به گزارش خبرنگار شانا، کاظم کاشفی، امروز (سهشنبه، ۱۱ آذر) در نشست تخصصی مشترک وزارت نفت و نیرو با موضوع توسعه نیروگاههای خورشیدی با تأکید بر لزوم توسعه روشهای نوین تأمین مالی در پروژههای تجدیدپذیر اظهار کرد: پیشنهاد میکنم در کنار مدلهای فعلی سرمایهگذاری، سناریوی تأمین مالی کربن هم در نظر گرفته شود چراکه ظرفیت بسیار بزرگی در مکانیزمهای کربن، چه در حوزه انتقال فناوری و چه در حوزه تسهیلات مالی و توانمندسازی وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه پروژههای تجدیدپذیر از دامنه تحریمها مستثنی هستند، توضیح داد: نباید بهدلیل تصور دسترسیناپذیری به تسهیلات خارجی، سناریوی تأمین مالی کربنی را کنار بگذاریم. تجدیدپذیرها معدود حوزههایی هستند که از محدوده تحریمها خارجاند و امکان بررسی و همکاری جدی در آنها وجود دارد.
تشریح سازوکار بازارهای کربن و جایگاه ایران
عضو هیئتعلمی پژوهشگاه صنعت نفت در تشریح سازوکار بازارهای کربن گفت: در این بازارها محور اصلی «دیاکسیدکربن معادل» است و هفت گاز گلخانهای در این نظام تعریف میشود.
کاشفی با بیان اینکه بازارهای کربن به دو دسته اجباری و داوطلبانه تقسیم شدهاند، افزود: بازارهای اجباری تحت نظارت دولتها فعالیت میکنند و برای صنایع سقف انتشار تعیین میشود؛ واحدهایی که از سقف تعیینشده فراتر روند باید جریمه پرداخت کنند یا از واحدهایی که کمتر از سقف منتشر کردهاند، گواهی خریداری کنند. به بیان دیگر، تجارت جهانی پیرامون کاهش انتشار کربن شکل گرفته است.
وی بیان کرد: در بازارهای انطباقی (Compliance Market)، قیمت هر تن انتشار از ۵۰ تا ۱۸۷ دلار متغیر است، اما ایران هنوز بهطور رسمی وارد این بازارها نشده است.
جیسیسی قطر؛ گزینه ایران برای ورود به بازار کربن
عضو هیئتعلمی پژوهشگاه صنعت نفت با اشاره به آخرین وضع بازارهای بینالمللی کربن گفت: بازارهای تحت پوشش سازمان ملل، مثل سازوکارهای موافقتنامه پاریس، امروز فعال هستند؛ اما چون ایران به توافقنامه نپیوسته، از ظرفیتهای مهمی امکان استفاده نداریم. با این حال بازارهای داوطلبانه بینالمللی وجود دارند که به دولتها وابسته نیستند و پروژهمحورند.
کاشفی به محدودیتهای همکاری برخی بازارها با ایران اشاره کرد و افزود: بازارهای بزرگ مانند آمریکا با ما کار نمیکنند، همچنین اغلب بازارهای اروپایی نیز همکاری ندارند.
وی ادامه داد: بازاری که اکنون با ایران کار میکند، بازار Global Carbon Council قطر (جیسیسی) است که ظرفیت قابل توجهی برای پروژههای خورشیدی و بادی دارد. این بازار هم گواهی صادر میکند و هم پروژههای متعددی در آن ثبت شده است.
ظرفیتهای مغفول درآمدزایی در حوزه فلرینگ
عضو هیئت علمی پژوهشگاه صنعت نفت ظرفیتهای بازار جیسیسی قطر را متنوع دانست و بیان کرد: در این بازار بیش از ۱۷۰ نوع گواهی در هشت دسته مختلف برای پروژهها صادر میشود؛ از پروژههای خورشیدی و بادی گرفته تا ارتقای راندمان تجهیزات، بهبود فرایندهای صنعتی و بازیافت انرژی. هرکدام از این دستهها ساختار و قیمت متفاوتی دارند و امکان ورود پروژههای ایرانی وجود دارد.
کاشفی با تأکید بر اهمیت بازارهای بینالمللی کربن در پروژههای انرژی گفت: انجام پروژههای بزرگ، بدون استفاده از بازار کربن خطاست. برخی از پروژههای ما ظرفیتهایی دارند که اگر وارد بازار کربن نشوند، میلیاردها دلار درآمد از دست میرود.
وی با اشاره به امکان درآمدزایی پروژههای فلرینگ در بازارهای کربن توضیح داد: در پروژههای فلرینگ، حدود ۵ میلیون تن کاهش انتشار قابل ثبت است، اگر قیمت فعلی پروژه در جیسیسی را ۹ دلار در نظر بگیریم، این یعنی سالانه ۴۵۰ میلیون دلار درآمد؛ در یک دوره دهساله، ارزش این پروژهها حتما چندین برابر میشود. چرا باید این درآمدهای قابل توجه را نادیده بگیریم؟
ظرفیتهای مغفول ایران برای صدور گواهی کربن
عضو هیئت علمی پژوهشگاه صنعت نفت هشدار داد: اگر یک سال از اجرای پروژههای فلرینگ بگذرد، دیگر امکان ثبت سند اولیه پروژه در بازار کربن وجود ندارد؛ اکنون هیچکدام از پروژههای فلرینگ در کشور ما از این فرصت استفاده نکردهاند.
کاشفی افزود: پروژههای تبدیل پسماند به برق، پروژههای هوشمندسازی چاههای کشاورزی، مدیریت آب و خاک و حوزههای فروشگاهی در سیار دستهبندیهای بازار جیسیسی قطر قرار میگیرند و ظرفیت قابل توجهی برای صدور گواهی کربن دارند.
وی با بیان اینکه در حوزه جنگلکاری، احیای جنگلها و بلوکربن ظرفیت بسیار بزرگی وجود دارد، گفت: همچنین پروژههای حملونقل، از مترو و BRT تا ناوگان برقی و هیبریدی، همگی واجد شرایط صدور گواهی کربن هستند.
ثبت پروژههای تجدیدپذیر؛ از ۲ دلار تا ۲۰ دلار
عضو هیئت علمی پژوهشگاه صنعت نفت با اشاره به نوسانات قیمتی در بازار کربن گفت: قیمت پروژههای انرژیهای تجدیدپذیر هماکنون ۲ دلار است، در حالی که پیشتر ۴ دلار بود. پروژههایی مانند تعویض بخاری که در دسته بهرهوری انرژی قرار میگیرند، هماکنون ۷ دلار قیمت دارند؛ اگر از این ظرفیتها استفاده نشود، فرصتها از دست میروند.
کاشفی با بیان اینکه قیمت پروژههای مختلف در بازار جیسیسی قطر متفاوت است، توضیح داد: پروژهها در این بازار در یک بازه زمانی ده ساله ثبت میشوند. قیمت پایه در سال نخست برای پروژههای تجدیدپذیر حدود ۲ دلار است، اما میانگین این بازار در ۱۰ سال بین ۳ تا ۷ دلار و بر اساس پیشبینیها در روند صعودی ممکن است به ۲۰ تا ۵۰ دلار هم برسد. یعنی اگر امروز یک پروژه ۲ دلاری ثبت کنیم، سال آینده میتواند ۴ دلار شود و در ده سال به ۲۰ دلار برسد.
وی با ارائه یک نمونه در خصوص فرصتهای اقتصادی تأمین مالی کربن اظهار کرد: هر ۱۰۰ مگاوات نیروگاه خورشیدی تقریباً ۱۰۰ هزار تن کاهش انتشار ایجاد میکند. اگر قیمت پروژه در سال نخست یعنی ۲ دلار را در نظر بگیریم، میشود ۲ میلیون دلار در دوره ۱۰ ساله، اگر قیمت بالاتر برود و به ۱۰ دلار هم برسد، ظرفیت به ۱۰ میلیون دلار میرسد.
ترکیه، عراق و افغانستان در بازار کربن از ایران جلوتر هستند
عضو هیئت علمی پژوهشگاه صنعت نفت با بیان اینکه تاکنون در بازار قطر ۱۵۰۰ پروژه ثبت شده و حدود ۱۰۰ پروژه گواهی دریافت کردهاند، گفت: بخش عمده تقاضا از سوی اتحادیه جهانی هوانوردی است که این گواهیها را برای سبد کربنی خود خریداری میکند.
کاشفی گفت: در بازار جیسیسی قطر، از ۳۰ گیگاوات ثبتشده، حدود ۲۸ میلیون تن کاهش انتشار مربوط به پروژههای خورشیدی است. از میان ۵۰۵ پروژه ثبتشده، ۲۰۳ پروژه خورشیدی هستند و کشورهای ترکیه، عراق و افغانستان اکنون فعالترینها در این حوزهاند.
وی با اشاره به استانداردهای فنی ثبت پروژه در بازار جیسیسی گفت: برای ثبت پروژه خورشیدی سند تخصصی پیدیدی (PDD) وجود دارد. پس از ارزیابی تخصصی، پروژه در سایت جیسیسی ثبت میشود و پس از یک سال، با اندازهگیری کنتور، گواهی صادر میشود.
کمبود آگاهی سرمایهگذاران ایرانی در خصوص بازارهای کربن
عضو هیئت علمی پژوهشگاه صنعت نفت، یکی از مشکلات عدم استفاده از ظرفیت بازارهای کربن را کمبود آگاهی سرمایهگذاران ایرانی دانست و تصریح کرد: مشکل این است که بسیاری از سرمایهگذاران ایرانی با این ابزارها آشنا نیستند؛ نمیدانند چطور گواهی صادر میشود، چه بازارهایی فعال است و چه درآمدی دارد.
کاشفی در توضیح سایر چالشهای استفاده از ظرفیت تأمین مالی کربن برای نیروگاههای خورشیدی به چند مسئله مهم اشاره کرد و گفت: مالکیت پروژهها، نحوه تقسیم درآمد بین سرمایهگذار و مشاور، محدودیتهای ناشی از تحریمهای خارجی، کمبود تجربه داخلی، همچنین مسائل امنیتی مرتبط با اشتراکگذاری دادهها با مشاوران خارجی و الزامات اعتبارسنجی و راستیآزمایی از دیگر دغدغههایی است که باید برای رفع آنها تلاش کنیم.
وی با تأکید بر اینکه با وجود همه این چالشها، ظرفیتهای بازار کربن ارزش بررسی و شناخت را دارد و فرآیند ارزیابی اولیه کاملاً رایگان و بدون هزینه است، گفت: با شناخت کامل ظرفیتهای بازار کربن میتوان ملاحظات امنیتی و فنی مربوط را رعایت کرد و از ظرفیتهای گسترده آن برای توسعه انرژیهای تجدیدپذیر در کشورمان بهره گرفت.
نظر شما