خانگیران تنها میدان گازی بزرگ شمال شرق کشور است؛ میدانی که سال‌هاست ستون اصلی تأمین انرژی برای میلیون‌ها نفر از ساکنان شرق ایران به‌شمار می‌آید. در دل اقلیم خشن و سخت سرخس، جایی که تابستان‌هایش با توفان‌های شن و گرمای طاقت‌فرسا و زمستان‌هایش با سرمای سوزناک می‌گذرد؛ کارکنان صنعت نفت در این منطقه شبانه‌روز تلاش می‌کنند جریان پایدار انرژی در خانه‌های مردم و زندگی آنها برقرار بماند.
خانگیران افزون بر تولید گاز، بزرگ‌ترین مرکز ذخیره‌سازی گاز کشور را هم در اختیار دارد؛ ذخیره‌ای که در گرمای تابستان شکل می‌گیرد تا در سردترین روزهای زمستان به یاری مردم بیاید. همین ویژگی، اهمیت تعمیرات اساسی و پروژه‌های توسعه‌ای را دوچندان می‌کند؛ عملیاتی که در سخت‌ترین شرایط اقلیمی، اما با بالاترین دقت و حساسیت اجرا می‌شود.
شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی (شانا) برای آگاهی از جزئیات فعالیت‌ها و برنامه‌های منطقه خانگیران، با ابوالقاسم ایرانی، مدیر عملیات شرکت بهره‌برداری نفت و گاز شرق و رئیس منطقه عملیاتی خانگیران گفت‌وگو کرده است.
لطفاً ابتدا درباره حوزه فعالیت شرکت بهره‌برداری نفت و گاز شرق توضیح دهید.
این شرکت تنها تولیدکننده گاز در شرق کشور محسوب می‌شود و محدوده فعالیت آن حدود ۲۵ در ۷۵ کیلومترمربع است که دو میدان خانگیران و گنبدلی را شامل می‌شود. میدان خانگیران از سه مخزن مزدوران، شوریجه B و شوریجه D تشکیل شده و میدان گنبدلی نیز یک میدان مشترک با ترکمنستان است که گاز شیرین تولید می‌کند.
ظرفیت تولید روزانه هر مخزن چقدر است؟
در مخزن مزدوران ۳۴ حلقه چاه فعال داریم و در دوران اوج تولید، روزانه حدود ۴۵ میلیون مترمکعب گاز ترش از این چاه‌ها برداشت می‌شود. گاز برداشت شده از این چاه‌ها در سه مرکز جمع‌آوری متمرکز می‌شود و سپس از طریق هشت خط به مرکز اندازه‌گیری منتقل و بعد از جداسازی گاز، میعانات و آب، هر بخش به‌طور مستقل تحویل پالایشگاه می‌شود.
در مخزن شوریجه D که با ۲۱ حلقه چاه، یکی از مخازن راهبردی کشور است. در هشت ماه نخست سال روزانه ۱۲ تا ۱۳ میلیون مترمکعب گاز تزریق و در چهار ماه سرد سال ۱۸ تا ۲۰ میلیون مترمکعب برداشت می‌کنیم. از مخزن شوریجه B نیز در چهار ماهه پایانی سال بهره‌برداری می‌شود و روزانه ظرفیت برداشت حدود ۱.۵ میلیون مترمکعب دارد. میدان گنبدلی نیز روزانه حدود ۰.۶ میلیون مترمکعب گاز تولید می‌کند.
در سال‌های اخیر به‌ویژه پارسال چه اقدام‌های شاخصی در زمینه افزایش برداشت و نگهداشت در میدان خانگیران انجام شده است؟
با تلاش‌هایی که انجام دادیم، خوشبختانه چاه شماره ۸۵ خانگیران با ظرفیت ۱.۵ میلیون مترمکعب به مدار تولید اضافه شد، همچنین عملیات انگیزشی روی چهار حلقه چاه انجام شد که یک میلیون مترمکعب به تولید اضافه کرد. در بخش انتقال، با اجرای پروژه خط ۱۶ اینچ، محدودیت برداشت از شوریجه D برطرف شد و ظرفیت برداشت زمستانی با همین تأسیسات موجود به ۲۰ میلیون مترمکعب در روز افزایش یافت. افزون بر اقدام‌های انجام‌شده، پنج حلقه چاه جدید برای نگهداشت تولید در خانگیران پیش‌بینی شده که یکی از آنها از سوی شرکت نفت مناطق مرکزی ایران در حال حفاری است.
یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های شما در نیمه ابتدایی سال، تعمیرات اساسی و آماده‌سازی برای تولید حداکثری در فصل سرد سال است؛ از تعمیرات امسال برای ما بگویید، آیا همه چیز طبق برنامه پیش رفت؟ با چالش ویژه‌ای در این مدت روبه‌رو شدید؟
با هماهنگی‌هایی که با مدیریت نظارت بر تولید شرکت ملی نفت ایران انجام دادیم، تعمیرات اساسی امسال از ۱۸ فروردین آغاز شد و در همه مراکز جمع‌آوری طبق برنامه و زمان تعیین‌شده پیش رفت. هدف اصلی این تعمیرات آماده‌سازی تأسیسات برای تولید حداکثری در زمستان است. با وجود توفان‌های شن، گرمای شدید و تعطیلی بسیاری از دستگاه‌ها و اداره‌ها، همکاران ما شبانه‌روز پای کار بودند و در بخش‌های مختلف همچنان در حال فعالیت هستند. کار در این شرایط اقلیمی سختی خاص خود را دارد، چراکه به‌دلیل دستورعمل‌های اچ‌اس‌ئی، در برخی شرایط مانند معضل شن‌های روان، کار تعمیرات باید متوقف شود و زمان‌بندی‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد. اما با تمام این اوصاف در این مدت بیش از ۱۷۰ هزار نفرساعت کار انجام شد و خوشبختانه هیچ حادثه‌ای هم رخ نداد.
فعالیت‌ها در شرایط اضطراری مثل جنگ ۱۲ روزه اخیر چگونه پیش رفت؟
در آن ۱۲ روز شرایط بسیار ویژه و سنگینی را پشت سر گذاشتیم. از همان ساعات اولیه بامداد، همه همکاران در بخش‌های مختلف ازجمله حراست، بهره‌برداری، تیم‌های فنی و عملیاتی در حالت آماده‌باش کامل بودند و در مراکز حضور داشتند. حتی بیش از تعداد پیش‌بینی‌شده، نیروها داوطلبانه خود را به منطقه رسانده بودند تا در کنار سایر همکارانشان باشند. ما برای کنترل و مدیریت شرایط در دوره جنگ، چند گروه تخصصی تشکیل دادیم و در نقاط مختلف مستقر کردیم. مثلاً جوشکاران، تیم‌های تعمیرات و کارکنان کارگاه‌ها به‌صورت پراکنده و هماهنگ حاضر بودند تا در صورت هرگونه مشکل یا حادثه، سریعاً واکنش نشان دهند.
هر روز صبح نشست بحران برگزار می‌کردیم و فعالیت گروه‌ها را تحت رصد قرار می‌دادیم. حتی اگر کسی بنا به دلیل خاصی به خانه می‌رفت، تیم‌های جایگزین آماده بودند تا عملیات هیچ خللی نبیند. مراکز مختلف ازجمله فاز قدیم و فاز جدید، به‌صورت جداگانه مدیریت می‌شد و هرکدام تیم‌های متخصص خود را داشتند. با تلاش‌های انجام شده، در طول این دوران هم تعمیرات اساسی بدون وقفه انجام شد و همین که تولید گاز ادامه داشت و خوشبختانه هیچ مشکلی در جریان تأمین ایجاد نشد.
وضعیت آموزش و آماده‌باش تیم‌های اچ‌اس‌ئی منطقه چگونه است؟
تیم‌های ایمنی، اچ‌اس‌ئی و آتش‌نشانی ما از آغاز تا پایان فعالیت‌ها ازجمله تعمیرات اساسی در کنار همکاران ما حضور دارند و نظارت مستمری بر تمام امور ازجمله تخلیه، هوازدایی و ایمن‌سازی خطوط انجام می‌دهند. همان‌طور که عرض کردم در طول ۱۷۰ هزار نفر ساعت تعمیرات اساسی که تاکنون داشتیم، با وجود فعالیت‌های پرریسکی که صورت گرفته هیچ‌گونه حادثه‌ای رخ نداده است. این موضوع نشان‌دهنده آمادگی بالا و حسن عملکرد همکاران ما در حوزه اچ‌اس‌ئی در کنار سایر کارکنان است.
مهم‌ترین چالش کارکنان منطقه چیست؟
اصلی‌ترین چالش ما ترش بودن و خورندگی بالای گاز خانگیران است. این گاز بسیار سمی است و غلظت سولفید هیدروژن آن به ۳۶ هزار PPM می‌رسد و مقدار دی اکسید کربن آن نیز حدود ۶.۴ درصد است، بنابراین کوچک‌ترین نشتی می‌تواند جان و سلامت کارکنان را به خطر بیندازد. این موضوع تعمیرات مداوم و هزینه‌بر تجهیزات را ضروری کرده است. از سوی دیگر، اقلیم منطقه سرخس بسیار خشن است؛ تابستان‌ها با گرمای طاقت‌فرسا و توفان‌های شن و زمستان‌ها با سرمای شدید همراه است. با وجود این کارکنان منطقه با همه توان به کار ادامه می‌دهند تا تأمین گاز کشور پایدار بماند.
در آستانه ورود به فصل سرما قرار داریم؛ چه پیامی برای مردم دارید؟
از مردم عزیز می‌خواهم مصرف بهینه گاز را جدی بگیرند. تولید گاز در این شرایط سخت و انتقال آن به خانه‌های مردم هزینه و زحمت زیادی دارد. صرفه‌جویی به‌معنای حفظ ثروت ملی است. امیدوارم همه به پویش «۲ درجه کمتر» بپیوندند تا بتوانیم از این سرمایه ملی بهترین بهره را ببریم.
وحید ضیایی
نظر شما