گوهری بر الگوی اساطیر

شامگاه روز یکشنبه 16 دی‌ماه 1397، بدون شک لحظه غم‌انگیزی بر تاریخ صنعت بومی بالادستی کشور است. زمانی که شادروان دکتر ابوالفضل قائمی پس از ارائه بیش از 50 سال خدمت صادقانه به مهندسی نفت کشور در سن 73 سالگی دیده از جهان فروبست.

نگارنده که بیش از 20 سال افتخار شاگردی و تجربه‌اندوزی نزد این بزرگوار را داشته است، تنها سعی دارد در این نوشتار، در سطوری کوتاه به معرفی تنها سوابق کاری و نقش پر رنگ ایشان در حوزه مهندسی نفت و مخازن و نه سوابق دانشگاهی  این بزرگمرد معاصر ایران (که خود مجالی دیگر می طلبد) بپردازد.

بی‌شک، ابعاد فکری و نگرش حرفه‎ای زنده‎یاد دکتر قائمی، در کتابی گردآوری و به نسل جوان کشور ارائه خواهد شد. زندگی ایشان همانگونه که وزیر نفت در کلیپ پخش شده در مراسم ترحیم ایشان بیان کردند، پر از درس‎ها و الگویی برای نسل جوان کشور در زمینه‎های مختلف از جمله خوداتکایی، درستکاری حرفه‎ای، تخصص و کمال‎گرایی، عشق و تلاش شبانه‎روزی برای آبادانی میهن، بزرگ‎منشی، پرهیز از تملق، رهبری کاریزماتیک و اعتماد به جوانان در کنار استفاده از تجارب خبرگان کارآزموده است.

وی که فارغ‌التحصیل ممتاز دانشکده نفت آبادان در رشته مهندسی نفت - مخازن در سال 1347 بود، خدمت خود را در کنسرسیوم نفت در مسجد سلیمان و سپس شرکت OSCO آغاز کرد، تا اینکه در سال 1353 برای ادامه تحصیل به دانشگاه جورج واشنگتن رفت و مدارک فوق لیسانس، دکترا (PhD) و دکترای علوم کاربردی (DSc) خود را در رشته تحقیق در عملیات و بهینه‎سازی (OR) زیر نظر یکی از نوابغ علمی دنیا، پروفسور مک کورمیک در سال 1359 به اتمام رساند. با وجود پیشنهادهای بسیار جذاب بین‌المللی از جمله بخش انرژی بانک جهانی، در آن شرایط وخیم زمانه، لحظه‎ای برای بازگشت به کشور و خدمت به صنعت نفت درنگ نکرد و با سختی فراوان که مجال آن در این سخن نیست، در آغاز جنگ تحمیلی به کشور بازگشت. به واسطه سوابق درخشان علمی و شهرت صداقت، در بدو بازگشت به او پیشنهاد ریاست بر پژوهشگاه صنعت نفت در ری و به تبع آن عضویت در هیئت مدیره شرکت ملی نفت ایران داده شد و وی این پیشنهاد را به دلیل حضور کارشناسان باسابقه‎تر از خود در آن مجموعه رد کرد و رعایت اصل شایسته‎سالاری را بجا آورد و به عنوان نخستین رئیس مهندسی مخازن شرکت تازه تاسیس نفت فلات قاره ایران که از تشکیل پنج شرکت خارجی آن زمان ایجاد شده بود، در مدت سه سال و تا سال 1362 به سامان‎دهی و یکسان‎سازی الگوهای مدیریت و مهندس مخازن آن شرکت‎ها بر اساس تجارب خود در کنسرسیوم نفت پرداخت. گزارش‎های 6 ماه عملکرد مخازن از یادگارهای به جا مانده از ایشان در شرکت نفت فلات قاره است. سپس با وجود جدایی از شرکت نفت و عضویت در هیئت علمی دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه امیرکبیر، با توجه به کارآمدی و تخصص ایشان، تا سال 1370 به عنوان مشاور فنی مستقر در لندن و لاهه در مطالعات مخازن مرتبط با دعاوی شرکت‎های نفتی آمریکایی علیه ایران در بیانیه الجزایر در کنار دیگر اعضای تیم ایرانی همانند دکتر محمدعلی موحد با تلاش و کوشش شبانه‎روزی به مجاهدت و دفاع از حقوق ملت ایران پرداخت.

پایان دعاوی، نقطه سرآغازی برای مهندسی مخازن و بخش بالادستی برای کشور است،‌ زیرا ایشان در جریان نظارت بر مطالعات مخازن مربوط به دعاوی و ضرر و زیان‎های ناشی از آرای مشاوران بین‎المللی بر خلاف منافع ملی، به نبود توان داخلی در این عرصه پی می‎برد. بنابراین مصمم می‎شود تا پس از مراجعت به کشور، نسبت به ایجاد نخستین شرکت مشاور بخش خصوصی در ایران با نام مشاوران انرژی تهران اهتمام ورزد تا کشور را پس از 80 سال عمر آن زمان صنعت نفت ایران، در تخمین و چگونگی برداشت بهینه از مخازن نفت و گاز خود بی‎نیاز از شرکت‎های نفتی و مشاور بین‎المللی کند؛ اقدامی الهام‎بخش که شهامت را در دل سایر کارآفرینان بخش خصوصی برای ایجاد دیگر شرکت‎ها و تقویت نهال خودباوری در کشور برانگیخت. این اقدام از سوی دیگر به جذب و نگهداشت نیروهای خبره بازنشسته شرکت نفت و نیز پرورش نخستین نسل جوان مهندسی نفت کشور در بخش خصوصی منجر شد.

او که سال گذشته به عنوان پیشکسوت فناوری کشور در پارک فناوری پردیس مورد تقدیر قرار گرفت، در مدت 27 سال حضور مستقیم و شبانه‎روزی خود تا آخرین ساعات حیات پرارزش‌اش، بر بیش از یکصد پروژه مطالعه مخازن نفت و گاز مدیریت و نظارت داشت و صدها مهندس جوان دیروز و کارآزموده امروز را به صنعت نفت ایران و جهان تقدیم کرد و به عنوان نخستین شرکت دانش‎بنیان بالادستی کشور، نحله اقتصاد دانش‎بنیان را در این صنعت بنیان نهاد.

همیشه می‎گفت و بر دیوار شرکتش نوشت «به ایرانم، به ایران گرامیم، به ایران جاودانیم».

کامران فتاحی

مدیر سبد پروژه‎های شرکت مشاوران انرژی تهران

کد خبر 286821

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
0 + 0 =