پالایشگاه گاز فجر جم یکی از قدیمی‌ترین و بااهمیت‌ترین واحدهای صنعت گاز ایران است که با حدود چهار دهه فعالیت، نقش بسزایی در تأمین خوراک انرژی کشور و تولید فرآورده‌های جانبی گازی ایفا کرده است. این پالایشگاه که با هدف دریافت خوراک از حوزه‌های گازی نار و کنگان احداث شده است، از دهه ۹۰ بخشی از خوراک خود را نیز از حوزه عظیم پارس جنوبی دریافت می‌کند و توانسته سهم مهمی در تأمین نیازهای داخلی و صادراتی کشور داشته باشد. اهمیت این واحد تنها به حجم تولید محدود نمی‌شود، بلکه عملکرد آن در زمینه بهینه‌سازی مصرف انرژی، ارتقای بهره‌وری و رعایت استانداردهای محیط‌زیستی، آن را به یکی از الگوهای موفق صنعت پالایش گاز تبدیل کرده است.
افزون بر این، مدیریت پالایشگاه و تیم‌های تخصصی مهندسی و بهره‌برداری، با برنامه‌ریزی مستمر و اجرای پروژه‌های بهینه‌سازی، توانسته‌اند مصرف انرژی را کاهش دهند و بهره‌وری کلی را بهبود بخشند. اقدام‌های اصلاحی شامل بازنگری فرآیندها، اجرای پروژه‌های کاهش مصرف مواد شیمیایی و بخار و ارتقای سیستم‌های زیرساختی ازجمله تعویض خطوط قدیمی آب و آتش‌نشانی است که سبب کاهش اتلاف منابع و افزایش ایمنی در سایت شده است.
حمید اله‌وردی، مدیر عملیات شرکت پالایش گاز فجر جم در گفت‌وگو با شانا درباره اقدام‌های انجام‌شده برای بهینه‌سازی مصرف انرژی در فرآیندهای تولیدی پالایشگاه گفت: با توجه به قدمت ۴۰ ساله پالایشگاه، طبیعی است که بخشی از تجهیزات و فرآیندها نسبت به واحدهای جدیدتر از فناوری‌های قدیمی‌تر برخوردار باشند و در نتیجه، مصرف انرژی در برخی بخش‌ها بیشتر باشد. با این حال همکاران واحدهای مهندسی، توسعه و بهره‌برداری به‌صورت مستمر برنامه‌های اصلاحی و طرح‌های بهینه‌سازی را بررسی، تصویب و اجرا می‌کنند تا افزون بر کاهش مصرف انرژی، بهره‌وری پالایشگاه به‌طور مستمر افزایش یابد.
وی به پروژه تفکیک فازی گاز به‌عنوان نمونه‌ای از این اقدام‌ها اشاره کرد و افزود: اجرای این پروژه با هدف رفع مشکلات دریافت گاز از حوزه کنگان و تسهیل دریافت گاز بیشتر از پارس جنوبی انجام شد. این اقدام افزون بر افزایش مقدار خوراک دریافتی، سبب کاهش مصرف مواد شیمیایی و بخار شده و در نهایت صرفه‌جویی قابل‌توجهی در مصرف انرژی به همراه داشته است.
تعویض کامل خطوط انتقال آب
مدیر عملیات پالایشگاه فجر جم درباره چالش‌های مرتبط با خطوط لوله زیرزمینی قدیمی انتقال آب و خطوط آتش‌نشانی در سایت عملیات تأکید کرد: خطوط لوله فلزی آب بیش از ۳۵ سال عمر دارند و به‌دلیل خوردگی و فرسودگی، نشتی‌های فراوانی ایجاد کرده‌اند که سبب اتلاف منابع آبی می‌شد. در سه سال گذشته، پروژه تعویض کامل این خطوط در دستور کار قرار گرفته و در قالب پنج فاز تعریف شده است.
اله‌وردی با اعلام اینکه هم‌اکنون فاز چهارم این پروژه در حال اجراست و پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال به اتمام برسد، گفت: پس از فاز چهارم، فاز پنجم آغاز می‌شود. بررسی‌های کمی نشان می‌دهد که مقدار آب دریافتی پالایشگاه نسبت به گذشته به‌طور محسوسی کاهش یافته که نشان‌دهنده اثربخشی اقدام‌های اجرایی و بهبودهای انجام‌شده در حوزه ایمنی و مدیریت منابع است.
وی درباره نقش پالایشگاه در تأمین نیازهای داخلی و صادرات فرآورده‌های جانبی اظهار کرد: شرکت پالایش گاز فجر جم نقش مهمی در تأمین نیازهای داخلی و صادرات فرآورده‌های جانبی تولیدی دارد. هدف از احداث و راه‌اندازی این پالایشگاه، دریافت خوراک از حوزه‌های گازی نار و کنگان بود. از دهه ۹۰، افزون بر این دو حوزه، بخشی از خوراک پالایشگاه نیز از حوزه گاز پارس جنوبی تأمین می‌شود. خوراک‌های یادشده پس از فرآیند شیرین‌سازی به خط لوله گاز سراسری تزریق و در کنار آن، محصولات جانبی شامل میعانات گازی و ال‌پی‌جی تولید و صادر می‌شوند. هم‌اکنون پالایشگاه فجر جم مسئولیت حدود ۷ درصد از گاز پالایش‌شده در پالایشگاه‌های کشور را برعهده دارد.
توجه جدی به کاهش اثرات زیست‌محیطی
مدیر عملیات پالایشگاه فجر جم با بیان اینکه در اوایل دهه ۸۰، پیش از راه‌اندازی پالایشگاه‌های حوزه پارس جنوبی، حدود ۵۰ درصد از گاز کشور از طریق پالایشگاه فجر جم تأمین می‌شد، ادامه داد: میعانات گازی تولیدی در کشتی‌ها بارگیری و صادر می‌شود، همچنین ال‌پی‌جی به‌عنوان محصول جانبی در مخازن پالایشگاه ذخیره و با تعیین خریدار از سوی شرکت ملی گاز، برای مصارف داخلی و صادراتی تحویل داده می‌شود.
اله‌وردی درباره مدیریت فعالیت‌های زیست‌محیطی پالایشگاه تصریح کرد: تأسیسات نفتی و گازی همواره با ریسک تولید آلودگی‌های زیست‌محیطی همراه هستند، اما اقدام‌های مؤثری در این پالایشگاه انجام شده است. به‌عنوان نمونه، مصرف آب در پالایشگاه که پیش‌تر روزانه حدود ۲۰ هزار مترمکعب بود، اکنون به کمتر از ۲ هزار مترمکعب کاهش یافته است؛ این کاهش قابل‌توجه یکی از شاخص‌های بارز بهبود وضع زیست‌محیطی در سطح شرکت به شمار می‌رود.
وی به کاهش آلایندگی مشعل‌ها اشاره کرد و گفت: مشعل‌سوزی دو حالت دارد؛ حالت اول طبیعی و ضروری برای اطمینان از عملکرد صحیح پالایشگاه است و حالت دوم غیرعادی است که خوشبختانه مقدار آن کمتر از یک درصد است. این اقدام‌ها نشان‌دهنده توجه جدی پالایشگاه به رعایت استانداردهای محیط‌زیستی و کاهش اثرات زیست‌محیطی ناشی از فرآیندهای تولیدی است.
نظر شما