۴ خرداد ۱۳۸۴ - ۱۱:۱۶
  • کد خبر: 52999
سد"سیوند"؛ تجربه ای نو

ایران در صنعت سد سازی سومین کشور جهان به شمار می آید. این تجربه به 2500 سال پیش در کشور ما برمی گردد و بهره برداری از ده ها سد گوناگون در سال های اخیر، حکایت دیگری است که نسل حاضر آن را دیده و به آن افتخار می کند؛ چون توانسته است در شرایط و مکان های بسیار دشوار که در نگاه اول حتی غیر قابل اجرا به نظر می رسند، با ساختن سد آب را مهار و مشکل کمبود آب کشاورزی و آشامیدنی بسیاری از مناطق را رفع کند. علاوه بر آن، تجربه ای دیگر نیز به انبان تجربه های گرانقدر پیشین بیفزاید. از جمله این موارد ساختن سد روی پی آبرفتی است که نمونه ای از آن در سد"سیوند" اجرا شده است. از این رو تصمیم گرفتیم با "جلال جامعی"، معاون برنامه ریزی آب منطقه ای استان فارس و مجری سد سیوند که مسئولیت ساخت سد روی پی آبرفتی را به عهده دارد، گفت و گو کنیم.

شانا: یکی از ویژگی های مهم این سد که باعث تمایز آن از سدهای دیگر می شود ساخت سد روی پی آبرفتی است. لطفا در این خصوص توضیح دهید. جامعی : ساخت سدها معمولا روی سنگ انجام می شود و مواردی که روی آبرفت انجام گرفته است، ضخامت آن کم است و با برداشت آبرفت به سنگ می رسیم؛ اما این سد از موارد بسیار نادری است که ضخامت آبرفت آن بسیار زیاد و حدود 130 متر است. این میزان غیر قابل برداشت است و مجبور هستیم داخل آبرفت موادی خاص تزریق کنیم، از این رو سد سیوند از نظر ضخامت آبرفت در کشور بی نظیر و در دنیا کم نظیر است. شانا: از نظر عمق آبرفت آیا می توان این سد را با سد دیگری مقایسه کرد؟ جامعی: بله؛ این سد از نظر عمق آبرفت و روشی که برای تزریق در آبرفت بکار می رود تا حدودی مانند سد "آسوان" در مصر است که شرکت های فرانسوی ساخت آن را به عهده گرفته اند. شانا: به دلیل سابقه نداشتن ایران در ساخت سدهای آبرفتی با این عمق، آیا ایران به تنهایی قادر به ساخت این سد است؟ جامعی: خیر؛ ایران نه تنها در ساخت سدهای آبرفتی با عمق ذکر شده سابقه ندارد، بلکه حفاری و تزریق در آبرفت سد کاری پرهزینه است. از این رو کار در بخش حفاری و تزریق به تعویق افتاد تا اینکه پیمانکار سد در دو سال پیش قراردادی با شرکت چینی منعقد کرد. شانا: این شرکت چه بخشی از کار را به عهده دارد؟ جامعی : شرکت sinocoal چین متعهد شده است دستگاه های حفاری تزریق را برای به عهده گرفتن نیمی از کار به اینجا بیاورد. شانا: نتایج گمانه های آزمایشی در چه وضعیتی قرار دارد؟ جلالی: هم اکنون نتایج خوبی از گمانه های آزمایشی از تزریق به دست آمده است و در مجموع حدود 50 هزار متر حفاری تزریق در آبرفت و سنگ است که از این میزان بیش از 8800 متر حفاری تزریق در آبرفت انجام دادیم و انتظار داریم تا پایان مرداد حفاری تزریق در آبرفت به پایان برسد. شانا: مشخصات فنی سد را بفرمایید؟ جامعی : این سد از نوع سدهای بزرگ محسوب می شود و از نوع سنگریزه ای با هسته آب بند (GC ) است. حجم مخزن سد 255 میلیون متر مکعب، حجم آب قابل تنظیم آن 100 میلیون متر مکعب، ارتفاع سد از پی 57، طول تاج 600 متر و حجم بدنه سد با فراز بند 4260000 متر مکعب است. شانا: در خصوص عملیات و ارقام مربوط بدنه سد نیز توضیح دهید؟ جامعی : ارقام بدنه سد عبارت است از 4 میلیون و 300 هزار متر مکعب خاکریزی بدنه با فراز بند آن، 2 میلیون و 500 هزار متر مکعب سنگ برداری برای ساخت سرریز، 2 میلیون و 200 هزار متر مکعب خاکبرداری، حدود 130 هزار متر مکعب بتن ریزی و نزدیک به 90 کیلومتر حفاری و تزریق در پی سد است. شانا: هدف از ساخت سد در این منطقه چیست؟ جامعی: هدف از ساخت این سد کنترل سیلاب های مخرب رودخانه سیوند و تنظیم آب رودخانه به میزان 100 میلیون متر مکعب است که از این میزان 32 میلیون متر مکعب حقابه اراضی پایین دست و 68 میلیون متر مکعب آب جدید است که برای توسعه حدود 9 هزار هکتار زمین در دشت توابع ارسنجان به کار می رود. شانا: آیا در ساخت این سد تامین آب آشامیدنی نیز پیش بینی شده است؟ جامعی: بیشترین مصرف آب سد برای کشاورزی است و تنها حدود 5 تا 6 میلیون متر مکعب آب برای مصارف آشامیدنی شهر ارسنجان استفاده می شود. 94 میلیون متر مکعب نیز برای کشاورزی است. شانا: عملیات ساخت سد از چه سالی آغاز شده است ؟ جامعی : کار ساخت سد از سال 1371 آغاز شد. ابتدا شرکت سابیر تونل انحراف را ساخت، سپس در سال 74 پیمانکار بدنه سد مشغول به کار شد. اما در سال های 76 تا 80 به دلیل خارج شدن این سد از اولویت ساخت، فعالیت چندانی در این مدت انجام نشد و از سال 80 اعتبار خوبی به آن تعلق گرفت. شانا: پیشرفت ریالی سد و اعتبار کل اختصاص داده شده به سد را بفرمایید؟ جامعی : پیشرفت ریالی سد 200 میلیارد ریال است و برای بهره برداری از آن 250 میلیارد دیگر لازم است. شانا: امسال چه میزان اعتبار به این سد اختصاص یافته است؟ جامعی :از آنجا که این طرح در اولویت وزارت نیرو قرار گرفته است، امسال 170 میلیارد ریال به آن اختصاص داده شده است که میزان آن در حدود دو برابر اعتبار سال گذشته است و انتظار می رود که اعتبار امسال کامل پرداخت شود. شانا: پیشرفت فیزیکی سد سیوند چقدر است و چه بخش هایی از آن انجام شده است ؟ جامعی : این سد هم اکنون 70 پیشرفت فیزیکی دارد و از این میان 65 درصد به حفاری و تزریق در سنگ و آبرفت، 20 درصد در خاکریزی بدنه سد و فراز بند، تزریق و انتقال آب 100 درصد انجام شده است. شانا: زمان آبگیری سد را بفرمایید؟ جامعی : برنامه زمانبندی شده ما برای آبگیری سد دی ماه است اما ممکن است به این سد در بهمن ماه و مصادف با دهه فجر آبگیری شود. شانا: چند ماه بعد از آبگیری سد می توان از آن بهره برداری کرد؟ جامعی : برپایه برنامه از پیش تعیین شده، این سد در تیرماه 85 به بهره برداری می رسد و انتظار داریم برنامه به همین ترتیب پیش برود. شانا: آیا در ساخت سد شبکه آبیاری زهکشی در نظر گرفته شده است؟ جامعی: بله؛ شبکه آبیاری زهکشی این سد هم اکنون در مرحله مطالعه است و اعتبار اختصاص داده شده به آن 400 میلیارد ریال است. شانا: گفته می شود با آبگیری سد سیوند مسیر حرکت قبایل هخامنشی از تخت جمشید تا پاسارگاد زیر آب می رود؟ در این باره توضیح دهید. جامعی: درون دریاچه سد سیوند آثاری از جاده شاهی که مسیر حرکت قبایل هخامنشی از تخت جمشید تا پاسارگاد بوده، دیده می شود .به تبع در این مسیر، آثاری از گذشتگان از قبیل قبرهای دسته جمعی و دهکده های خراب نیز دیده می شود. شانا: آیا گروه های باستان شناسی مشغول بررسی این منطقه هستند؟ جامعی : تیم های باستان شناسی ایتالیایی قبل از عید از این مکان دیدن و کاوش کرده اند و هم اکنون نیز سه گروه باستان شناسی از فرانسه، لهستان و آلمان در دریاجه مشغول کاوش هستند؛ اما مورد شاخصی مشاهده نشده است. شانا: منظورتان از مشاهده نکردن مورد شاخص در این میان چیست؟ جامعی: یعنی موردی که با توجه به آن بتوان ساخت سد را تعطیل کرد. تنها مورد شاخصی که در جاده شاهی دیده می شود در قسمت تنگه دختر بر است که این قسمت زیر آب نمی رود. شانا: آیا علاوه بر موارد ذکر شده با آبگیری سد آثار دیگری نیز زیر آب می رود؟ جامعی: محوطه های سیاه رنگی نیز در محل آبگیری سد دیده می شود که احتمال داده اند محل ذوب فلزات دوره هخامنشی بوده، اما در این خصوص اطمینانی کسب نشده است. شانا: نظر باستان شناسان در این خصوص چیست؟ جامعی: تاکنون گزارشی از نتایج کاوش های باستان شناسان ارایه نشده است که میزان اهمیت این آثار به حدی باشد که سد ساخته نشود. شانا: به نظر شما در شرایط کنونی کشور ساخت سد مهم تر است یا حفظ آثار باستانی؟ جامعی: پاسخ به این پرسش که ساخت سد مهم تر است یا حفظ آثار، کار آسانی نیست. به عقیده من موارد ذکر شده آثار مهمی نیست که بخواهیم به خاطر آن ساخت سد را تعطیل کنیم. اما تصمیم گیری در مورد این که سد ساخته شود یا آثار باستانی حفظ شود، به وزارت نیرو و سازمان میراث فرهنگی ارتباط دارد.
کد خبر 52999

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
0 + 0 =