به گزارش شانا، شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران بازوی توانمند در اجرای پروژه‌های صنعت گاز به شمار می‌آید که توانسته است با عملکردی اثرگذار و پررونق در ایجاد شبکه گاز و راه‌اندازی ایستگاه‌های تقویت فشار گاز سهم قابل‌توجهی در برخورداری بخش‌های مختلف کشور از نعمت گاز داشته باشد. این شرکت اکنون به‌عنوان یکی از شرکت‌های مهندسی و ساخت طرح‌های صنعت نفت و گاز کشور مسئولیت مطالعات فنی، اقتصادی، مهندسی پایه و تفصیلی، تأمین منابع و مدیریت اجرای طرح‌ها و پروژه‌های مصوب شرکت ملی گاز ایران را در راستای اهداف توسعه‌ای کشور ایران باکیفیت مطلوب در زمان مقرر و با هزینه بهینه بر عهده دارد.
از سوی دیگر این شرکت از طریق توسعه بسترهای همکاری فنی و تجاری با شرکت‌های بخش خصوصی و دولتی اعم از داخلی و خارجی به شرکت ملی گاز ایران کمک می‌کند زیرساخت‌های لازم برای تأمین پایدار انرژی گاز کشور و صادرات آن را توسعه دهد. به گفته رضا نوشادی، مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز با توجه به برنامه ایران در اجرای سوآپ گاز از ترکمنستان این شرکت آماده اجرای پروژه‌های بین‌المللی به‌منظور توسعه برنامه سوآپ گاز از ایران به کشورهای همسایه به‌ویژه آذربایجان، ارمنستان، ترکیه، عراق، پاکستان، هند و حتی افغانستان است.
در ادامه گفت‌وگوی ماهنامه ایران‌پترولیوم با رضا نوشادی، مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران را که به بررسی فعالیت‌های این شرکت پرداخته است بخوانید.
آیا شرکت مهندسی و توسعه گاز خود را با شرکت‌های تراز اول منطقه و جهان در حوزه اجرای پروژه‌ها مقایسه می‌کند؟
بله خیلی امیدوار هستیم که وارد همکارهای بین‌المللی شویم. اجرای شبکه و ایستگاه‌های تقویت فشار گاز در کشور ما اشباع شده است، ما باید به سمت بازارهای خارجی برویم و این موضوع را هم به همه شرکت‌های لوله‌ساز و دیگر سازندگان در کشور اعلام کردیم و این شرکت‌ها را حمایت می‌کنیم.
برنامه‌هایی در این زمینه داریم و به‌دنبال ایجاد یک فضای کاری بین‌المللی هستیم. ما باید بتوانیم ظرفیت عظیم ۲۱۱ شرکت مشاوره‌ای مهندسی و پیمانکاری را مورد استفاده قرار دهیم. البته این اقدام خیلی سخت است و چالش‌های زیادی را نیز در پی دارد. بر اساس اساسنامه شرکت می‌توانیم در همه حوزه‌های نفت و گاز فعالیت کنیم. اساسنامه شرکت خیلی فراتر از اساسنامه شرکت ملی گاز است. ارتقای فعالیت‌های شرکت به رده بین‌المللی یک فرآیند است که درصدد رسیدن به آن هستیم.
برای اینکه به یک شرکت معتبر بین‌المللی تبدیل شوید چه چشم‌اندازی را تعریف کردید؟
اکنون تربیت و آموزش گروه‌های بین‌المللی را در شرکت آغاز کرده‌ایم، در این شرکت به‌عنوان قوی‌ترین شرکت در حوزه کاری در امر توسعه همه فرآیندها به‌صورت مکتوب درآمده است. برای آموزش مدیریت پروژه و دستیابی به دانشنامه و گواهینامه‌های بین‌المللی برنامه‌ریزی‌هایی شده است. دوره‌های آموزشی برای مدیریت پروژه‌های بین‌المللی و ارتقای سطح مذاکرات را طراحی کردیم.
برنامه‌ریزی برای ایجاد گروه‌های کاری بین‌المللی در شرکت صورت گرفته تا با این پشتوانه به فضای بین‌المللی برویم. این یک فرآیند طولانی و انرژی‌بر و زمان‌بر است و حضور در عرصه بین‌الملل یک عرصه پررقابت و پرچالش است که به جدیت به‌دنبال آن هستیم. برنامه‌ریزی‌های اولیه برای تبدیل شدن به یک شرکت معتبر بین‌المللی را در دستور کار خود قرار داده‌ایم. در اساسنامه این شرکت ظرفیت‌های بسیار زیادی وجود دارد. هیئت مدیره و مجمع این شرکت می‌خواهد که ظرفیت‌های بالقوه اساسنامه را در بخش فعالیت‌های فرامرزی به بالفعل درآورد.
از توان مشاوران بین‌المللی هم استفاده می‌کنید؟
مهندسین مشاور ما برای کار کردن و بین‌المللی‌شدنشان همین فرآیند را دارند، زیرا همه خصوصی هستند. دستورعمل‌ها و رویه‌های مهندسین مشاور ما در کشو بین‌المللی هستند و از استانداردهای بین‌المللی پیروی می‌کند. قطعاً حضور در هر منطقه هم متکی به مشاوران بین‌المللی مالی، حقوقی و ... خواهد بود.
جایگاه شرکت مهندسی و توسعه گاز در منطقه و در جهان کجاست؟
در مهندسی و توسعه شبکه گاز در منطقه پس از روسیه قرار داریم و در جهان هم به لحاظ حجم شبکه و فعالیت بعد از آمریکا و کانادا هستیم.
با توجه به تجربه چند دهه فعالیت شرکت مهندسی آیا برنامه‌ای برای ورود به اجرای پروژه‌ها و زیرساخت‌های گازرسانی کشورهای همسایه دارید؟
اکنون تأکید بر اجرای سوآپ گاز است مثل سوآپ گاز از ترکمنستان که بسیار مورد توجه بین‌المللی قرار گرفته است. ظرفیت‌های خوبی در داخل کشور برای انجام سوآپ گاز فراهم است. کشورهای آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و عراق از دو مسیر (بغداد و بصره)، کویت از مسیر عراق و پاکستان از مسیر خط لوله صلح ظرفیت‌هایی است که برای سوآپ گاز در نظر گرفته شده است. گزینه پاکستان در تعاملات بین‌المللی بسیار جدی است و طرحی در حال بررسی است که گاز از دریای عمان بدون دخالت پاکستان به هند فرستاده شود. یا اکتشاف گاز در کشور افغانستان کلید زده شود. امیدوارم که بتوانیم روزی سهمی از این بازارهای کار داشته باشیم.
برای سوآپ گاز با ترکمنستان چقدر ظرفیت‌سازی کرده‌ایم؟
ظرفیت شبکه برای سوآپ گاز با ترکمنستان روزانه ۳۵ تا ۴۰ میلیون مترمکعب است که در ایران گاز تحویل گرفته شود و در مرزهای دیگر تحویل داده شود. همسایه‌های دیگر ما ظرفیت گازی ندارند ولی در ایران این ظرفیت در شبکه انتقال زیاد است.
امسال چه تعداد پروژه از سوی شرکت مهندسی و توسعه گاز به بهره‌برداری می‌رسد؟ برای سال آینده چه تعداد پروژه در نظر گرفته‌اید که به بهره‌برداری برسد؟
شرکت مهندسی و توسعه گاز اکنون ۲۱۱ قرارداد مشاوره و پیمانکاری فعال دارد. تا پایان سال حدود ۸۱۷ کیلومتر خط لوله در قطرهای مختلف از ۱۶ تا ۵۶ اینچ را افتتاح خواهد کرد که مهم‌ترین آن خط لوله قم - پارچین است که هرزمان دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران تصمیم بگیرد می‌تواند از این خط استفاده کند. عملیات اجرایی و راه‌اندازی این خط به اتمام رسیده و برنامه تزریق گاز این خط نیز آغاز شده است. خط لوله انتقال گاز دیگری را با عنوان بیدبلند - اهواز داشتیم که این خط هم برای انعطاف‌پذیری شبکه گاز به اجرا درآمد و امسال به بهره‌برداری رسید. در استان سیستان و بلوچستان هم خیلی فعال هستیم، به‌گونه‌ای که تمرکز ما در این استان است. خط لوله زاهدان - دشتک و از دشتک تا زابل را در حال احداث داریم که مطابق برنامه‌ریزی‌ها تا اواخر سال به بهره‌برداری می‌رسد و مردم منطقه می‌توانند از نعمت گاز برخوردار شوند. در شب عید یک عیدی را به مردم زابل خواهیم داد و گاز را به زابل می‌رسانیم.
ایرانشهر و خاش هم شهرهای دیگری است که تا پایان سال ۱۴۰۱ شرکت مهندسی و توسعه گاز کار خود را در آنجا به اتمام خواهد رساند.
امسال یک خط لوله در لافت واقع در استان هرمزگان داریم که تزریق گاز این خط صورت خواهد گرفت. در مجموع می‌توان یادآور شد که ۱۸۰۰ کیلومتر خط لوله را در کل کشور در دست اجرا داریم که عملیات اجرایی آن در دست اقدام است و عمده آنها تا پایان سال ۱۴۰۱ به بهره‌برداری می‌رسد. به این ترتیب مجموعه فعالیت‌های این شرکت در سال آینده در استان‌های سیستان و بلوچستان و هرمزگان به اتمام می‌رسد.
در بخش راه‌اندازی ایستگاه‌های تقویت فشار چه پروژه‌هایی در دست اقدام دارید؟
شرکت مهندسی و توسعه گاز در بخش راه‌اندازی تأسیسات تقویت فشار گاز در کشور عملیات گسترده‌ای را در اختیار دارد، به‌گونه‌ای که در حال حاضر عملیات اجرایی ۱۲ ایستگاه تقویت فشار گاز را به‌طور هم‌زمان در کل کشور در دستور کار خود دارد که این تعداد به‌نوبه خود یک رکورد محسوب می‌شود. از این تعداد ایستگاه‌های تقویت فشار، دو ایستگاه با عنوان ایستگاه‌های ارسنجان و خیرگو در ماه‌های گذشته راه‌اندازی شده و به بهره‌برداری رسیده است و تا آخر سال ۱۴۰۱ اغلب این ایستگاه‌ها شامل ایستگاه‌های دوراهان، آب پخش، نورآباد، خورموج، پل کله به بهره‌برداری می‌رسد.
ایجاد زیرساخت‌ها و افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی گاز از جمله برنامه‌های کلان وزارت نفت به‌شمار می‌آید. به نظر می‌رسد با نهایی‌سازی نخستین قرارداد واگذاری طرح توسعه ذخیره‌سازی گاز میدان خانگیران چشم‌اندازی روشن در این زمینه ترسیم کرده‌اید، لطفاً برنامه‌های مربوط به طرح ذخیره‌سازی گاز را تشریح کنید.
با توجه به تلاش‌های صورت‌گرفته در ۴۲ سال گذشته، توان تولید گاز کشور از ۷ میلیون مترمکعب به ظرفیت روزانه ۱۱۰۰ میلیون مترمکعب گاز و توزیع ۸۷۰ میلیون مترمکعب گاز در روز رسیده است. ده‌ها هزار کیلومتر خطوط لوله با قطرهای مختلف در کشور به بهره‌برداری رسیده است. مأموریت شرکت مهندسی و توسعه گاز در توسعه شبکه خطوط لوله و ایستگاه‌های تقویت فشار گاز رو به اتمام است و باید آن را در نقطه پایانی تلقی کرد. در احداث و توسعه شبکه انتقال گاز و نگهداری آن در دنیا صاحب جایگاه هستیم. بر این اساس با توجه به اشباع فعالیت‌ها برای احداث شبکه انتقال در کشور استراتژی‌های جدیدی را برای شرکت تعریف کردیم که یکی از آنها ایجاد ظرفیت و زیرساخت ذخیره‌سازی گاز است.
بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته باید تا سال ۱۴۰۳، ظرفیت ذخیره‌سازی گاز در کشور به ۱۰ درصد ظرفیت تولید یعنی حدود ۸۰ تا ۹۰ میلیون مترمکعب در روز برسد که در اوج مصرف مورد استفاده قرار گیرد. متأسفانه این عدد بسیار پایین و حدود ۲ الی ۳ درصد است. این فاصله را تا سال ۱۴۰۳ نمی‌توانیم پر کنیم، چراکه دیر شروع کردیم، اما در شرکت مهندسی و توسعه گاز ابتدا مخزن شوریجه دی را شروع کردیم و تا آخر سال سراجه را به‌صورت BOT یا EPC یا EPCF به مناقصه می‌بریم. منتظر دریافت مجوز از وزیر نفت هستیم و اگر مراحل اداری آن انجام شود مناقصه واگذاری را تا آخر سال انجام می‌دهیم.
برای دو میدان دیگر به نام‌های نصرآباد در کاشان و بانکول در استان ایلام هم برنامه داریم. گفتنی است در یک دهه اخیر روی میدان نصرآباد کاشان، مطالعات خوبی صورت گرفته است. طرح ذخیره‌سازی میدان بانکول در استان ایلام هم که توسعه و تولید آن چند سال به طول خواهد انجامید.
در میدان بانکول به‌زودی مناقصه یک چاه ارزیابی را برگزار خواهیم کرد، پس از ارزیابی بلافاصله برنامه توسعه آن آغاز خواهد شد و پس از تخلیه مخزن، برنامه تزریق را در دستور کار خواهیم گذاشت.
در مجموع با توجه به برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در ۶، ۷ سال آینده شاید به برنامه تکلیفی سال ۱۴۰۳ برسیم.
دیگر فعالیت‌های شرکت را لطفاً توضیح دهید.
بر اساس مطالعات صورت‌گرفته بنا داریم توربین‌های ۸۶ ایستگاه تقویت فشار گاز در کشور را به سیکل ترکیبی تبدیل کنیم. این اقدام در جهت کاهش مصرف برق صورت خواهد گرفت، ضمن آنکه پروژه بازیابی انرژی‌های ایستگاه‌های تقلیل فشار (CGS) را در دستور کار قرار داده‌ایم. اگر این دو کار بزرگ را انجام دهیم معادل صدها مگاوات انرژی برق در کشور صرفه‌جویی صورت خواهد گرفت. هم‌اکنون برای انجام این پروژه‌ها با مجموعه‌های مختلف جلسات فنی و اقتصادی متعددی در حال برگزاری است.
آیا شرایط تحریم در اجرای پروژه‌ها در شرکت مهندسی و توسعه گاز اثرگذار بوده است؟
تحریم هیچ تأثیری در کار ما ندارد. در این موضوعات صنعت نفت رزومه دارد. از ظرفیت‌های داخلی استفاده می‌کنیم. در بخش ذخیره‌سازی، توسعه میدان و انتقال گاز هیچ محدودیت تکنولوژیکی نداریم که تحریم روی آن اثرگذار باشد. همه کالاها و تکنولوژی مربوط به آن از داخل تأمین می‌شود. برخی از مواد اولیه برای تولید کالاهای موردنیاز از خارج تأمین می‌شود که توسط بخش خصوصی صورت می‌گیرد و مشکلی هم برای تأمین آن وجود ندارد و ما هم هر جا که کالایی مزیت اقتصادی برایمان داشته باشد حمایت می‌کنیم تا تولید آن صورت گیرد.
برای ساخت توربوکمپرسورها چطور؟
در پروژه ذخیره‌سازی گاز میدان شوریجه دی با حمایت‌های شرکت مهندسی و توسعه گاز در ساخت توربوکمپرسور انقلاب خواهیم کرد. کمپرسوری که فشار خروجی آن ۳۳۰ بار است برای نخستین بار با طراحی ایرانی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. این کمپرسور را شرکت مپنا می‌سازد، این توربوکمپرسور متفاوت از نسل جدید کمپرسورهای مپنا است، چراکه نسل جدید آن فشار ۱۳۰۰ PSI را برای ما فراهم می‌کند، اما توربو کمپرسورهای ۳۳۰ بار یعنی فشار ۵۰۰۰ PSI را برای ما فراهم خواهد کرد.
در ایستگاه‌های تقویت فشار گاز هم کمپرسورهای ایرانی استفاده خواهید کرد؟
بله همه تجهیزات ایرانی استفاده می‌شود. یکی از اقدام‌هایی که در گذشته توسط این شرکت صورت گرفت داخلی سازی یکی از پیچیده‌ترین ماشین‌آلات دوار یعنی توربوکمپرسور در کشور بود. با سرمایه‌گذاری که صورت گرفت، انتقال تکنولوژی توربوکمپرسورهای زیمنس در شرکت OTC انجام شد و شرکت مپنا هم توربوکمپرسورهای «سومی و زوریا» را ارتقا داد و داخل شرکت مپنا آن را ساختند که قرارداد خرید مربوطه را شرکت مهندسی و توسعه گاز انجام داد و قرار شد با توجه به اجرای پروژه‌های جدید در این شرکت ۱۰۰ دستگاه از مپنا و ۱۰۰ دستگاه هم از شرکت OTC کمپرسور خریداری کنیم که تاکنون حدود ۶۰، ۷۰ دستگاه از هرکدام از شرکت‌ها خریداری شده که نصب شده و در حال کار هستند.
هم‌اکنون ایران بدون اتکا به شرکت‌های خارجی زیمنس، زوریا (ZORYA) و سومی (SOMI) کار می‌کند. در میدان شوریجه دی، سه ردیف توربوکمپرسور جدید با کمپرسورهای بسیار خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد.
شرکت مهندسی و توسعه گاز ایران با همراهی فولاد اوکسین برای نخستین بار در داخل کشور موفق شد ورق API۵L X۸۰ را بسازد، این ورق چه ویژگی‌هایی دارد؟ با بهره‌گیری از این نوع ورق در پروژه‌ها به‌ویژه خطوط صادراتی شاهد کاهش هزینه‌ها خواهیم بود؟
برای ساخت این ورق همکاری فنی با شرکت فولاد اوکسین صورت گرفت و ما از ساخت آن حمایت کردیم. کل اقدام‌هایی که صورت گرفته همه داخلی است و حمایت از تولید داخل است. در اجرای پروژه‌های خطوط لوله ما عمده هزینه‌های ما صرف خرید فولاد و لوله می‌شود و با استفاده از این ورق‌های جدید عمده هزینه‌های ما کاهش می‌یابد. در ساخت ورق‌های API5L X80 موفق بوده‌ایم و حتماً این ورق به لوله تبدیل خواهد شد. اگر این لوله‌ها را استفاده کنیم بخشی از هزینه‌ها کاهش می‌یابد.
همسو با تداوم اجرای برنامه‌های توسعه‌ای، چه اقدامات و برنامه‌هایی برای افزایش کیفی و اقتصادی‌تر شدن اجرای پروژه‌ها در نظر دارید؟
برای اینکه پروژه سریع‌تر اجرا شود باید به سه ضلع مثلث پروژه که شامل زمان، هزینه و حوزه می‌شود توجه جدی داشت. با تدابیری که به‌کار گرفتیم مثلاً با توجه به شاخص‌های تعدیل سازمان برنامه روشی را برای پرداخت ابداع کردیم تا گردش مالی پروژه بالا رود و سرعت اجرای پروژه هم افزایش یابد. با رسیدگی به تأخیرهای پروژه در انتهای زمان اولیه پیمان و پرداخت تعدیل با شاخص‌های جدید، گردش مالی پروژه بالا می‌رود و سرعت پروژه افزایش می‌یابد. این موارد نکات قابل بهبود ما است.
تجمیع قراردادهای مشاور هم انجام دادیم که این اقدام باعث بهبود اجرای پروژه و کاهش هزینه‌ها می‌شود.
کالای عمده پروژه را که لوله است پیش‌تر از شرکت‌های تأمین‌کننده می‌خریدیم که هزینه‌های تأخیر و تعجیل زیادی را نیز در بر داشت، اکنون مسیری را طراحی کردیم که کار را مستقیم به شرکت‌های لوله ساز بدهیم و با این اقدام ۱۰ تا ۱۵ درصد هزینه‌های اجرای پروژه کاهش می‌یابد.
از سوی دیگر برگزاری مناقصه محدود را در انتخاب پیمانکار و مشاور منتفی کردیم و مناقصات عمومی خواهد بود،از این رو این‌گونه نیست که با تعداد محدودی شرکت کار کنیم که به‌نوبه خود موجب افزایش شفافیت و رقابت سالم خواهد شد.
آیا با مراکز دانشگاهی و شرکت‌های دانش‌بنیان پروژه‌ای مشترک در دستور کار دارید؟
بله، طرح‌های پژوهشی زیادی در دستور کار داریم، به‌طور نمونه برای ذخیره‌سازی گاز در میدان قزل‌تپه در حال همکاری با پژوهشگاه صنعت نفت و دانشگاه صنعتی امیرکبیر و دانشگاه تهران هستیم. در مورد اجرای پروژه‌هایCGS هم همین‌طور. از سوی دیگر در حال راه‌اندازی سامانه‌ای هستیم که با مدل‌سازی عددی، شرایط جوی و جغرافیایی هر نقطه را نشان می‌دهد و دیگر به داده‌های ایستگاه‌ها محدود نیستیم که خود سبب افزایش دقت طراحی پروژه می‌شود. پیشرفت طراحی این سامانه ۶۸ درصد است و تا نیمه‌های سال آینده مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
نظر شما