محمداسماعیل کفایتی به خبرنگار شانا گفت: وزارت نفت برای بار دوم شاگرد اول همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان‌ در کشور شده است و این نشانه عزم جدی وزارت نفت در استفاده از توانمندی شرکت‌های دانش‌بنیان در شرایط تحریمی است. دشمن ما را در یک جنگ اقتصادی و بالاتر از آن مهندسی با ترور دانشمندان هسته‌ای و هوافضا قرار داده است.

وی با اشاره به ظرفیت بالای مهندسی در کشور و قدمت صنعت نفت اظهار کرد: نقش حوزه مهندسی در این صنعت پررنگ است و عزم دانش‌بنیان‌ها در استفاده حداکثری از این مهندسان است و پارک فناوری و نوآوری صنعت نفت با رویکرد نوآوری کار را جلو می‌برد و نمونه بارز آن احیای چاه‌های کم‌بازده و بسته است.

رئیس پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز ادامه داد: طرح احیای چاه‌های کم‌بازده و بسته به‌عنوان بزرگ‌ترین طرح دانش‌بنیان کشور تجربه بسیار موفقی در همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان بوده است و برای نخستین بار چاه‌ها در اختیار شرکت‌های فناور و نوآور دانش‌بنیان بیرونی قرار می‌گیرد و می‌توانیم تولید چاه‌ها را با اعمال فناوری به بالای ۲ هزار بشکه در روز برسانیم.

کفایتی افزود: بخشی از این طرح مقدماتی و توجیهی بود و نشست‌های مختلفی با سرمایه‌گذاران، تحقیق و توسعه (R&D) شرکت ملی نفت، هیئت‌های مختلف و ... برگزار شده و موضوع‌هایی که تحت کارگروه اقتصادی این طرح بوده زمان‌بر است، اما قرارداد این طرح بهمن‌ماه پارسال امضا شد و سرانجام با تنفیذ شرکت‌ها کارهای مطالعاتی در حال انجام است و شرکت‌های تنفیذشده آماده تحویل گرفتن چاه‌ها هستند و امیدواریم تا پایان امسال نخستین بشکه از اولین چاه را برداشت کنیم.

دانش‌بنیان شدن یکی از اهداف مهم صنعت نفت

وی با بیان اینکه رفته‌رفته ظرفیت‌های صنعت نفت در اختیار مجموعه‌های توانمند بیرونی قرار می‌گیرد، تصریح کرد: بحث سرریز فناوری جدی است و امیدوارم بتوانیم زمینه مناسب را ایجاد کنیم تا یکی از مأموریت‌های مهم صنعت نفت را که دانش‌بنیان شدن این صنعت است به سرانجام برسانیم.

رئیس پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز گفت: کشورهای اطراف که از نظر دانش و فناوری جلوتر از ما قرار دارند دارای تعداد زیادی سند اختراع (پتنت) هستند، مانند آرامکو و شرکت‌های غربی. ما باید با برنامه‌ریزی صاحب پتنت شویم و رقابت را برای شرکت‌های دانش‌بنیان جذاب کنیم و با ایجاد شرایط، فرهنگ فناوری و نوآوری را از خود مجموعه صنعت نفت شروع کنیم.

کفایتی با اشاره به اینکه حوزه پایین‌دستی دارای ارزش افزوده بالایی است، اظهار کرد: می‌توانیم با دانش‌بنیان شدن صنعت نفت به جای خام‌فروشی، محصولات با ارزش بالا تولید کنیم و حتی دانش آنها را بارها و بارها بفروشیم و به‌جای اینکه اقتصاد نفتی با روش‌های سنتی را استفاده کنیم باید با دانش و خبرگی که ایجاد شده درآمدزایی کنیم.

وی با بیان اینکه در حوزه بالادستی ده‌ها قرارداد با شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان امضا شده است، افزود: بعضی از این قراردادها بار اول و ریسک‌پذیر هستند که باید مدیریت ریسک شوند. بیشترین قرارداد را شرکت ملی نفت‌خیز جنوب بسته است و به‌زودی وارد قراردادهای جدید می‌شود، بعضی از قراردادهای پژوهشی در قبل کمتر از ۵۰ میلیارد تومان بوده است، اما اکنون در مناطق نفت‌خیز جنوب بالای هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان قرارداد پژوهشی امضا شده است.

رئیس پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز اذعان کرد: در حوزه مواد و تجهیزات حجم و ابعاد کار بالاست و تفاهم‌نامه‌ای حدود ۲ میلیارد دلار تعریف شده که اگر این اتفاق رخ دهد تحول بزرگی در عرصه صنعت نفت اتفاق می‌افتد. مطابق برنامه هفتم توسعه قرار است پروانه‌های بهره‌برداری به شرکت‌های تحقیق و توسعه (E&P) بیرونی نیز داده شود تا کار رقابتی پیش رود.

کفایتی تصریح کرد: وزارت نفت می‌تواند از روش‌های فناوری باز استفاده کند و بدون اینکه تجهیزات و نیروی انسانی به روش‌های سنتی به مجموعه اضافه شود، با رویکرد طولی قرارداد امضا کند، به شکلی که درصدی از نفت سهم شرکت فناور شود که در این صورت هم برای شرکت بیرونی و هم مجموعه صنعت نفت قراردادی برد - برد به شمار می‌آید.

صرفه‌جویی در هزینه‌ها با هوشمندسازی چاه‌ها و حفاری

وی با اشاره به اینکه خوردگی فلزات هزینه‌های بسیار زیادی را به صنعت نفت تحمیل می‌کند، گفت: این هزینه‌ها سالانه تا ۲۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود و می‌توانیم با برنامه‌ریزی روی ۱۵ درصد آن نزدیک به ۳ میلیارد دلار صرفه‌جویی کنیم، خوردگی فلزات جذابیت کمتری دارد از این رو لازم بود تعریف مسئله شود و پارک فناوری و نوآوری صنعت نفت با برگزاری رویدادهایی در این حوزه امیدوار است با ورود شرکت‌ها و ایجاد آزمایشگاه‌های رفرنس وابستگی بخشی از آزمایش‌های خوردگی فلزات به کشورهای دیگر را از بین ببرد.

رئیس پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز افزود: در حوزه هوشمندسازی چاه‌ها و حفاری با وجود تلاش‌هایی که شده از کشورهای دیگر در موضوعاتی مانند هوش مصنوعی عقب هستیم و باید خودمان را به آنها برسانیم که این موضوع هم از لحاظ بهره‌وری و هم زنجیره ارزش بسیار مفید است. کشورهای اطرف ما این کار را شروع کرده‌اند و ما دنبال آن هستیم که در تحول دیجیتال و هوش مصنوعی رویدادهای خوبی را برگزار کنیم.

کفایتی تصریح کرد: جذب سرمایه‌گذار در حوزه فناوری و دیجیتال با توجه به قانون جهش تولید که پارسال تصویب شد فرصت خوبی را برای سرمایه‌گذاران در این بخش فراهم کرده است که این بخش می‌تواند صنعت نفت را متحول کند.

وی با بیان اینکه پارک فناوری و نوآوری صنعت نفت دارای شرکت‌هایی مانند اسپیناف دانش‌بنیان و ... است، اظهار کرد: می‌توانیم مهندسانی را که در حوزه انرژی فارغ‌التحصیل می‌شوند از سردرگمی دربیاوریم و با راهنمایی کردن فرصت خوبی را برای آنها ایجاد کنیم تا بتوانند در صنعت نفت نقش بسزایی داشته‌ باشند.

رئیس پارک فناوری و نوآوری صنعت نفت ادامه داد: برای اینکه آینده صنعت نفت را برنامه‌ریزی و نخبه‌ها را هدایت کنیم، ارتباط خوبی با گروه‌های دانشجویی برقرار کرده‌ایم و باید به سمت این حوزه و حتی دانش‌آموزی برویم تا برای ۲۰ تا ۲۵ سال بعد صنعت نفت را نسبت به اکنون متحول کنیم.

کفایتی اظهار کرد: به‌دلیل ناترازی گاز در فصل سرما کارخانه‌ها مجبور به استفاده از سوخت مازوت هستند که به‌شدت آلاینده است و با تعطیل شدن این واحدها به اقتصاد کشور ضربه وارد می‌شود، از این رو رویداد گوگردزدای به همت پارک فناوری و نوآوری صنعت نفت با همکاری بخش تحقیق و توسعه شرکت ملی پالایش و پخش درباره خسارت‌های ناشی از سوخت مازوت به محیط زیست برگزار شد.

وی افزود: بهترین روش برای حل این چالش، گوگردزدایی در برج تقطیر قبل از سوختن است که می‌تواند ۱۲۰ تا ۱۸۰ دلار به ازای هر بشکه ارزش افزوده ایجاد کند.

دستاوردهای پارک در دولت سیزدهم

رئیس پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز نخستین دستاورد این پارک را ایجاد تعامل و همگرایی با ارکان زیست‌بوم فناوری و نوآوری مانند دانشگاه‌ها، پژوهشگاه صنعت نفت، مؤسسه مطالعات و بخش تحقیق و توسعه چهار شرکت اصلی برشمرد و گفت: دستاورد مهم پارک در دولت سیزدهم راه‌اندازی پارک رازی در شهر ری و عضویت ۷۰ شرکت‌ قوی مانند توربوتک، سرو، پارس‌پارت، فتکو و ... است که قابلیت صادرات دارند و از پایه‌های اصلی پارک به‌شمار می‌روند که سبب شده پارک فناوری و نوآوری صنعت نفت به پارک اول منطقه تبدیل شود.

کفایتی افزود: رویکرد ما رشدی است و برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا پایان امسال ۱۵۰ شرکت عضو پارک فناوری و نوآوری صنعت نفت شوند و تا ۱۵ سال آینده به پارک اول آسیا تبدیل شویم.

وی با اشاره به ارزش باتری‌های لیتیومی در صنعت نفت تصریح کرد: این باتری‌ها به‌شدت درحوزه بهینه‌سازی و ناترازی انرژی مؤثر و آینده ذخیره‌سازی در این حوزه‌ هستند و می‌توانند قطعی‌های برق صنایع را در پیک انرژی رفع کنند.

رئیس پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز ادامه داد: صحبت‌های اولیه را با یک شرکت پارک چینی انجام داده‌ایم تا انتقال فناوری باتری‌های لیتیومی انجام شود که این مسئله برای صنعت نفت، پتروشیمی، پالایش و پخش و دیگر صنایع در آینده تأثیرگذار است.

کفایتی در پایان گفت: توانسته‌ایم در حوزه نخبگان صنعت نفت محور باشیم و مهم‌ترین خروجی ما که قابل رؤیت هم نیست تعامل مطلوب با نخبگان صنعت نفت، دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان است و هم‌اکنون پارک فناوری و نوآوری نفت و گاز مرجعیت نخبگان این صنعت است.