شرکت پالایش گاز فجر جم از سال ۱۳۶۷ برای تصفیه گاز میدان‌های گازی نار و کنگان واقع در منطقه جم و ریز در شرق استان بوشهر مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. این شرکت ابتدا برای تصفیه گاز طبیعی با ظرفیت روزانه ۸۵ میلیون استاندارد متر مکعب طراحی شده بود که در سال ۱۳۷۹ با اجرای طرح افزایش ظرفیت تولید گاز پالایشگاه به ۱۱۰ میلیون استاندارد متر مکعب در روز رسید. این پالایشگاه به دلیل موقعیت راهبردی خود، نقش محوری در مدیریت نوسانات تولید، تضمین پایداری جریان انرژی و پاسخگویی به نیازهای مصرف‌کنندگان صنعتی و خانگی دارد. بهره‌گیری از خطوط انتقال متنوع، ظرفیت‌های بالای تولید و فرآیندهای تاب‌آور، امکان ادامه فعالیت بدون وقفه حتی در شرایط تعمیرات اساسی را فراهم کرده است.
هماهنگی دقیق میان تیم‌های فنی و عملیاتی، برنامه‌ریزی پیشگیرانه در تعمیرات و نگهداشت تجهیزات و استفاده از ظرفیت‌های داخلی و توان متخصصان، این پالایشگاه را به نمونه‌ای برجسته از تخصص، تجربه و تعهد نیروی انسانی تبدیل کرده است. در آستانه فصل سرد و در شرایطی که پایداری جریان گاز برای تأمین انرژی کشور اهمیتی دوچندان یافته است، نگاهی دقیق‌تر به عملکرد و برنامه‌های پالایشگاه گاز فجر جم، تصویری روشن از نقش این مجموعه در امنیت انرژی ایران ترسیم می‌کند. پالایشگاهی که امروز با رویکردی متفاوت، به جای تمرکز بر افزایش ظرفیت اسمی، راهبرد «تاب‌آوری، پایداری تولید و ارتقای قابلیت اطمینان» را در اولویت قرار داده است.
شبکه اطلاع‌رسانی نفت و انرژی (شانا) با حمید خدری، سرپرست شرکت پالایش گاز فجر جم، گفت‌وگویی درباره آخرین روند فعالیت‌های شرکت، اقدامات فنی، دستاوردهای عملیاتی و برنامه‌های توسعه‌ای پالایشگاه انجام داده است. او می‌گوید: «یکی از اقدام‌های بسیار مهم پس از حادثه این پالایشگاه در جنگ ۱۲ روزه، بازگرداندن ردیف‌های سالم واحدهای شیرین‌سازی به مدار تولید بود که در کمتر از ۳۰ ساعت انجام شد و پالایشگاه را به وضع عملیاتی اولیه بازگرداند. این دستاورد برای کسانی که با فرآیندهای عملیاتی پالایشگاه آشنا هستند، اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا نشان‌دهنده توان تخصصی و آمادگی کامل تیم‌های فنی و عملیاتی است.»
سهم پالایشگاه فجر جم در تأمین گاز طبیعی شبکه و پایداری جریان انرژی کشور با توجه به اهمیت راهبردی این پالایشگاه در منطقه پارس جنوبی، چیست؟
پالایشگاه گاز فجر جم از پالایشگاه‌های بسیار مؤثر در تأمین انرژی کشور از دهه‌های گذشته بوده است. بر اساس افزایش ظرفیتی که در سال ۱۳۷۹ انجام شد، مجموع ظرفیت تولید این پالایشگاه به ۱۱۰ میلیون مترمکعب در روز رسید و این پالایشگاه نقش مهمی در تأمین گاز طبیعی شبکه و حفظ پایداری جریان انرژی کشور ایفا می‌کند.
آیا افزایش ظرفیت تولید در دستور کار پالایشگاه قرار دارد؟
پالایشگاه گاز فجر جم از نظر قابلیت اطمینان و دسترسی در شاخص‌های بسیار بالایی قرار دارد، از این رو برنامه افزایش ظرفیت فراتر از استانداردهای موجود متصور نیست. رویکرد اصلی پالایشگاه تمرکز بر تاب‌آوری (Resilience) و پایداری تولید است، نه فقط افزایش ظرفیت اسمی. با این حال، اقدام‌هایی برای تقویت پایداری جریان گاز در حال انجام است. ازجمله می‌توان به استفاده از خط ۲۰ اینچ خوراکی که از پارس جنوبی وارد پالایشگاه می‌شود؛ بهره‌گیری هم‌زمان از خط ۴۲ اینچ برای دریافت و مدیریت گازهای نوسانی پارس جنوبی و استفاده از یک خط ۲۰ اینچ دیگر برای تولید اولیه به‌منظور افزایش انعطاف‌پذیری در فرآیند تولید اشاره کرد.
افزون بر این برای حفظ پایداری تولید، هماهنگی نزدیک با مراکز بالادستی به‌ویژه مراکز تولید نفت و گاز نار و کنگان ضروری است، زیرا در زمان بروز هلدآپ و جمع شدن مایعات در خطوط، لازم است با کمک‌رسانی متقابل، جریان تولید پایدار بماند. درمجموع تمرکز اصلی پالایشگاه بر افزایش تاب‌آوری، قابلیت اطمینان و پایداری تولید است.
چالش‌های اصلی در حفظ و افزایش تولید پالایشگاه چیست؟
دو چالش اصلی وجود دارد؛ نخست، حفظ و نگهداشت نیروی انسانی متخصص و باتجربه که سرمایه اصلی پالایشگاه هستند و باید با برنامه‌های انگیزشی و حمایتی از خروج آنها جلوگیری کنیم. دوم، تاب‌آوری زنجیره تأمین اقلام، مواد مصرفی و مواد شیمیایی مورد نیاز است که با برنامه‌ریزی دقیق برای تنوع‌بخشی به منابع تأمین، استفاده از توان داخلی و ایجاد ذخایر راهبردی پیش‌بینی شده است. خوشبختانه با اقدام‌هایی که انجام شده، امیدواریم امسال را بدون مشکل پشت سر بگذاریم و ظرفیت تولید را نیز حفظ و تقویت کنیم.
برنامه تعمیرات اساسی پالایشگاه چگونه است و چه تأثیری بر تولید دارد؟
تعمیرات اساسی پالایشگاه گاز فجر جم از ابتدای اردیبهشت آغاز شد و طبق برنامه به پایان رسیده است تا پالایشگاه با آمادگی کامل وارد فصل سرمای پیش رو شود. برنامه‌ریزی حوزه عملیات و بهره‌برداری به‌گونه‌ای انجام شده است که این تعمیرات هیچ لطمه‌ای به تعهدات تولید وارد نکند. بر اساس ظرفیت‌ها و تعهدات تکلیفی، توانایی اجرای هم‌زمان تعمیرات و استمرار تولید وجود دارد.
پالایشگاه هم‌اکنون چه نوع محصولاتی تولید می‌کند؟
پالایشگاه افزون بر تزریق روزانه ۶۵ میلیون مترمکعب به خط سراسری، به تولید محصولات جانبی ازجمله ال‌پی‌جی و مایعات گازی نیز مشغول است. هم‌اکنون روزانه حدود ۸۰ تن ال‌پی‌جی و ۱۰ هزار بشکه مایعات گازی تولید و صادر می‌شود. رویکرد اصلی پالایشگاه تمرکز بر بهبود فرآیندهای تولید و ارتقای بهره‌وری است تا با پایدار نگه داشتن جریان انرژی، زمینه برای تنوع‌بخشی به محصولات در آینده فراهم شود.
چه برنامه‌هایی برای بهبود ظرفیت تولید و تأمین امنیت بلندمدت در نظر گرفته‌اید؟
یکی از مهم‌ترین اقدام‌ها، راه‌اندازی و بهره‌برداری مجدد واحد شماره ۶ شیرین‌سازی بود. این واحد به‌دلیل مشکلات تعمیراتی حدود دو سال از مدار خارج شده بود. با وجود محدودیت‌ها و کمبود برخی مواد و تجهیزات، همکاران با تلاش فراوان در طول تعمیرات اساسی توانستند آن را دوباره وارد سرویس کنند. راه‌اندازی این واحد نقش بسیار مهمی در حفظ ثبات تولید و تأمین پایدار گاز کشور داشته و در عمل بخشی از برنامه پالایشگاه برای بازسازی و افزایش ظرفیت تولید در شرایط حساس پس از جنگ محسوب می‌شود. از دیگر اقدام‌های در حال انجام اجرای پروژه بازسازی ردیف دوم شیرین‌سازی (آسیب‌دیده در جنگ ۱۲ روزه) است که با پیشرفت بسیار خوبی روبه‌رو بوده و امیدواریم بر اساس برنامه زمان‌بندی مربوطه پایان یابد و این ردیف به بهره‌برداری برسد.
پالایشگاه چه دستاوردهای شاخصی در یک سال گذشته به‌ویژه در جنگ ۱۲ روزه داشته است؟
یکی از اقدام‌های بسیار مهم پس از حادثه این پالایشگاه در جنگ ۱۲ روزه، بازگرداندن ردیف‌های سالم واحدهای شیرین‌سازی به مدار تولید بود که در کمتر از ۳۰ ساعت انجام شد و پالایشگاه را به وضع عملیاتی اولیه بازگرداند. این دستاورد برای کسانی که با فرآیندهای عملیاتی پالایشگاه آشنا هستند، اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا نشان‌دهنده توان تخصصی و آمادگی کامل تیم‌های فنی و عملیاتی است. مهم‌ترین شاخص عملکرد همکاران در این شرایط، راه‌اندازی مجدد واحدها در کوتاه‌ترین زمان ممکن پس از حادثه بود.
اقدام برجسته دیگر، مهار سریع آتش در ردیف‌های ۱ و ۲ واحد شیرین‌سازی در جنگ ۱۲ روزه بود. همکاران با ایثار و ازخودگذشتگی، مانع از سرایت آتش به سایر ردیف‌ها شدند و از وقوع خسارت‌های گسترده‌تر جلوگیری کردند. این اقدام نه‌تنها از بروز یک بحران بزرگ عملیاتی جلوگیری کرد، بلکه نقش مؤثری در حفظ امنیت انرژی کشور داشت.
تولید گاز و دیگر محصولات شرکت از دیگر دستاوردهای شاخص شرکت پالایش گاز فجر جم در یک سال گذشته بوده است، که با تلاش تمام کارکنان شرکت ۱۰ درصد بیش از تعهد تکلیفی بالادست صورت پذیرفته است، همچنین شرکت با تولید بیش از ۲۲ هزار تن ال‌پی‌جی نسبت به برنامه تعهد بالادست بالغ بر ۱۰ درصد افزایش تولید داشته است. افزون بر این انجام تعمیرات اساسی سالانه ردیف‌های شیرین‌سازی برنامه‌ریزی شد و با موفقیت و بدون هیچ‌گونه حادثه ناتوان‌کننده‌ای به سرانجام رسید.
چه برنامه راهبردی و عملیاتی برای تولید پایدار جریان گاز با توجه به افزایش مصرف در ماه‌های سرد سال در دستور کار است؟
نقش پالایشگاه‌ها این است که قابلیت اطمینان را بالا نگه دارند. خوشبختانه پالایشگاه فجر جم قابلیت اطمینان ۹۹.۸ درصدی در تأمین انرژی ثبت کرده است و امیدوارم امسال هم بتوانیم همین قابلیت را برای پالایشگاه ثبت کنیم و از نوسان‌های انرژی در کشور جلوگیری شود. پالایشگاه فجر جم، افزون بر دریافت گاز میدان‌های نار و کنگان، نقش مهم دیگری در نوسان‌گیری و مدیریت توقف‌های ناخواسته در شرکت مجتمع عظیم پارس جنوبی دارد. پیش از این تا ۳۵ میلیون مترمکعب گاز از پارس جنوبی دریافت می‌کردیم که کمک بسیار شایانی به تأمین انرژی بدون نوسان در کشور بود.
پالایشگاه فجر جم چه نقشی در توسعه اقتصادی و اشتغال پایدار مردم منطقه دارد؟
پالایشگاه برنامه‌های متعددی را در حوزه مسئولیت‌های اجتماعی و توسعه پایدار منطقه اجرا کرده و برخی پروژه‌ها نیز در حال تکمیل است. احداث سد باغان از مهم‌ترین این اقدام‌ها است که نقشی اساسی در تأمین آب مورد نیاز مردم منطقه و پالایشگاه ایفا می‌کند. توسعه بیمارستان شهرک توحید جم در بخش خدمات درمانی، شامل اورژانس، اتاق عمل و بخش‌های جراحی با پیشرفت حدود ۷۰ درصدی در حال انجام است و طبق برنامه در چند ماه آینده به بهره‌برداری می‌رسد، همچنین در حوزه زیرساخت‌های حمل‌ونقل، بهبود و توسعه راه‌های ارتباطی بین پالایشگاه و شهر جم با هماهنگی مسئولان استانی در دست پیگیری است. این اقدام‌ها درمجموع زمینه‌ساز تقویت توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال پایدار برای مردم منطقه خواهد بود. در حوزه‌های اقتصادی نیز به تناسب حجم نیازمندی‌های شرکت، بسیاری از خریدهای کالا و خدمات از منطقه انجام می‌شود.
مژگان فرجی
نظر شما