این کشور از چند سال پیش با ایران طرح هایی درباره انرژی در دست اجرا دارد. همچنین دو کشور پیشنهادهایی برای ساخت جاده ترانزیتی میان دو منطقه به جای تونل گاجران و برگزاری نمایشگاه های مشترک میان سه کشور ایران، ارمنستان، و یونان را در دست بررسی دارند. سفیر ارمنستان همچنین از چندی پیش پیشنهاد تاسیس دفتر سرکنسولگری جمهوری ارمنستان را در تبریز داده است. فعالیت بی وقفه وی برای گسترش روابط با ایران، همچنین اهمیت طرح هایی که دو کشور در دست اجرا دارند، ما را بر آن داشت که برای گفت وگو با آقای "گارن ناظریان " سفیر جمهوری ارمنستان پیش قدم شویم. گارن ناظریان در اولین فرصت ما را پذیرفت. و به این ترتیب ما در یک روز وسط هفته برای ملاقات با وی راهی سفارت ارمنستان شدیم. در تمام طول مصاحبه وی بارها از این که برای نخستین بار است که با یکی از رسانه های ایرانی سخن می گوید، اظهار خوشحالی می کرد ؛ همچنین چندین بار نیز از این که ایران با تنها همسایه ارمنی نشین خود رابطه ای دوستانه دارد ،ابراز خرسندی کرد. ما برای گفت وگو با ناظزیان فرصتی یک ساعت و نیمه در نظر گرفته بودیم، اما او در زمانی نزدیک به 45 دقیقه و در اتاقی که به سبک هنر ارمنستان تزیین شده بود، به تمام پرسش های ما پاسخ گفت. سفیر ارمنستان در پایان گفت و گو با بیان این که بهتر است "بیشتر کار کنیم تا حرف بزنیم "، دست ما را برای هرگونه اظهار نظری درباره کوتاه گویی های خود بست. گفت وگوی ما را با گارن ناظریان می خوانید. شانا: ارمنستان کشوری تازه استقلال یافته است. اجازه بدهید با پیش زمینه ای از روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور صحبت را آغاز کنیم. ناظریان: بله ؛ من هم موافقم. می دانید هنگامی که از روابط دو جانبه بین دو کشور ایران و ارمنستان سخن گفته می شود، ذهن ما به سال 1991 معطوف می شود. زیرا در آن سال ایران جزو نخستین کشورهایی بود که استقلال ارمنستان را به رسمیت شناخت و یک سال بعد هم در مراسمی بیانیه روابط دیپلماتیک بین دو کشور به امضا رسید. این بیانیه سند نخست مربوط به اصول روابط دو کشور بود و در حقیقت با این سند دو کشور بر روابطی مبتنی بر حسن هجواری تاکید کردند. در این سند به عنوان نقطه شروع همکاری ها، احترام به تمامیت ارضی و اصل مداخله نکردن در امور داخلی یکدیگر مورد توجه قرار گرفته بود. به این ترتیب در سال 92 دو کشور نمایندگی های سیاسی خود را در تهران و ایروان دایرکردند. با چنین پیش زمینه ای است که من امروز می توانم با صراحت بگویم که روابط دو جانبه در زمینه های مختلف وجود دارد و این روابط نه تنها از منافع دو کشور سرچشمه می گیرد، بلکه برای تامین امنیت و ثبات منطقه هم مهم است. شانا: فکر می کنید چه عواملی در این ارتباط موثر است؟ ناظریان: روی هم رفته برای ارمنستان و ایران عوامل مهمی وجود دارد که روابط دو جانبه بر اساس آن استوار است که منافع مشترک، موقعیت سیاسی و جغرافیایی از جمله این ویژگی ها است. البته دیدگاه ها مشترک در مورد تعداد زیادی از موضوعات منطقه ای و مشترکات تاریخی و نژادی نیز از دیگر ویژگی هایی است که در روابط دو کشور از اهمیت برخوردار است و با توجه به این ویژگی ها است که روابط دو جانبه به یک دستور العمل تبدیل می شود. شانا:اشاره کردید که از سال 92 نمایندگی دو کشور درتهران و ایروان دایر شد. به طورحتم در این مدت اوج و فرود هایی هم در روابط وجود داشته است. ایا این چنین است؟ ناظریان: فکر می کنم نقطه اوج روابط دو جانبه ارمنستان و ایران با سفررییس جمهور آقای کوچاریان در سال 2001 به ایران آغاز شد. در چارچوب این سفر بود که قراردادها و اسناد مهمی برای عملی کردن تفاهم نامه ها و قراردادهایی که پیشتر بسته شده بود، به امضا رسید. در تکمیل این روابط همچنین سفری هم که آقای خاتمی در سال 2004 به ایروان انجام داد، تحول مهمی در روابط دو کشور محسوب می شود. البته در چارچوب همکاری بین دولت های دو کشور تحولات دیگری هم وجود داشت؛ اما این دو سفر از نظر پرثمر بودن اهمیت خاصی دارند. اجازه بدهید به یک نکته مهم دیگر هم اشاره کنم. ارمنستان تنها همسایه مسیحی نشین ایران است و ایران با کشور ما روابط حسن همجواری را رعایت کرده است و این امر به یک نمونه مطلوب همزیستی نمایندگان دوکیش مختلف در این منطقه تبدیل شده است. امروزه گفت وگوی بین دو تمدن را هم می شود به خوبی در این منطقه مشاهده کرد که بنیانگذار آن نیز آقای خاتمی است. شانا: اجازه بدهید به بپردازیم به مباحث اقتصادی و انرژی ناظریان: بله موافقم؛ چون انرژی در چارچوب همکاری دوکشور جایگاه خاص خود را دارد و هم دو دولت و دو سفارتخانه برای عملی کردن برنامه ها دراین چارچوب فعالیت می کنند. شانا: بدون شک یکی از مهم ترین پروژه هایی که بین دو کشور در حال اجرا است خط لوله انتقال گاز باشد. در این باره بیشتر توضیح دهید. ناظریان: بله؛ همان طور که اشاره کردید، یکی از مهم ترین برنامه ها پروژه انتقال گاز ایران به ارمنستان است. این پروژه درماه مه 2004 و همزمان با سفر مهندس زنگنه وزیر نفت ایران به ارمنستان نهایی و قراردادهایی مربوط به انتقال گاز ازایران به ارمنستان به مدت 20 سال درآن سفر امضا شد. پیش بینی می شود که صادرات گاز از ایران به ارمنستان ازاول ژانویه 2007 آغاز شود. برای عملی شدن این پروژه تا اول ژانویه 2007 هر یک از دو طرف موظف به ایجاد شبکه های انتقال گاز درخاک خود هستند. دراین باره همچنین طرف ایرانی موظف به ساخت یک خط لوله به طول 100 کیلومتری از تبریز به شهر مغری است و طرف ارمنی نیز موظف به ساخت خط لوله ای به طول بیش از 200 کیلومتر از مغری به کاجران است. برای اجرای این پروژه در سال 2004 سند دیگری به امضا رسیده است که براساس آن بانک توسعه صادرات وامی را برای اجرای این طرح اختصاص دهد. هم اکنون امور ساختمانی این طرح شروع شده است ومن فکر می کنم که براساس زمان بندی انجام شده، پروژه نهایی شود. در همین باره ملاقات های تنظیم شده بین دو وزارتخانه انرژی ونفت دو کشور در جریان است و سفرهای مسئولان بلند پایه نیز انجام می شود. اطلاع دارم که نتایج این گفت وگو ها نیز مثبت بوده است. شانا: در خبرهای آمده بود که هزینه اجرایی این پروژه 210 تا 220 میلیون دلار در طرف ایران باشد. اما اجازه بدهید بپردازیم به پروژه دیگری که ایران با کشور ارمنستان در دست اجرا دارد. درباره پروژه خط انتقال برق چطور، در این باره چه اطلاعاتی دارید که در اختیار ما قرار دهید؟ ناظریان: این پروژه به عنوان دومین طرح بزرگ همکاری دو کشور است که در پی سفر وزیر نیرو ایران آقای مهندس بیطرف که در ماه نوامبر سال 2004 به ارمنستان صورت گرفت، قطعی شد، ساخته خواهد شد.این خط انتقال پروژه جدیدی خواهد بود و هدف آن افزایش حجم مبادله برق ایران وارمنستان است. شانا: ایران پیش از این هم خط انتقالی برای مبادله برق با کشور ارمنستان ساخته بود. خط انتقال برق دوم ایران و ارمنستان 100 کیلومتر طو ل دارد و یک خط انتقال برق فشار قوی به همراه سه پست برق است. اما از قرار معلوم چندی پیش ایران و ارمنستان برای ساخت خط سوم انتقال برق نیز به توافق رسیدند. این طور است؟ ناظریان: بله؛ این توافق هم چندی پیش حاصل شد. این خط با قدرت 220-230 کیلوولت ساخته خواهد شد و ما می توانیم با عملی کردن این برنامه امکان انتقال برق با قدرت 400 مگاوات را ایجاد کنیم. برای عملی کردن این برنامه خط جدیدی باید به طول 312 کیلومتری در ارمنستان ساخته شود. دراین زمینه گروه های کارشناسی تشکیل شده است و کارشان را آغاز کرده اند. شانا: اما به نظر نمی رسد که همکاری دو کشور در زمینه برق تنها به این سه پروژه محدود شود؟ ناظریان: بله همین طور است؛ ما دو پروژه دیگر هم در بخش برق داریم. یکی از بزرگ ترین پروژه ها در این باره استفاده مشترک از ظرفیت انرژی موجود در رودخانه ارس است که توافق نامه آن چندی پیش امضا شد. با توجه به 40 کیلومتر مرز آبی ایران و ارمنستان در رودخانه ارس دو طرف تصمیم دارند ازظرفیت برق آبی این رودخانه استفاده کنند. دراین باره همین اواخر نیز یک گروه کارشناسی از ارمنستان در ایران بود و هفتمین جلسه کارشناسان فنی برگزار شد. براساس این طرح، پیش بینی می شود که روی رودخانه ارس دو نیروگاه ساخته شود. یکی در طرف ایران با ظرفیت 130 مگاوات و دیگری درخاک ارمنستان باتوان 140 مگاوات تولید برق خواهد بود. در مجموع با اجرای این طرح می توان سالانه 840میلیون کیلووات انرژی از رودخانه ارس تولید کرد. برای انجام امور ساختمانی این نیروگاه ها امروزه کارهای کارشناسی درحال انجام است. شانا: بله به یاد دارم که در هفتمین جلسه کارشناسی بین دو طرف، مقرر شد نیروگاه اولیه با ظرفیت 140 مگاوات در خاک ارمنستان و با ساخت تونلی به طول 3/18 کیلومتر اجرا شود و نیروگاه دوم نیز با ظرفیت 140 مگاوات در خاک ایران به اجرا در آید. برای ساخت نیروگاه دوم نیز باید تونلی به طول 5/17 کیلومتر ساخته شود. به این ترتیب فاز نخست مطالعات طرح مشترک نیروگاه برق آبی ایران وارمنستان روی رودخانه ارس آذرماه امسال پایان خواهد یافت. اما شما به دو پروژه اشاره کردید، پروژه دوم چیست؟ ناظریان: این پروژه مربوط به برنامه تولید برق از طریق انرژی های تجدیدپذیر است. جغرافیای ارمنستان شرایط مناسبی برای تولید انرژی به وجود آورده است. به همین دلیل ساخت یک نیروگاه بادی 6/2 مگاواتی در چارچوب همکاری های مشترک دو کشور از سال 2003 آغاز شده و پیشرفت قابل لمسی داشته است. ما امیدواریم که به زودی آیین آغاز به کار نیروگاه های بادی برگزار شود. اجازه بدهید اشاره به کنم به مناطق کوهستانی که به ما امکان فکر کردن به برنامه های دیگری برای تولید برق از انرژی های تجدیدپذیر را می دهند. ما می توانیم ازاین جغرافیای طبیعی در چارچوب روابط دو جانبه استفاده کنیم. طرح های دیگری نیز درباره پتروشیمی دردست اجرا داریم که البته بیشتر مربوط به آینده است. شانا: در باره این پروژه بیشتر توضیح دهید. ناظریان: اجازه بدهید بیش از این درباره این طرح اظهار نظر نکنم و تنها به گفتن این موضوع اکتفا کنم که تا جایی که اطلاع دارم که طرف ایرانی علاقه مندی خود را برای مشارکت در برنامه پتروشیمی ارمنستان نشان داده است. این پروژه در چارچوب مناقصه ها انجام خواهدشد و هیچ مانعی برای حضور شرکت های ایرانی وجود ندارد. درصورتی که آنها در مناقصه مربوط به این طرح ها برنده شوند، ما از حضور شرکت های ایرانی برای اجرای این پروژه ها استقبال می کنیم. شانا: گفت و گو ی ما با سپاسگزاری از سفیر ارمنستان و آرزوی گسترش روابط دو کشور پایان یافت.