ایران یکی از اعضای اصلی و از بنیان‌گذاران اوپک (سازمان کشورهای صادرکننده نفت) است که از زمان تأسیس این سازمان در سال ۱۹۶۰ تاکنون، سعی کرده منافع ملی خود را در بازارهای جهانی نفت از طریق حضور مؤثر و فعال در این سازمان محقق کند. در شش دهه گذشته، تحولات عمده‌ای در بازار نفت و تصمیمات اوپک رخ داده که نقش و جایگاه ایران همواره در این تحولات بارز بوده است. جمهوری اسلامی ایران با اعتمادسازی و دوستی با کشورهای منطقه که عموماً تولیدکنندگان بزرگ نفت و اعضای مؤثر اوپک هستند، توانسته در ایجاد وحدت و انسجام در درون اوپک که منجر به دستاوردهای مهمی برای منطقه و کشور شده، نقشی مؤثر ایفا کند.
در عین حال باید گفت اوپک مجموعه‌ای نامتجانس و ناهمگن از کشورهای صادرکننده نفت و پراکنده در سه قاره مختلف جهان است. آنچه کشورهای عضو اوپک را به یکدیگر پیوند می‌دهد، بیشتر تأمین منافع اقتصادی است و از نظر سیاسی، خط‌مشی‌های این کشورها گاه با یکدیگر بسیار متفاوت است.
با وجود همه فشارها و محدودیت‌ها، صنعت نفت ایران به‌صورت پویا و پرامید، چشم به بازارهای جهانی داشته و مایل است همچنان نقش امنیت‌ساز و اعتمادبخش خود را در بازار جهانی نفت به‌خوبی ایفا کند. در کنار این آمادگی، صنعت نفت و گاز ایران، دستاوردهای بزرگ دیگری را در طول این سال‌ها تجربه کرده که در نوع خود در جهان بی‌سابقه است. در مسیر پر تحول بیش از ۶ دهه عمر اوپک، حتی در چهار دهه اخیر و با وجود همه تحریم‌های ظالمانه، ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان اوپک در کنار همتایان خود در اقتدار و تحکیم این سازمان نقش عمده داشته و در عمل پایبندی عمیق خود را به اصول حاکم بر آن ثابت کرده است.
مصداق مهم این نقش‌آفرینی، حمایت‌ها و همراهی جمهوری اسلامی ایران با توافق بیانیه همکاری میان تولیدکنندگان اوپک و غیراوپک از ابتدای سال ۲۰۱۷ تاکنون است که به اذعان مقام‌های رسمی و نمایندگان کشورهای حاضر در این توافق، تداوم این همکاری بدون همراهی و حمایت‌های پیوسته ایران امری دشوار است.
در دو سال و نیم گذشته، در نتیجه شیوع ویروس همه‌گیر کرونا در جهان، اقتصاد جهانی و به تبع آن، بازار نفت متحمل آسیب‌های قابل‌توجهی شده که بخشی از آنها همچنان با ما همراه است. به‌رغم تمامی دشواری‌های سال‌های اخیر، اوپک و متحدان غیراوپکی حاضر در بیانیه همکاری با وجود برخی فراز و نشیب‌ها توانسته‌اند همچنان به اصول و اهداف مشترک خود پایبند باشند و به حرکت مشترک خود در مقابله با چالش‌ها و بی‌ثباتی‌های موجود در بازار جهانی نفت ادامه دهند.
جمهوری اسلامی ایران با آگاهی از تعامل و عملکرد این سازمان مهم با نظام اقتصاد جهانی، سهم خود را در همراهی با تحولات اقتصادی به‌خوبی ایفا کرده و علی‌رغم محدودیت‌هایی که داشته از هیچ کوششی برای حفظ اقتدار و یکپارچگی این سازمان و اثربخشی مثبت بر اقتصاد کشورهای مصرف‌کننده فروگذار نکرده است. ایران، به‌عنوان بزرگ‌ترین دارنده مجموع ذخایر هیدروکروبوری در جهان، با تکیه بر توانمندی‌های داخلی، نقش تاریخی خود در تأمین امنیت انرژی جهان را فراموش نخواهد کرد و از همه توان اقتصادی، سیاسی و دیپلماتیک خود در جهت ارتقای جایگاه اوپک در سطح جهانی استفاده خواهد کرد.
گواه این ادعا، همراهی ایران با سیاست‌ها و برنامه‌های اوپک در سال‌های اخیر است که با وجود برخی انتقادها، با هدف تقویت روح همکاری در میان اعضای اوپک صورت گرفته است. این مهم در دوران هشت ساله دفاع مقدس نیز اثبات شد و با وجود فشارهای ناشی از جنگ تحمیلی، ایران از طریق صادرات نفت به بازارهای جهانی به نقش‌آفرینی خود برای تأمین امنیت انرژی جهان ادامه داد.
سیاست‌زدایی بازار نفت یک موضوع حیاتی برای بازار انرژی به‌ویژه بازار نفت و بازیگران آن به‌شمار می‌رود که ایران بارها در سطح اجلاس‌های کنفرانس اوپک و اجلاس‌های وزارتی اوپک پلاس بر آن تأکید کرده است، اعمال تحریم‌های ظالمانه و یک‌جانبه علیه تولیدکنندگان بزرگ نفت در جهان، به‌مثابه به خطر انداختن امنیت جهانی انرژی و مداخله آشکار در روند عرضه باثبات آن و تهدیدی برای تأمین نیاز مصرف‌کنندگان در سراسر جهان است. ایجاد ناامنی و بی‌ثباتی اقتصادی و سیاسی در کشورها و مناطق تولیدکننده نفت، مانع از انجام سرمایه‌گذاری‌های برنامه‌ریزی‌شده در توسعه صنعت نفت و انرژی شده که نتیجه آن، بر هم خوردن ثبات و آرامش بازارهای جهانی و فشارهای سنگین بر اقتصاد جهان خواهد بود.
طی چند ماه گذشته، آثار این‌گونه سیاست‌های نادرست در فشار به اقتصاد جهانی و مصرف‌کنندگان که عمدتاً مردم عادی کشورها هستند، پررنگ‌تر شده است که از جمله پیامدهای آن، اثرات تورمی ناشی از افزایش قیمت سوخت و هراس از رکود اقتصادی است. جمهوری اسلامی ایران همواره بر این مسئله تأکید دارد که بر هم خوردن امنیت انرژی و شدت گرفتن نوسان‌های بازار یک بازی باخت - باخت برای همه بازیگران این عرصه است و آمادگی داریم در سریع‌ترین زمان ممکن تولید نفت خام خود را به سطح پیش از تحریم‌ها افزایش دهیم. بازار جهانی نفت نیازمند افزایش عرضه نفت از سوی ایران است با این حال، استفاده از این ظرفیت، نیازمند اراده سیاسی و تصمیم‌گیری کشورهای مصرف‌کننده است.
افشین جوان
مدیرکل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت
منبع: ایرنا
نظر شما