مصرف‌کنندگان ایجاد می‌کند و کالاهایی که ساخت داخل آن به لحاظ کیفی و کمی به خودکفایی 100 درصدی رسیده است، در کانال ممنوعیت واردات قرار می‌گیرد. در این حوزه حدود 300 گروه کالایی شناسایی شده که افزون بر حمایت در بحث نظام تعرفه‌گذاری، کالاهای مشابه آنها در فهرست ممنوعیت خرید خارجی قرار بگیرند. این سیاست‌ها همچنین از طریق نظام تعرفه‌گذاری اعمال می‌شود تا زمانی که کالای داخلی جایگزین شود، از این طریق کالاهایی را که در آنها به توانمندی دست پیدا کرده و به تولید رسیده‌ایم از طریق نظام تعرفه‌گذاری حمایت می‌کنیم تا سازنده داخلی ما قدرت رقابت با محصول خارجی را داشته باشد و طوری نباشد که واردات کالای خارجی بی‌کیفیت ارزان‌تر از تولیدات داخلی ما باشد و سازنده داخلی آسیب ببیند.
اقدام‌های شما پس از شناسایی شرکت‌های توانمند داخلی چیست؟
پس از شناسایی و بررسی نیازمندی‌ها و خدمات فنی - مهندسی مورد نیاز خود با همکاری شرکت‌های تابع، منابع را مورد ارزیابی قرار می‌دهیم و با شناسایی شرکت‌های توانمند داخلی به سازندگان و تولیدکنندگان کمک می‌کنیم در فهرست سازندگان وزارت نفت قرار بگیرند؛ به همین منظور با همکاری وزارت نفت سامانه‌ای در صنعت نفت تحت عنوان سامانه تامین الکترونیک کالا طراحی شده است که در این سامانه منابع صاحب صلاحیت که دارای توانمندی ساخت هستند، شناسایی و ارزیابی شده، امتیازدهی و رتبه‌دهی شده و در این سامانه قرار می‌گیرند. این کار از سوی کمیته فنی– بازرگانی دستگاه مرکزی انجام می‌شود که در چهار شرکت اصلی فعال است و با محوریت مدیریت بازرگانی این کمیته در شرکت ملی پالایش و پخش نیز فعال است. منابع از طریق فراخوان در سامانه خوداظهاری می‌کنند، سپس مدارک و مستندات آنها بررسی و بازدید از مجموعه‌های‌شان انجام می‌شود و پس از آن بر اساس شیوه‌نامه موجود ارزیابی آنها انجام می‌شود و پس از امتیازدهی و رتبه‌دهی به معاونت مهندسی وزارت نفت معرفی می‌شوند و پس از تایید نهایی در فهرست بلند سازندگان داخلی قرار می‌گیرند و همه مصرف‌کنندگان صنعت نفت، می‌توانند فهرست این سازندگان را به صورت الکترونیک ملاحظه و برای رفع نیازهای خودشان به آنها رجوع و نیازهای خودشان را برطرف کنند. سامانه تامین الکترونیک کالا یک سامانه یکپارچه در کل صنعت نفت است و همه زیرمجموعه‌های صنعت نفت مکلف هستند معاملات خود را در مسیر شفاف‌سازی از طریق این سامانه انجام دهند. استقرار سامانه تامین الکترونیک کالا اتفاق خوبی بوده است که در صنعت افتاده و سبب تسریع و شفافیت در معاملات، ایجاد فرصت برابر برای همه شرکت‌های سازنده و سرانجام استفاده حداکثری از توان ساخت داخل شده است.
تاکنون چند سازنده از سوی کمیته فنی بازرگانی دستگاه مرکزی در شرکت ملی پالایش و پخش ارزیابی شده‌اند؟
تاکنون 778 منبع از طریق کمیته فنی بازرگانی دستگاه مرکزی در شرکت ملی پالایش و پخش بازدید و ارزیابی و امتیازدهی و رتبه‌دهی شده‌اند و در فهرست بلند دستگاه مرکزی قرار گرفته‌اند.
عمده نیازمندی‌های صنعت پالایش در چه بخش‌هایی است؟
مهم‌ترین نیازمندی‌های صنعت پالایش هم اکنون در برخی تجهیزات برقی ضدانفجار و سامانه‌های ابزاردقیق و کنترل و برخی تجهیزات ماشین‌آلات دوار است که در این زمینه‌ها ظرفیت‌های خوبی برای تحقیقات و سرمایه‌گذاری در شرکت‌های داخلی وجود دارد. بیش از 80 درصد از نیازمندی‌های صنعت پالایش، انتقال و توزیع در بخش حفظ ظرفیت و پایداری عملیات از طریق سازندگان داخلی تامین می‌شود، اما در پروژه‌های توسعه‌ای این میزان کمتر است.
آرزو عطایی
هفته‌نامه مشعل
نظر شما