به گزارش شانا، هفته‌نامه بررسی تحولات بین‌المللی انرژی و تغییر اقلیم مدیریت کل امور اوپک و روابط با مجامع انرژی در شماره جدید خود با پرداختن به آغاز به‌کار کاپ ۲۸ نوشت که بیش از 70 هزار سیاستمدار، دیپلمات، فعال محیط زیستی، سرمایه‌گذاران و رهبران تجاری از پنجشنبه ۹ آذرماه در اجلاس کاپ ۲۸ در دوبی گرد هم آمده‌اند تا درباره جلوگیری از گرمایش جهانی مذاکره، گفت‌وگو و سخنرانی کنند.
قرار است در کاپ ۲۸ افزون بر ابتکارات کاهش انتشار متان، سه برابر شدن ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر و دو برابر شدن کارآیی انرژی تا سال ۲۰۳۰، درباره تعهد بالقوه برای حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی، پیشرفت در تأمین منابع مالی اقلیمی بیشتر برای کشورهای در حال توسعه و نخستین گزارش ارزیابی رسمی از پیشرفت اقلیمی جهان از زمان امضای موافقت‌نامه پاریس در سال ۲۰۱۵ مذاکره شود.
نیاز به پیشرفت برای مقابله با پدیده تغییر اقلیم هرگز به این فوریت نبوده است، زیرا سال ۲۰۲۳ تقریباً به‌طور شقطع گرم‌ترین سال تاریخ خواهد بود، انتشار گازهای گلخانه‌ای همچنان در حال افزایش است و وعده‌های کاهش انتشار برای از بین بردن خطر گرمایش غیرقابل‌کنترل ناکافی است. در عین حال، تورم سریع و بی‌ثباتی جهانی از جمله تنش اوکراین و غزه، سیاست و اقتصاد گذار انرژی را به‌هم ریخته است.
اما نکته حائز اهمیت در کاپ ۲۸ این است که مسئولیت دستیابی به موفقیت در اجلاس دوبی به‌عهده سلطان الجابر، رئیس کاپ ۲۸ است که برای بسیاری از فعالان اقلیمی، رهبری وی در مذاکرات به‌دلیل نقشش به‌عنوان مدیرعامل شرکت ملی نفت ابوظبی (ادنوک)، یکی از تولیدکنندگان بزرگ نفت جهان زیر سؤال است.
گزارش‌ها حکایت از آن دارد که وی می‌خواهد از نقش خود به‌عنوان رئیس کاپ برای ترویج منافع شرکت ادنوک استفاده کند، حتی خود الجابر به‌طور علنی اعلام کرده است که کاپ ۲۸ را فرصتی برای مشارکت صنعت سوخت فسیلی در مقابله با تغییرات اقلیمی می‌بیند.
حذف انتشار گاز متان، هدف اصلی شرکت‌کنندگان در کاپ ۲۸
انتظار می‌رود یکی از بیانیه‌های برجسته، ابتکار تعهد بخش صنعت نفت و گاز جهان برای حذف انتشار گاز متان تا سال ۲۰۳۰ باشد. اگرچه این ابتکار، ضمانت اجرایی و قدرت قانونی نخواهد داشت، یکی از نشانه‌هایی است که می‌تواند پیشرفت برای مقابله با تغییرات اقلیمی را در کاپ ۲۸ شکل دهد.
عدنان امین، مدیر اجرایی کاپ می‌گوید که حداقل ۱۵۰ کشور و ۲۵ شرکت نفتی ملی و بین‌المللی این تعهد را امضا کرده‌اند. هدف این است که ۵۰ درصد از انتشار جهانی متان تحت پوشش این ابتکار قرار گیرد.
شاید مثبت‌ترین پیشرفت تاکنون بهبود روابط دیپلماتیک ایالات متحده و چین در حوزه تغییرات اقلیمی بوده است. دو انتشاردهنده بزرگ جهان در اوایل ماه نوامبر توافق کردند که تعهدهای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای گسترده‌تر را تعیین کنند و از هدف سه برابر کردن ظرفیت انرژی‌های تجدیدپذیر تا سال ۲۰۲۳ حمایت کنند. با توجه به این توافق به نظر می‌رسد این هدف در سند نهایی تصمیم‌های کاپ ۲۸ درج شود.
این احیای همکاری اقلیمی که بین رقبای ژئوپلیتیکی صورت گرفته است، نویدبخش خوبی برای موفقیت کاپ ۲۸ است.
توافق‌های گذشته بین واشنگتن و پکن در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۲۱ به هموار کردن راه برای تصویب تصمیم‌های مهم و اساسی در نشست‌های قبلی کاپ کمک کرد.
افزون بر انتشار متان و انرژی‌های تجدیدپذیر، سایر موارد و حوزه‌های کلیدی برای مذاکرات در نشست کاپ ۲۸ عبارت‌اند از:
- تعهد بالقوه برای حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی؛
- پیشرفت در تأمین منابع مالی اقلیمی بیشتر برای کشورهای در حال توسعه؛
- نخستین گزارش ارزیابی رسمی از پیشرفت اقلیمی جهان (GST) از زمان امضای موافقت‌نامه پاریس در سال ۲۰۱۵.
حذف سوخت‌های فسیلی عامل قطبی کننده مواضع کشورها
بیانیه مشترک چین و ایالات متحده به‌صراحت خواستار حذف تدریجی سوخت‌های فسیلی نمی‌شود. این خواسته اصلی گروهی از کشورهای اروپایی و کشورهای جزیره‌ای اقیانوس آرام موسوم به «ائتلاف جاه‌طلبانه سطح بالا» است. تلاش مشابه برای گنجاندن این عبارت در تصمیم‌های کاپ ۲۷ در شرم‌الشیخ مصر سال گذشته شکست خورد. این موضوع به‌احتمال زیاد به میدان نبرد مذاکراتی در دبی تبدیل خواهد شد.
شی ژنهوا، نماینده ویژه اقلیمی چین در ماه سپتامبر گفته بود که هدف قرار دادن حذف همه سوخت‌های فسیلی «غیرواقعی» است. در همین حال، گروه روبه‌رشدی از صداها به رهبری کشورهای درحال‌توسعه خواستار یک بسته انرژی گسترده‌تر هستند که هدف را به تأمین مالی مرتبط کند.
به گفته یکی از مقام‌های ارشد وزارت امور خارجه آمریکا، دیپلمات‌ها در تلاش هستند عبارتی بیابند که کمتر قطبی‌کننده مواضع کشورها باشد و علائم سیاستی درستی را ارسال کند. توافق نهایی در مورد حذف سوخت‌های فسیلی سرانجام می‌تواند با کلماتی نظیر درخواست برای گذار «منظم»، «عادلانه» یا «مسئولانه» و استفاده از فناوری‌های جذب و ذخیره کربن محدود شود.
تأمین مالی و پول‌محور اصلی بحث‌های کاپ ۲۸
تأمین مالی و پول‌محور اصلی بحث‌ها و مذاکرات اقلیمی در دوبی خواهد بود. کشورهای ثروتمند احتمالاً بالاخره به هدف دیرینه خود یعنی بسیج سالانه ۱۰۰ میلیارد دلار برای کمک به کشورهای درحال‌توسعه برای مقابله با بدترین آثاز تغییرات اقلیمی و پرداخت هزینه انرژی پاک در سال ۲۰۲۳ دست می‌یابند، اما این رقم فقط یک قطره در مقابل اقیانوس نیازهای مالی اقلیمی است. بر اساس آخرین برآوردها، کشورهای در حال توسعه تا سال ۲۰۳۰ به سالانه ۲.۴ تریلیون دلار کمک مالی از منابع دولتی و بخش خصوصی نیاز خواهند داشت.
محمد آدو مدیر مؤسسه آفریقایی Shift Power، گفت: شکست کشورهای توسعه‌یافته در ارائه ۱۰۰ میلیارد دلار وعده داده‌شده برای مدت طولانی نقطه تنش در مذاکرات بوده است. برای بازسازی اعتماد، برای ما مهم است که کشورهای توسعه‌یافته به‌طور واقعی در این فرآیند مشارکت کنند و به‌طور شفاف درباره اجرای این وعده گزارش دهند.
انتظار می‌رود در این اجلاس، دولت امارات بودجه ۲۵ میلیارددلاری را برای تشویق سرمایه‌گذاری در انرژی پاک اعلام کند. به‌علاوه، بخشی از کمک مالی به کشورهای در حال توسعه برای افزایش سرمایه‌گذاری در اقدام‌های اقلیمی با نرخ بهره کمتر از نرخ بازار خواهد بود. با این حال به گفته افراد آگاه، جزئیات هنوز مورد توافق قرار نگرفته است.
اوایل ماه نوامبر، مذاکره‌کنندگان عضو کمیته انتقالی صندوق ضرر و زیان که در کاپ ۲۷ به‌منظور کمک به کشورهای آسیب‌پذیر برای جبران ضرر و زیان‌های ناشی از تغییرات اقلیمی فزاینده ایجاد شد، در مورد کلیات چارچوب راه‌اندازی آن توافق کردند. وزیر محیط‌زیست و تغییرات اقلیمی کانادا دراین‌رابطه اعلام کرد که این صندوق در مسیر آغاز پرداخت پول از ابتدای سال آینده است.
گزارش ارزیابی پیشرفت جهانی اهداف اقلیمی (GST)
بر اساس ماده ۱۴ موافقت‌نامه پاریس که سال ۲۰۱۵ امضا شد، کشورها باید در سال ۲۰۲۳ اولین ارزیابی رسمی دوره‌ای را در مورد پیشرفت در دستیابی به هدف خود برای حفظ گرمایش در حد ۱.۵ درجه سانتیگراد نسبت به سطوح قبل از صنعتی‌شدن انجام دهند. آنها همچنین باید مقرراتی را برای دور بعدی تعهدات انتشار گازهای گلخانه‌ای که باید در سال ۲۰۲۵ ارائه دهند، تنظیم کنند.
طبق گزارش مرجع علمی کنوانسیون تغییر اقلیم سازمان ملل متحد (هیئت بین‌الدولی تغییر اقلیم IPCC)، انتشار جهانی گازهای گلخانه‌ای باید تا سال ۲۰۳۰ به حدود نصف (۴۳ درصد) کاهش یابد و تا اواسط قرن به خالص انتشار صفر برسد. به گفته آژانس بین‌المللی انرژی، سهم زغال‌سنگ، نفت و گاز در سبد انرژی جهان باید از ۸۰ درصد کنونی به ۲۰ درصد تا سال ۲۰۵۰ کاهش یابد.
سازمان ملل متحد برآورد کرده است که دمای جهان تا پایان این قرن تا ۲.۸ درجه سانتیگراد افزایش می‌یابد. این به معنای این است که تحت تعهدهای کنونی کشورها برای کاهش انتشار، فراتر رفتن گرمایش جهانی از هدف ۱.۵ درجه سانتیگراد اجتناب‌ناپذیر است. در حالی که گزارش ارزیابی یک کار فوق‌العاده فنی است، اما آنچه از آن حاصل می‌شود، مسیر سیاست جهانی اقلیمی را برای بقیه دهه جاری تعیین خواهد کرد.
پیش‌بینی نتیجه کاپ ۲۸
اگر الجابر توافق‌ها را در زمینه متان، انرژی‌های تجدیدپذیر و سوخت‌های فسیلی تضمین کند، اجلاس دوبی احتمالاً موفقیت‌آمیز تلقی خواهد شد، همچنین تأییدی بر دیدگاه وی است که ائتلاف مبارزه با تغییرات اقلیمی باید تا حد امکان گسترده باشد.
اما همان‌طور که کاپ‌ها افراد بیشتری را به خود جذب می‌کنند که در فرآیند دیپلماتیک و مذاکرات دخالتی ندارند، برخی کارشناسان استدلال می‌کنند که آنها در خطر تبدیل شدن به یک شرمساری بزرگ هستند.
اختلاط کاپ و موضوعات تجاری تنها چند روز قبل از شروع کاپ، ۲۸ پس از اینکه خبرگزاری بی‌بی‌سی با استناد به اطلاعات داخلی فاش‌شده گزارش داد که تیم الجابر قصد دارد در نشست‌های کاپ با دولت‌های خارجی در مورد مسائل نفت و گاز رایزنی کند، نگرانی‌ها را درباره موفقیت کاپ برانگیخت، البته ریاست کاپ ۲۸ اعلام کرد که مستندهای این گزارش نادرست است.
نظر شما