به گزارش خبرنگار شانا، مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی‌ئی‌سی‌اف) از زمان آغاز فعالیت رسمی خود در سال ۲۰۱۰ تا امروز، مسیر پرفراز و نشیبی را پشت سر گذاشته است. این مجمع که اکنون ۲۰ کشور عضو و ناظر دارد، نقشی تعیین‌کننده در سیاست‌گذاری بازار جهانی گاز ایفا می‌کند و با برخورداری از بیش از ۷۰ درصد ذخایر گاز طبیعی جهان، یکی از ارکان اصلی گفت‌وگوهای انرژی محسوب می‌شود.
در این مسیر چهار دبیرکل از کشورهای روسیه (۲ دبیرکل)، ایران و الجزایر، هر یک با رویکردی متفاوت، در شکل‌دهی به ساختار سازمان، تثبیت جایگاه بین‌المللی آن و ترسیم افق آینده صنعت گاز جهان نقش‌آفرینی کرده‌اند.
لئونید بوخانوفسکی؛ پایه‌گذار روابط بین‌المللی جی‌ئی‌سی‌اف
نخستین دبیرکل مجمع، لئونید بوخانوفسکی از روسیه بود که در دو دوره متوالی از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۴ این مسئولیت را برعهده داشت. وی در شرایطی سکان هدایت جی‌ئی‌سی‌اف را در دست گرفت که ساختار اجرایی و سازمانی این نهاد تازه شکل گرفته بود و به انسجام نهادی و اعتبار بین‌المللی نیاز داشت.
بوخانوفسکی با تمرکز بر ایجاد چارچوب رسمی همکاری میان کشورهای عضو، تدوین مکانیسم تبادل داده‌ها و اطلاعات انرژی و کاهش فاصله میان تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان گاز، توانست بنیان روابط سازمانی و فنی جی‌ئی‌سی‌اف را پایه‌گذاری کند.
در دوره او، برای نخستین بار ارتباطات رسمی میان مجمع و نهادهای بین‌المللی انرژی نظیر آژانس بین‌المللی انرژی و مجمع بین‌المللی انرژی برقرار شد؛ اقدامی که به افزایش اعتبار بین‌المللی جی‌ئی‌سی‌اف و ورود آن به گفت‌وگوهای سیاست‌گذاری جهانی انجامید.
بوخانوفسکی همچنین نقشی مهم در شکل‌دهی به دبیرخانه دائمی مجمع و تدوین نخستین چارچوب همکاری‌های درون‌سازمانی داشت؛ اقدامی که مسیر توسعه ساختاری این نهاد را هموار کرد. کارشناسان حوزه انرژی از دوره او به عنوان مرحله تثبیت نهادی یاد می‌کنند.
سید محمدحسین عادلی؛ تقویت نقش جی‌ئی‌سی‌اف در بازار جهانی
پس از روسیه، کرسی دبیرکلی به جمهوری اسلامی ایران رسید و سید محمدحسین عادلی به عنوان دومین دبیرکل انتخاب شد. دوره او نقطه عطفی در تبدیل جی‌ئی‌سی‌اف از یک نهاد صرفاً هماهنگ‌کننده به مجمعی تحلیلی و اثرگذار در بازار جهانی انرژی بود.
عادلی با تجربه‌ای گسترده در حوزه بانکداری و سیاست‌گذاری انرژی، تمرکز خود را بر شفاف‌سازی اطلاعات بازار گاز، تقویت جایگاه تحلیلی مجمع و تولید داده‌های اقتصادی قابل اتکا برای کشورهای عضو قرار داد.
در این راستا، راه‌اندازی پایگاه داده‌های مشترک انرژی از مهم‌ترین اقدام های او بود که سبب شد جی‌ئی‌سی‌اف به مرجعی معتبر برای داده‌های آماری بازار گاز تبدیل شود.
از دیگر اقدام‌های شاخص در دوره عادلی می‌توان به انتشار گزارش‌های مشترک با نهادهای بین‌المللی انرژی، توسعه همکاری‌های علمی و پژوهشی و افزایش سطح هماهنگی اعضا در تصمیم‌سازی‌های بازار گاز اشاره کرد.
در این دوره، جی‌ئی‌سی‌اف به‌تدریج جایگاه خود را در مذاکرات جهانی انرژی تثبیت کرد و به‌عنوان بازیگری مؤثر در کنار نهادهایی چون اوپک و آژانس بین‌المللی انرژی شناخته شد.
یوری سنت‌یورین؛ ورود به گفت‌وگوهای اقلیمی
در سال ۲۰۱۸، بار دیگر یکی از دیپلمات‌های ارشد روسیه به نام یوری سنت‌یورین به‌عنوان سومین دبیرکل جی‌ئی‌سی‌اف انتخاب شد. دوره او با تحولات ژرفی در سیاست‌های جهانی انرژی و افزایش توجه به تغییرات اقلیمی همراه بود؛ مسائلی که جهت‌گیری جدیدی را برای این نهاد رقم زد.
سنت‌یورین تمرکز خود را بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای، توسعه فناوری‌های کم‌کربن و هم‌افزایی میان کشورهای عضو برای گذار انرژی منصفانه قرار داد.
او در عین حال با افزایش سطح گفت‌وگوهای جی‌ئی‌سی‌اف با نهادهای بین‌المللی و مجامع اقلیمی، تلاش کرد تصویر جدیدی از مجمع به‌عنوان سازمانی مسئولیت‌پذیر در برابر محیط‌زیست ارائه کند.
در این دوره، مجمع با انتشار گزارش‌های تحلیلی سالانه درباره بازار جهانی گاز و آینده تقاضا، نقشی برجسته در تحلیل تحولات انرژی جهان ایفا کرد. همچنین همکاری‌های فنی، آموزشی و سیاستی میان کشورهای عضو در حوزه فناوری گاز طبیعی مایع گسترش یافت.
دوره سنت‌یورین را می‌توان دوران دیپلماسی فعال انرژی و ورود جی‌ئی‌سی‌اف به عرصه گفت‌وگوهای اقلیمی دانست.
محمد حامِل؛ دوره نوسازی و راهبردهای نوین بازار گاز
از سال ۲۰۲۲، محمد حامِل از الجزایر مسئولیت دبیرکلی جی‌ئی‌سی‌اف را بر عهده گرفته است. او با سابقه‌ای طولانی در سیاست‌گذاری انرژی و حضور در سطوح عالی وزارت انرژی الجزایر، دوران تازه‌ای از نوسازی ساختار مجمع را آغاز کرد.
در دوره حامِل، تمرکز اصلی بر توسعه راهبردهای نوین برای بازار جهانی گاز، گسترش عضویت کشورهای جدید و تدوین نقشه راه بلندمدت جی‌ئی‌سی‌اف قرار دارد.
وی با رویکردی آینده‌نگرانه، مدل جدید بازار گاز را طراحی کرد که با هدف به‌روزرسانی ساختارهای تحلیلی و پیش‌بینی بازار، مسیر تصمیم‌سازی اقتصادی و فنی کشورهای عضو را تقویت می‌کند.
افزایش تعداد اعضا به ۲۰ کشور (عضو و ناظر)، تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، توسعه روابط با نهادهای اقتصادی جهانی و تمرکز بر امنیت عرضه و پایداری بازار گاز از دیگر محورهای کاری محمد حامِل است.
او معتقد است که جی‌ئی‌سی‌اف باید نه‌تنها به‌عنوان یک مجمع صادرکننده گاز، بلکه به‌عنوان نهادی تعیین‌کننده در گفت‌وگوهای جهانی انرژی و توسعه پایدار ایفای نقش کند.
مسیر رشد نهادی و نقش‌آفرینی بین‌المللی
مرور عملکرد چهار دبیرکل جی‌ئی‌سی‌اف نشان می‌دهد این نهاد طی بیش از یک دهه گذشته، مسیر تحول ساختاری و مفهومی قابل‌توجهی را طی کرده است.
اگر در دهه نخست تمرکز بر بنیان‌گذاری و تثبیت روابط سازمانی بود، در سال‌های اخیر مجمع به مرحله‌ای از بلوغ تحلیلی، دیپلماسی انرژی و سیاست‌گذاری راهبردی رسیده است.
اکنون جی‌ئی‌سی‌اف با تکیه بر ذخایر عظیم گاز کشورهای عضو، شبکه گسترده همکاری‌های فنی و تحلیلی، و حضور فعال در گفت‌وگوهای جهانی انرژی، نقشی کلیدی در شکل‌دهی آینده بازار گاز و گذار جهانی به انرژی پاک ایفا می‌کند.
این مجمع امروز نه‌تنها بازتاب‌دهنده منافع کشورهای صادرکننده گاز، بلکه صدای مشترک جهان گاز در گفت‌وگوهای بین‌المللی انرژی است.
نظر شما