به گزارش شانا، صنعت نفت و گاز به‌عنوان حوزه درآمدزای کشور نقش بسزایی در اقتصاد و تولید ملی دارد. مبحث صنعت دانش‌بنیان شاکله اصلی اقتصاد به‌شمار می‌رود که باید در صنعت نفت و گاز کشور به‌نوعی جاری و ساری شود. به‌طور قطع لازمه تبدیل صنعت نفت به‌عنوان یک صنعت دانش‌بنیان و فناورمحور بیش از هرچیز نیازمند تقویت پژوهش و زیرساخت‌های پژوهشی است. در این میان شرکت نفت و گاز اروندان از جمله شرکت‌های تابع شرکت ملی نفت ایران است که در طول سال‌های اخیر در تقویت امور دانش‌بنیان‌ها فعالیت داشته است. برای بررسی نقش حوزه دانش‌بنیان در تولید با عیسی نویری، رئیس پژوهش و فناوری شرکت نفت و گاز اروندان گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
با توجه به نام‌گذاری امسال به «تولید، دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» حوزه پژوهش و فناوری شرکت اروندان چه برنامه‌ای برای حمایت و تقویت شرکت‌های دانش‌بنیان دارد؟
همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان و استارتاپ‌ها به‌دلیل انتقال دانش فنی و ساخت تولیدات داخل به‌منظور برطرف کردن تنگناها و مشکلات عملیاتی موجود در رأس برنامه‌های واحد پژوهش و فناوری شرکت اروندان قرار دارد. سیاست شرکت نفت و گاز اروندان بر مبنای حمایت از تولید داخل است که بر این اساس از شرکت‌های دانش‌بنیان و تولیدکنندگان داخلی که توانایی تولید قطعات و بومی‌سازی آنها را دارند، استقبال می‌کنیم. به این منظور فرآیند ساخت داخل و برای بار نخست در شرکت اروندان آغاز شده است. انجام حفاری‌های جدید و توسعه میدان‌ها از اهم اقدام‌های توسعه‌ای شرکت اروندان است که با توجه به قراردادهای امضا شده در این زمینه از ظرفیت داخل استفاده خواهد شد و شرکت‌هایی را که در این زمینه با نفت و گاز اروندان همکاری می‌کنند، ملزم کردیم چند میلیون دلار قطعات خود را از تولیدکنندگان داخلی تأمین کنند، همچنین تقاضاهای شرکت در ۱۴ زمینه در سامانه ستاد و سایت ثبت شده است که امیدواریم بتوانیم از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان در این زمینه بهره ببریم. حمایت از ساخت داخل و به‌ویژه بومی‌گرایی در ساخت، تولید و تأمین کالای نفت مادامی که با طراحی متخصصان ایرانی یا به طریق مهندسی معکوس و یا انتقال دانش و فناوری انجام شود، از معیارهای اصلی انتخاب مراکز تحقیقاتی و پژوهشی مدنظر خواهد بود.
به هر تقدیر صنعت نفت ایران در مسیر فناورمحور شدن است و با روی کار آمدن دولت سیزدهم، این روند شتاب بیشتری به خود گرفته است. رونق تولید، رشد اقتصادی و توسعه ساخت داخل، رویکرد اصلی وزارت نفت است که تحقق آن بی‌شک در گرو نقش‌آفرینی شرکت‌های دانش‌بنیان نمود پیدا خواهد کرد، بنابراین با اعتمادی که به ظرفیت‌های بومی وجود دارد، باید زمینه لازم برای نقش‌آفرینی سازندگان و تأمین‌کنندگان داخلی برای پیشبرد و تحقق شعار سال بیش از پیش فراهم شود، البته در این میان نباید از نقش دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی و تحقیقاتی غافل بود چراکه این دانشگاه‌ها و مراکز علمی هستند که می‌توانند زیرساخت‌ها و شرایط رشد دانش‌بنیان‌ها و حمایت از تولید داخلی را فراهم کنند.
به نقش دانشگاه‌ها و مراکز علمی و تحقیقاتی در پیشرفت و ارتقای شرکت‌های دانش‌بنیان اشاره کردید، همکاری شرکت نفت و گاز اروندان با این دسته از مراکز و نهادهای پژوهشی به چه نحوی است؟
با نگاهی به روند انتخاب شعارهای سال‌های اخیر از سوی رهبر معظم انقلاب می‌توان دریافت که موضوع تولید داخل، محور اصلی انتخاب شعارها بوده و این مسئله حاکی از اهمیت و جایگاه تولید داخلی در اقتصاد کشور است. با توجه به اینکه دانش‌بنیان‌ها محور اصلی و اساسی تولید و کارآفرینی محسوب می‌شوند، اما از طرف دیگر دانشگاه‌ها و نهادهای علمی در به ثمر نشستن دانش و مهارت این دست از شرکت‌ها، همچنین در روند رشد و پیشرفت آنان نقش مضاعفی را ایفا می‌کنند. تولید دانش‌بنیان و متکی بر دانش و پیشرفت‌های علمی و همچنین تولید اشتغال‌آفرین که مورد تأکید مقام معظم رهبری در انتخاب شعار امسال است، با فعالیت مؤثر دانشگاه‌ها در کنار دیگر مراکز علمی و آموزشی و نهادهای کارآفرینی محقق خواهد شد.
رویکرد شرکت ملی نفت ایران در قبال نوع همکاری با دانشگاه‌ها به‌ویژه جهاد دانشگاهی تغییر کرده و وزیر نفت نیز به‌طور مؤکد به نحوه تعامل با این دست از مراکز آموزشی و پژوهشی اشاره داشته است، به همین منظور شرکت اروندان برای تداوم همکاری‌ها در این زمینه، برنامه‌هایی را برای بهره‌مندی از ظرفیت‌های تحقیقاتی و علمی در دستور کار خود قرار داده است. همچنین تفاهم‌نامه‌ها و قراردادهایی به‌صورت مستقل یا مشترک با پژوهشگاه و دانشگاه صنعت نفت و به‌ویژه جهاد دانشگاهی برای رفع معضل‌های فنی موجود به امضا خواهد رسید که امیدواریم در آینده نزدیک شاهد هم‌افزایی گسترده میان شرکت نفت و گاز اروندان و مراکز پژوهشی به‌منظور خودکفایی و رشد علمی باشیم و با تحقق جدی شعار امسال بتوانیم در پایان سال ۱۴۰۱ پرونده و عملکرد خوبی از شرکت اروندان به مردم ارائه کنیم.
قراردادهای پژوهشی امضاشده با دانشگاه‌های کشور هم‌اکنون در چه مرحله‌ای است؟
سه پروژه پژوهشی از بودجه جاری شرکت با دانشگاه‌های صنعت نفت، تهران و شهید چمران اهواز به امضا رسیده که هم‌اکنون با پیشرفت ۸۰ درصدی روبه‌رو است، همچنین انعقاد قرارداد یک پروژه پژوهشی از بودجه سرمایه‌ای با پژوهشگاه صنعت نفت، انعقاد ۱۲ قرارداد حمایت از پروژه‌های تحصیلات تکمیلی و پنج قرارداد در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا را می‌توان نمونه‌ای دیگر از دستاوردهای یک سال اخیر شرکت اروندان برشمرد که هم‌اکنون این پروژه‌ها از پیشرفت ۷۵ درصدی برخوردار است. فاز نخست پروژه میدان‌محور بهینه‌سازی فرایندهای تولید و افزایش ضریب برداشت در میدان دارخوین با دانشگاه امیرکبیر تکمیل شده و به اتمام رسیده است و اجرای فاز دوم این طرح در قالب یک پروژه الگوسازی مخزن فهلیان میدان دارخوین با پیشرفت ۱۰۰ درصدی و سه پروژه مرتبط با مباحث ازدیاد برداشت نفت (IOR) با ۵۷ درصد پیشرفت، از دیگر فعالیت‌های پژوهشی شرکت اروندان در یک سال اخیر است.
همچنین در حاشیه نمایشگاه تخصصی صنعت نفت اهواز چند تفاهم‌نامه شامل تفاهم‌نامه دوجانبه با دانشگاه صنعت نفت به‌منظور استفاده از انباشت علمی، تفاهم‌نامه با پژوهشگاه صنعت نفت در زمینه استفاده متقابل از تجهیزات آزمایشگاه، تفاهم‌نامه با معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهوری برای حضور شرکت‌های دانش‌بنیان و تفاهم‌نامه دیگر با دانشگاه آزاد استان در قالب حمایت از پایان‌نامه‌های دکترا و ارشد به امضا رسید.
وضع پژوهش و فناوری شرکت اروندان پس از بازگشت تحریم چگونه است؟ آیا تحریم‌های بین‌المللی سبب افزایش میزان همکاری‌های شما در داخل شده است یا خیر؟ توضیح مختصری بفرمایید؟
با وجود تصور عموم مبنی بر تأثیر منفی تحریم در روند پیشبرد پروژه‌های پژوهشی و کُند شدن روند تحقیقات و پژوهش، اما به‌واقع این مسئله گویای حقایق دیگری است. تحریم‌ها سبب فعال‌تر شدن مراکز تحقیقاتی و پژوهشی داخلی و اتکا و اطمینان خاطر بیشتر به دستاوردهای این قبیل از مراکز شده است. ما با بهره‌گیری از توان داخل و ارائه پژوهش‌های هدفمند توانسته‌ایم آسیب‌های ناشی از تحریم‌ها را به حداقل ممکن کاهش دهیم. باید بپذیریم که انجام فعالیت‌های پژوهشی تنها محدود به دانشگاه‌ها نیست. دستیابی به نتایج مطلوب پژوهشگاه‌ها و مراکز آموزشی و علمی نیز به‌نوبه خود در پیشبرد اهداف این مسیر تعالی راهگشا خواهد بود.
تحقیق و پژوهش شاکله اصلی مراکز و نهادهای آموزشی و پژوهشی است، بنابراین این نهادها با بهره‌مندی از تجربیات و ظرفیت‌های پژوهشگران نخبه می‌توانند بسیار کارآمدتر از دانشگاه‌ها ایفای نقش کنند و این خود می‌تواند انگیزه و توانی مضاعف برای ادامه مسیر بدون نیاز به خارجی‌ها باشد. واحد پژوهش و فناوری شرکت اروندان هم انجام فعالیت‌ها و پروژه‌های خود را برای رفع نیازمندی صنعت نفت به‌کار گرفته است.
تا پیش از تحریم‌ها دانش فنی مورد نیاز صنعت نفت و گاز کشور از سوی شرکت‌های خارجی تأمین می‌شد که با اعمال تحریم‌های ظالمانه این فرصت از میان رفت. هرچند اعمال این نوع از محدودیت‌ها می‌توانست لطمه‌های جبران‌ناپذیری را وارد کند، اما خوشبختانه دانشگاه‌ها و بسیاری از مراکز علمی و پژوهشی با ورود به عرصه تحقیق و مجهز شدن به دانش و فناوری روز توانستند جلو بسیاری از آسیب‌های احتمالی را بگیرند.
با توجه به حجم فعالیت انجام شده در شرکت اروندان، ظرفیت سازندگان ایرانی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ شرکت اروندان قرار است در حوزه بومی‌سازی قطعات و توانمندسازی بخش خصوصی چه فعالیت‌هایی را در دستور کار قرار دهد؟
صنعت نفت امروز با تغییر رویکردهایی در حال پیشروی و ترقی است که مصادیق عینی آن سازندگان و تولیدکنندگان داخلی هستند که در سال‌های اخیر با وجود تحریم‌ها نشان دادند از توان و ظرفیت بالایی در موضوع تولید و خودکفایی محصولات صنعت نفت و گاز کشور برخوردارند. امسال که به‌عنوان «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» از سوی مقام معظم رهبری نام‌گذاری شده است، فرصت مغتنمی بود تا شرکت‌ها بتوانند با عزمی راسخ در پشتیبانی از تولید داخل گام بردارند. با وجود تحریم‌های ظالمانه، صنعت نفت کشورمان در حال گام برداشتن به سمت فناوری محور شدن است و حرکت در این مسیر با روی کار آمدن دولت سیزدهم، شتاب بیشتری به خود گرفته و به‌طور قطع دستاوردهای آن بیش از پیش قابل لمس خواهد بود.
با توجه به ماهیت تأسیسات و جدید بودن و استفاده از فناوری‌های منحصربه‌فرد در تأسیسات و سیستم‌های گاز و تجهیزات پیشرفته، شرکت اروندان همواره با چالش تأمین قطعات یدکی مواجه بوده است که در طول سال‌های اخیر با همکاری سازندگان داخلی و انجام مهندسی معکوس و استفاده از نقشه‌های تجهیزات موجود اقدام به بومی‌سازی و جایگزینی قطعات یدکی با نمونه‌های داخلی شده است.
هم‌اکنون نیز بیش از ۸۰ درصد قطعات یدکی از طریق سازندگان داخلی تأمین می‌شود و این روند در حال ارتقا و پیگیری است. شرکت نفت و گاز اروندان همچنین در تلاش برای شبیه‌سازی و جایگزینی همه قطعات موجود است. در زمینه قطعات درون‌چاهی با توجه به استفاده از تجهیزات و لوله‌های مخصوص شرایط فشار و گاز خورنده H۲S، کماکان امکان ساخت آنها به‌طور عمده در داخل وجود ندارد و ناچار به استفاده از کالاهای وارداتی هستیم که لازم است این مقوله در سطح شرکت ملی نفت و کلان بررسی و در صورت امکان، سرمایه‌گذاری‌های لازم انجام شود.
آیا شرکت برنامه‌های جدیدی برای امسال دارد؟
تعریف پروژه‌های پژوهشی برای رفع نیازها و تنگناها و مشکلات مدیریت‌های مختلف، به‌ویژه مشکلات عملیاتی، استفاده از بودجه‌های سرمایه‌ای شرکت ملی نفت در جهت تعریف پروژه‌های ساخت و تولید و حضور در پارک‌های علم و فناوری برای انتقال دانش فنی، از دیگر برنامه‌هایی است که واحد پژوهش و فناوری شرکت نفت و گاز اروندان در سال جدید در دستور کار خود قرار داده است.
منبع: هفته‌نامه مشعل
نظر شما