- مدتی است که بهای نفت رو به کاهش گذارده است، به نظر شما بازه هم کاهش خواهند یافت؟ پیش از وارد شدن به بحث باید گفت یکی ازعلل کاهش قیمت ها، پیشی گرفتن عرضه از تقاضاست. براساس پیش بینی ها، تولید نفت باید 28میلیون بشکه در روز باشد، درحالی که اوپک بیش از30 میلیون بشکه درروزتولید می کند. همین2 میلیون بشکه اضافه تولید خود بر قیمت ها تأثیر می گذارد و آنها را کاهش می دهد. البته این نشان دهنده این نیست که مشکلات بازارحل شده، زیرا موقت است و درآستانه فصل سرما مشکلات ساختاری بازار نفت دوباره خود را نشان خواهد داد و روند صعودی را در فصل پاییز و زمستان خواهیم داشت. با شرایط موجود، ممکن است قیمت ها اندکی پایین تر از این سطح قرار بگیرند، زیرا اوپک بیش ازنیاز بازار نفت تولید می کند، ضمن این که سهمیه بندی ها کنارگذاشته شده است. به گفته وزیرنفت کویت که دبیرکل موقت اوپک نیز هست، اعضا بدون درنظرگرفتن سهمیه ها با بیشترین ظرفیت خود نفت تولید می کنند؛ بنابراین، هم نظام سهمیه بندی لغونمی شود و هم اعضا سهمیه بندی دارند، ولی بدون توجه به سقف و سهمیه بندی با بیشترین ظرفیت تولید می کنند و این اضافه تولیدها به افزایش میزان ذخیره سازی مصرف کنندگان منجر می شود؛ به طوری که میزان ذخایر تجاری آمریکا ازسال 1999 تا کنون به بیشترین حد رسیده است. افزایش میزان ذخیره سازی ها و فشارهای روانی بر بازار که ناشی از اظهار نظرهای مقامات کشورهای مصرف کننده عمده و برخی تولید کنندگان به همراه دخالت بورس بازان در بازار نفت است، شرایط بازارها را ضعیف می کند، اما به نظر می رسد که باآغاز فصل پاییز و زمستان بازار نفت دوباره مستحکم تر شود، زیرا بر اساس پیش بینی های منابع مصرف کننده مانندآژانس بین المللی انرژی و اداره انرژی آمریکا، مصرف جهانی نفت در زمستان سال جاری به 86 تا 87 میلیون بشکه در روز و در زمستان سال آینده به 89 میلیون بشکه در روز خواهد رسید، حال آن که در شرایط کنونی که تولید کنندگان اوپک و غیراوپک با تمام توان تولید می کنند، عرضه جهانی نفت 85 میلیون بشکه در روز است. - پیش بینی برای زمستان چه خواهد بود؟ در زمستان سال جاری جهان با حداقل یک میلیون بشکه در روز کمبود نفت روبه رو خواهد بود و در سال آینده این کمبود به مراتب افزایش خواهد یافت و مصرف کنندگان چاره ای جز ذخیره سازی در فصل تابستان و مصرف آن در فصل زمستان ندارند. مصرف کنندگان می کوشند ذخیره سازی را در هنگام کاهش یافتن قیمت ها انجام دهند؛ از این رو با استفاده از عوامل روانی می کوشند قیمت ها را در سطح پایینی حفظ کنند. - دلایل اوپک برای تولید 30 میلیون بشکه در روز چیست؟ و آینده آن چه خواهد بود؟ کشورهای عضو اوپک به منظور ایجاد همکاری و کمک به کشورهای مصرف کننده می کوشند بیشترین همکاری را با کشورهای مصرف کننده داشته باشند؛ از این رو تولید خود را بدون در نظر گرفتن سقف و سهمیه و بدون هیچ گونه محدودیت به حداکثر ممکن افزایش داده اند، به گونه ای که ظرفیت های اضافی به میزان بسیار زیادی کاهش یافته است. برخی از صاحب نظران، ظرفیت مازاد اوپک را کمتر از یک میلیون بشکه برآورد می کنند. البته عربستان معتقد است حدود 5/1 میلیون بشکه در روز ظرفیت اضافی دارد، اما این ظرفیت از نوع نفت خام سنگین است وبه اعتراف مقامات عربستان، این ظرفیت نیز به مشتریان عرضه شده است، اما آنان از خریدآن خودداری می کنند. در واقع اوپک به منظور نشان دادن حسن نیت، تمام ظرفیت خود را عرضه کرده است. این پدیده از یک بعد بسیار خطرناک است، به دلیل آن که خسارت ناشی از رویدادهای پیش بینی نشده، مانند اعتصاب، طوفان ونظایرآن که به قطع عرضه نفت منجر شده، جبران ناپذیراست، زیرا ظرفیت مازادی برای جانشینی آن وجودندارد. در چنین شرایطی قیمت های نفت به شدت افزایش خواهند یافت. - شرایط کنونی درقیاس با شرایط گذشته چگونه است؟ شرایط کنونی قیمت های نفت با شرایط افزایش قیمت در گذشته کاملاً متفاوت است، زیرا در گذشته معمولاً به دلیل قطع عرضه، قیمت های نفت افزایش می یافت، اما در افزایش قیمت های اخیر که به 55 دلار نیز رسید، هیچ گونه قطع عرضه ای صورت نگرفته، بلکه رشد تقاضا به ویژه در کشورهای در حال توسعه، عامل اصلی افزایش قیمت ها بوده است. به واقع کشورهای در حال توسعه نظیر چین و هند برای رشد شتابان اقتصادی خودبه مصرف بیشتر نفت نیازمند هستند. کشورهای پیشرفته ممکن است مصرف خود را کنترل کنند، اما کشورهای در حال توسعه از عهده چنین کاری بر نیامده و برای تداوم رشد همه جانبه خود نیازمند مصرف بیشتر نفت هستند. نکته مهم این که کمبود ظرفیت پالایش ناشی ازسرمایه گذاری نکردن در این بخش، از جمله عوامل افزایش دهنده قیمت های نفت است. درسال های گذشته، کشورهای پیشرفته خود اقدام به افزایش ظرفیت های پالایش نکرده و پالایشگاهی جدید متناسب با نیاز خودنساخته اند و به کشورهای دیگر نیز کمک نکرده اند. نتیجه این که ظرفیت های پالایش متناسب باافزایش تقاضای جهانی افزایش نمی یابند؛ از این رو در فصل تابستان بنزین و در فصل زمستان سوخت حرارتی موتور قیمت های نفت را افزایش داده است. - ملاقات ها و رایزنی ها چقدر بر بازار نفت تاثیر دارند؟ کشورهای مصرف کننده بزرگ همه مشکلات را به اوپک نسبت می دادند و این سازمان را به انواع کوتاهی ها متهم می کردند. در شرایط کنونی که همکاری و حسن نیت اوپک بر همگان آشکار شده است و اوپک با بیشترین ظرفیت تولید می کند، لحن کشورهای مصرف کننده تغییر کرده است وآنها همکاری نزدیک با اوپک دارند. در ملاقات هیئت بلند مرتبه عربستانی با مقامات کاخ سفید، مقامات عربستانی هیچ گونه قولی برای حل مشکلات کوتاه مدت بازار ندادند و مقامات کاخ سفید نیز در این مورد درخواستی نکردند و زمان مذاکره بیشتربرای حل مشکلات بلند مدت صرف شد. در این ملاقات، عربستان قول داد ظرفیت تولید خود را تا پایان سال 2010 به 5/12 میلیون بشکه و پس از آن در یک دهه تا پایان سال 2020 به 15 میلیون بشکه در روز برساند. به نظر می رسد عربستان؛ بزرگ ترین تولید کننده نفت، سالانه توان افزایش ظرفیت تولید به میزان 300 تا 400 هزار بشکه در روز را ندارد، در حالی که تقاضای جهانی به طور متوسط سالیانه 5/1 میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت. پرسش این است که باقی مانده این تقاضا از چه کجا باید تامین شود؟ این پرسش ابهام های زیادی دارد که پاسخ گویی به آن بسیار دشوار است. به همین دلیل، کشورهای مصرف کننده صنعتی به فکر افزایش کارآیی سیستم های خود و رویکرد به انرژی های جانشین نفت از جمله انرژی اتمی افتاده اند که اظهارات آقای جورج بوش پس از ملاقات با هیئت عربستانی، گواهی بر این مدعاست. به نظر می رسد شرایط کنونی صنعت نفت و نیازهای آتی کشورهای مصرف کننده، شرایط امیدوار کننده ای برای مصرف کنندگان نیست. هرچند که برخی از مسئولان کشورهای تولید کننده نفت مدعی هستند هرگونه نیازی را پاسخ گو خواهند بود، در بررسی های کارشناسانه درباره چنین توانی تردیدهای جدی وجود دارد. به نظر می رسد متولیان و صاحب نظران به خوبی مشکلات صنعت نفت را درک می کنند و حل مشکلات صنعت نفت در بخش بالادستی و پایین دستی با سخن گفتن و تعارف حل نخواهد شد. در اجلاس دو روزه آژانس بین المللی انرژی، که پیش تر در پاریس تشکیل شد، پیش بینی شد که تا سال 2030 ، 16 تریلیون دلار می بایست در بخش انرژی سرمایه گذاری شود تا نیازهای انرژی پاسخ داده شود. در این اجلاس که مصرف کنندگان مهم گرد هم آمده بودند، برکاهش خطرپذیری سرمایه گذاری و همکاری نزدیک با اوپک تاکید شد. همچنین در این اجلاس به امنیت عرضه نفت، نگرانی های جدی ابراز شد و راه حل آن، گسترش همکاری ها با تمام کشورهای تولید کننده نفت پیشنهاد شد. نتیجه این که نوعی رویارویی جدید در میان کشورهای عمده مصرف کننده به وجود آمده که بیانگر واقع بینی آنهاست. وزیر انرژی آمریکا در این اجلاس بر افزایش میزان سرمایه گذاری ها در صنعت انرژی برای رفع نگرانی از امنیت انرژی و تامین تقاضای در حال گسترش و به کارگیری فناوری و توسعه منابع انرژی و از همه مهم تر ایجاد فضای مثبت سرمایه گذاری تاکید کرد. در نشست های اخیر مصرف کنندگان و تولیدکنندگان، مشخصات جدی بررسی شد و امید می رود از فرافکنی مشکلات پرهیز شود. - گفت و گو های میان اتحادیه اروپا و اوپک را چگونه ارزیابی می کنید؟ وزیر انرژی آمریکا معتقد است، مشکلات کنونی بازار نفت درسال های طولانی شکل گرفته است و حل آن نیز به سال ها زمان نیازمند است. در اجلاس نهم ژوئن که میان اتحادیه اروپا و اوپک در بروکسل برگزار خواهد شد، مصرف کنندگان در ملاقات با اوپک، بهبود شرایط کنونی، شفافیت بازار، کاهش نوسان های قیمت نفت و افزایش میزان عرضه جهانی نزدیک به تقاضا را مطرح خواهند کرد. این اجلاس نخستین اجلاس میان اتحادیه اروپا و اوپک است. به نظر می رسد که مصرف کنندگان تصمیم گرفته اند اوپک را بیش از پیش جدی بگیرند و با آن همکاری کنند. اما نکته قابل توجه این که نمی توان هم قیمت های نفت را همانند دهه های پیشین درسطح پایین نگه داشت و هم انگیزه لازم را برای سرمایه گذاری انتظار داشت. پایین بودن قیمت ها در دهه های 80 و90 میلادی از جمله دلایل اصلی سرمایه گذاری نکردن و افزایش ظرفیت های تولید آن بود، زیراکشورهای تولید کننده به دلیل درآمد های بسیار پایین، توان سرمایه گذاری ها در بخش بالادستی خود را نداشتند و بخش خصوصی نیز، انگیزه کافی را برای این موضوع نداشت، در نتیجه ظرفیت های تولید نفت متناسب با افزایش تقاضای جهانی، افزایش نیافته است. - آیا افزایش قیمت نفت به اقتصادجهانی آسیب می رساند؟ برخی ازمصرف کنندگان مدعی هستند افزایش قیمت به اقتصاد جهانی آسیب می رساند؛ ازاین رو مصرانه از اوپک می خواهندکه قیمت های را کاهش دهد؛ درحالی که درسال گذشته وسال جاری، اقتصاد جهانی یکی از شکوفاترین برهه ها را پشت سرگذاشته است. درسال2004 اقتصادجهانی حدود5 درصدرشدداشت واین میزان بالاترین رشددر30 سال اخیراست؛ حال آن که قیمت های نفت نیز به رغم مصرف کنندگان بالا بود. همچنین پیش بینی می شود در سال جاری جهان حدود 4 درصد رشد اقتصادی داشته باشدکه رقم قابل توجهی است. به نظرمی رسد، اقتصاد جهانی خود را با قیمت های کنونی وفق داده است و مشکلی باآن ندارد و در آینده نیز بعید است، قیمت های نفت آسیب جدی به اقتصاد جهانی واردکند. البته برخی ازکشورهای صنعتی مایلند مشکلات خود را فرافکنی کرده و همه آنها را ناشی از قیمت های نفت تلقی کنند. - وضعیت اوپک راتوضیح دهید. متوسط سبد اوپک درسال 2004 میلادی حدود36 دلار بود، درحالی که متوسط سبد اوپک در چهار ماه اخیر حدود 5/45 دلار است که این میزان، حدود 5/9 دلار بیشتر است. نکته مهم دیگر، وضعیت جهانی گازاست. به نظرمی رسدکه بازارجهانی گاز نیز با مشکلاتی شبیه به نفت روبه رو باشد، زیرا قیمت های گاز در یکی دو سال اخیر در فصل زمستان افزایش بی سابقه ای یافته است. برای زمستان سال جاری نیز، نگرانی های جدی در زمینه قیمت های گاز وجود دارد؛ به گونه ای که قیمت های آتی گاز برای زمستان به ویژه در بازار اروپا بسیار بالاتر از قیمت های کنونی است. مقایسه قیمت های کنونی و قیمت های تابستان است که نشان دهنده ظرفیت بسیار زیاد افزایش قیمت گاز در فصل زمستان خواهد بود. درمواردی افزایش قیمت گاز درفصل زمستان در بازارهای اروپا وآمریکا به حدی است که مصرف کنندگان ترجیح می دهند، به جای گاز، نفت مصرف کنند. این عامل نیز در فصل زمستان به افزایش قیمت های نفت کمک خواهدکرد. - اختلاف قیمت میان نفت سبک وسنگین برفرآیند بازارچگونه است؟ اختلاف قیمت نفت خام های سبک و سنگین درسال های اخیرافزایش یافته و اختلاف قیمت درپاره ای موارد به 10 تا 15 دلار رسیده است، زیرا مصرف کنندگان مایلند درپالایشگاه، نفت خام های سبک تر تصفیه کنندکه ازآنها فرآورده های سبک تری به دست می آید؛ درحالی که افزایش ظرفیت های بالادستی و ظرفیت های مازاد به طورعمده درجهت افزایش نفت خام به سنگین است که این موضوع سبب افزایش اختلاف میان نفت خام های سبک وسنگین شده است. بخش عمده ای از ظرفیت مازاد اوپک که پیش ترواردبازارشده، نفت خام سنگین بوده است؛ در حالی که مصرف کنندگان بیشتر به نفت خام های سبک نیازمندند. درگذشته اختلاف قیمت میان نفت خام سبک وسنگین نزدیک به2 تا3 دلار بشکه بود اما این اختلاف چنان که گفته شد، به 10تا 15 دلار رسیده است. به بیان دیگر، تولید کنندگان نفت خام سبک ازشرایط کنونی قیمت ها بیشتر ازتولیدکنندگان نفت خام های سنگین بهره مند می شوند.×××