پروژه هوشمندسازی شبکه گاز مشهد، نقطه عطفی در حرکت صنعت گاز کشور به سوی تحول دیجیتال است. این پروژه که از سال ۱۴۰۱ با حمایت مدیریت ارشد شرکت ملی گاز ایران و مدیریت پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز ایران با مشارکت شرکتی دانش‌بنیان مستقر در پارک علم و فناوری خراسان رضوی آغاز شد، مرداد امسال با حضور معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی گاز به مرحله بهره‌برداری رسید.
مشهد به‌عنوان دومین کلان‌شهر دارای بزرگ‌ترین شبکه گاز کشور پس از تهران، به‌دلیل گستردگی زیرساخت و تنوع مصرف، همواره با چالش‌های مدیریتی مواجه بود. طراحی و اجرای این پروژه با هدف شبیه‌سازی زنده و دقیق شرایط شبکه و ایجاد یک اتاق کنترل مرکزی برای پایش لحظه‌ای شبکه، توانسته است مدلی نوین از نظارت و بهره‌برداری هوشمند را ارائه دهد.
در این طرح برخلاف روش‌های سنتی که متکی به حجم گسترده‌ای از سخت‌افزار و تجهیزات بود، با استفاده از مدل‌سازی پیشرفته، تعداد محدودی سنسور نرم و الگوریتم‌های هوش مصنوعی، سامانه‌ای طراحی شده که به‌صورت خودکار، داده‌ها را تحلیل کرده و رفتار شبکه را پیش‌بینی می‌کند. این سیستم نه‌تنها سرعت و دقت در تصمیم‌گیری مبتنی بر تحلیل را افزایش داد، بلکه زمینه‌ساز بهینه‌سازی مصرف و کاهش هزینه‌های عملیاتی نیز شد.
نکته قابل توجه، اجرای نخستین سامانه تصمیم‌یار بهره‌برداری (DSS) در شبکه گاز مشهد است؛ سامانه‌ای که با بهره‌گیری از مدل دینامیکی کالیبره شده، می‌تواند در لحظه، تصمیم‌های عملیاتی را بهینه‌سازی کند. این موفقیت مرهون همکاری نزدیک میان نهادهای علمی، صنعتی و شرکت‌های دانش‌بنیان بود و الگویی برای توسعه در سایر کلان‌شهرها فراهم کرد.
در این مسیر، حمایت‌های معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران، نقشی کلیدی در تسهیل روند اجرا و عبور از چالش‌ها ایفا کرد. پروژه هوشمندسازی شبکه گاز مشهد اثباتی بر آن است که آینده صنعت گاز ایران، بدون تردید در گروی هوشمندسازی، نوآوری و اعتماد به توان متخصصان داخلی رقم خورد. این مگاپروژه اکنون به‌عنوان تجربه‌ای بی‌نظیر در سطح ملی، سرآغاز فصلی نو در توسعه پایدار صنعت گاز کشور به‌شمار می‌رود.
حسن افتخاری
مدیرعامل شرکت گاز استان خراسان رضوی
نظر شما