به گزارش شانا به نقل از ایسنا، پنجم آذرماه سال ۱۳۹۴، شیوه‌نامه تعیین صلاحیت شرکت‌های اکتشاف، توسعه و تولید از میدان‌های نفت و گاز کشور از سوی بیژن زنگنه، وزیر نفت ابلاغ و در آن تصریح شد در شرایط عمومی، ساختار و الگوی قراردادهای جدید بالادستی نفت، پیش‌بینی شده است که افزون بر استفاده حداکثری از ظرفیت‌های سازندگان داخلی، برای تامین تجهیزات و کالاهای مورد نیاز پروژه‌ها و نیز بهره‌گیری از ظرفیت‌های پیمانکاران داخلی برای اجرای پروژه‌های نفتی و انجام عملیاتی مانند حفاری و تکمیل چاه‌ها در دریا و خشکی، از اهرم و امکان امضا و اجرای این نوع قراردادها برای تاسیس و تقویت ظرفیت‌های مدیریتی و فناوری کشور برای اجرای پروژه‌های بزرگ نفتی در حوزه اکتشاف و تولید حداکثر بهره ممکن گرفته شود؛ از این رو تاسیس شرکت‌های E&P در بندهای متعدد شرایط و الگوی جدید قراردادهای نفتی مورد توجه و اهتمام قرار گرفته است.

سرانجام قرار شد این شرکت‌ها در سه الگو ارزیابی شوند که الگوی اولیه غربالگری، الگوی دوم پیش‌ارزیابی و الگوی سوم، الگوی ارزیابی است که براساس آن، صلاحیت و توانمندی شرکت‌های داوطلب در کارگروه‌های ویژه‌ای که تعیین شده است، بررسی و فهرست نهایی به شرکت‌های خارجی معرفی شود.

همچنین پروژه اصلاح ساختار قراردادهای جدید نفتی  برای انتقال فناوری با هدف اجرای راهبرد گشودن بازار کشور در حوزه‌های نفت و گاز در قبال دریافت دانش فنی عملیاتی و بنیادین از طریق شرکت‌های اکتشاف و تولید (E&P) برای بخش بالادست و شرکت‌های پیمانکار عمومی (GC) برای بخش پایین‌دست صنعت نفت یکی از پروژه‌های اولویت‌دار شرکت ملی نفت ایران در سال ٩۶ بود.

اعلام اسامی شرکت‌های اکتشاف و تولید ازسوی وزارت نفت

فراخوان شناسایی و ارزیابی شرکت‌های ایرانی متقاضی فعالیت در حوزه اکتشاف و تولید ٢٨ اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۵ اعلام شد و اواسط تیرماه همان سال، وزارت نفت پس از ارزیابی شرکت‌های متقاضی برای فعالیت در قالب شرکت‌های اکتشاف و تولید (E&P)، هشت شرکت را به عنوان شرکت‌های ایرانی صاحب صلاحیت در این حوزه تعیین و معرفی کرد، البته چندی بعد وزنه غول‌های نفتی آینده ایران سنگین‌تر شد و به ۱۷ شرکت رسید.

جایگاه شرکت‌های E&P ایرانی در نفت کشور

یکی از اهداف اصلی تشکیل این شرکت‌ها انتقال فناوری، دانش و تجربه از شرکت‌های خارجی به شرکت‌های ایرانی برای آماده کردن این شرکت‌ها به‌منظور حضور پررنگ‌تر در صنعت نفت کشور بود. در این زمینه شرکت ایرانی پتروپارس برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی کنار غول نفتی توتال و شرکت دانا انرژی برای بهبود بازیافت، افزایش تولید و بهره‌برداری میدان‌های نفتی آبان و پایدار غرب  کنار زاروبژنفت روسیه قرار گرفتند.

با این حال حضور شرکت‌های ایرانی فقط در کنار شرکت‌های خارجی نیست و امضای قرارداد توسعه و بهره‌برداری میدان‌های نفتی سپهر و جفیر بین شرکت‌های ملی نفت ایران و گسترش انرژی پاسارگاد از قدرتمندتر شدن این شرکت‌ها حکایت داشت.

البته باید گفت تشکیل این شرکت‌ها از ابتدا تا کنون با مخالفت‌هایی در داخل کشور مواجه و همواره یکی از گلایه‌های زنگنه بوده است، به‌طوری‌ که در مراسم امضای قرارداد توسعه و بهره‌برداری میدان‌های نفتی سپهر و جفیر بین شرکت‌های ملی نفت ایران و گسترش انرژی پاسارگاد اظهار کرد: هنگامی که شرکت‌هایE&P  را تشکیل دادیم، عده‌ای گفتند شرکت‌های خارجی گرگ هستند و شرکت‌های اکتشاف و تولید (E&P) گرگ‌زاده و بعد از مدتی گرگ می‌شوند. در ایران این‌طور است که عده‌ای در مورد یک موضوع صحبت می‌کنند و بعد از چند سال طوری رفتار می‌کنند که انگار موضوع یکی از دستاوردهای آنها بوده است.

بر این اساس، از آنجا که امنیت اجرای قراردادهای جدید نفتی ایران و امضای قرارداد با غول‌های نفتی جهان در گرو تصمیم‌های آمریکا قرار گرفته است، وجود شرکت‌های E&P ایرانی در صنعت نفت ایران ضروری به نظر می‌رسد و ایستادن وزارت نفت پای تشکیل شرکت‌های E&P ایرانی نوعی دوراندیشی بوده است.