۶ ماه پیش ١٤ وزیر عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) با برگزاری این نشست در تاریخ ٢٥ ژوئن (پنجم تیر) موافقت و در بیانیه‌ای رسمی آن را اعلام عمومی کردند. همان زمان در نشست مشترک وزیران اوپک و غیراوپک مقرر شد که نشست اعضای اوپک با کشورهای غیرعضو اوپک روز ۲۶ ژوئن (ششم تیرماه) برگزار شود. این روند برای نشست‌های عادی اوپک، مثل همیشه انجام شد. همه شرایط عادی بود تا اینکه روسیه، به عنوان یک کشور غیر عضو اوپک حاضر در توافق جهانی کاهش تولید نفت، چندی پیش و به یک‌باره خواهان تعویق زمان نشست مشترک اوپک و غیر اوپک از ٢٦ ژوئن به هفته نخست ژوئیه شد.
عربستان هم از درخواست روسیه حمایت کرد و پیشنهاد شد که نشست وزیران نفت و انرژی اوپک و نشست مشترک اوپک و غیراوپک دوم و سوم ژوئیه (١١ و ١٢ تیرماه) برگزار شود. تعدادی از وزیران نفت و انرژی کشورهای عضو اوپک هم با این درخواست موافقت کردند.
تصمیم‌های اوپک، با اجماع کشورها گرفته می‌شود. ایران با تغییر تاریخ نشست ۱۷۶ به‌طور رسمی مخالفت کرد. داستان ادامه یافت تا وزیر انرژی روسیه، برای شرکت در کمیسیون همکاری مشترک دو کشور، دو روز پیش به ایران آمد و از فرودگاه به وزارت نفت رفت تا با زنگنه دیدار کند. ناگفته پیدا بود که یکی از موضوع‌های نشست، کسب موافقت وزیر نفت ایران برای تغییر تاریخ نشست وزیران اوپک و غیر اوپک بود. این شرح یک داستان بود. چرا وزیر نفت ایران با تغییر تاریخ اوپک مخالفت کرده بود؟ زیرا زنگنه بعد از جلسه نوواک با تغییر تاریخ موافقت کرد اما نه تاریخی که سعودی و روسیه اعلام کرده بودند؟ چه برداشت‌هایی از این داستان می‌توان کرد؟
١- زنگنه دلیل مخالفت با تغییر تاریخ اوپک را برنامه و تعهدات دیگرش برای روزهای دوم و سوم ژوئیه اعلام کرد. جدا از آن، به نظر می‌رسد وزیر نفت ایران در مخالفت با تغییر تاریخ اوپک، آن هم به درخواست یک عضو غیراوپک، یعنی روسیه، حفاظت از عزت اوپک و تصمیم‌های آن را هم مدنظر داشته است. تصمیم‌های اوپک داخل جلسات وزرای آن گرفته می‌شود نه بیرون از آن. اگر عربستان به خاطر یک عضو غیراوپک به خودش اجازه می‌دهد از روی تصمیم اوپک (حتی اگر تاریخ یک جلسه باشد) عبور کند، ایران این اجازه را نمی‌دهد. همه وزیران نفت و انرژی اوپک باید از حیثیت این مهم‌ترین سازمان جهان سومی‌ها حفاظت کنند.
٢- چرا ایران با وجود مخالفت قبلی‌اش، با تغییر تاریخ اوپک، پس از جلسه با وزیر انرژی روسیه، با تغییر تاریخ موافقت کرد اما نه با تاریخی که عربستان و روسیه قبلا اعلام کرده بودند؟ به نظرم چون الکساندر نواک، میهمان ایران بود. تصمیم ایران گسترش روابط با روسیه است و کمیسیون مشترک همکاری دو کشور هم برای همین منظور برگزار شد. در نظر گرفتن این ملاحظات بود که احتمالا زنگنه را به موافقت با یک تاریخ جدید واداشت. همزمان تاریخ پیشین (دوم و سوم ژوئیه) را نپذیرفت چون وزیر نفت ایران برنامه‌های دیگری داشت و البته احتمالا می‌توانست فاصله‌ای هم با تصمیم‌های یک‌جانبه عربستان برای تغییر تاریخ نشست اوپک ایجاد کند.
٣- فهم اینکه چرا سعودی با پیشنهاد روسیه همراهی کرده است سخت نیست. عربستان از روسیه می‌خواهد که توافق کاهش یک میلیون و ٢٠٠ هزار بشکه‌ای تولید نفت اوپک و غیراوپک را برای ۶ ماه دیگر تمدید کند. روسیه هم تلاش می‌کند که توافق را وقتی تمدید کند که عربستان برای حفظ قیمت‌های مناسب نفت، مقدار بیشتری از تولیدش را کم نماید. بازار نفت برای حفظ ثبات قیمت‌ها در شش ماه دوم (که تولید نفت امریکا افزایش می‌یابد) نیازمند حدود ٦٠٠ هزار بشکه کاهش بیشتر از توافق کنونی است. عربستان و روسیه در این حوزه با هم اختلاف و همزمان بده و بستان دارند.
٤-هر چند ایران به‌دلیل معافیت از کاهش تولید نفت (به دلیل تحریم‌ها) کار زیادی در جلسه بعد، که احتمالا توافق کاهش تولید را تمدید می‌کند، ندارد اما نشان داد که هنوز در تصمیم‌های اوپک موثر است و البته هنوز هم از تصمیم‌ها و عظمت اوپک حمایت می‌کند. تصمیم‌های اوپک باید در داخل این سازمان و با اجماع همه اعضا اتخاذ شود. این یک راهبرد است. مسئله تاریخ فرع ماجراست.
رضا زندی
منبع: روزنامه اعتماد
نظر شما