به گزارش شانا به نقل از مدیریت امور اوپک و روابط با مجامع انرژی وزارت نفت، پس از تصویب موافقت‌نامه پاریس تلاش‌هایی برای کاهش تأمین مالی سوخت‌های فسیلی شد و همین موضوع تحولاتی را در دنیای مالی ایجاد کرد. یکی از این تغییرات مربوط به صنعت زغال‌سنگ می‌شود؛ در شرایط ‌کنونی زغال‌سنگ به دو دسته «حرارتی» برای تولید برق و «متالورژیک» (Metallurgic) برای تولید فولاد تقسیم شده است؛ موضوعی که به نظر می‌رسد پایبندی به سیاست‌های اقلیمی را تحت‌الشعاع قرار داده است.

در شرایط کنونی حدود ۱۵۰ شرکت مالی استفاده از زغال‌سنگ حرارتی را محدود کرده‌اند، اما تنها ۱۳ شرکت چنین محدودیتی را برای نوع فولادسازی اعمال می‌کنند. این در حالی است که تقسیم‌بندی انجام‌شده در صنعت زغال‌سنگ در مقام عمل آن‌قدر واضح نیست و همین ابهام راه را برای سوءاستفاده در بازار جهانی باز گذاشته است.

ماجرا از این قرار است که بخشی از زغال‌سنگ فولادسازی، به‌ویژه نوع نیمه‌نرم آن، قابلیت استفاده در نیروگاه‌ها را دارد و همین موضوع موجب شده در صورت افزایش قیمت زغال‌سنگ حرارتی یا کاهش تقاضای فولاد، برخی شرکت‌ها محموله‌های خود را به بازار برق بفروشند.

این اتفاق به‌ویژه در آسیا پس از عملیات نظامی روسیه در اوکراین شدت گرفته، زیرا تقاضا برای سوخت در اروپا بالا رفته و قیمت زغال‌سنگ نیز افزایش یافت.

دردسری جدید برای اجرای سیاست‌های اقلیمی

همین جابه‌جایی بین بازارها سبب شده بانک‌هایی که مدعی خروج از زغال‌سنگ حرارتی هستند، نتوانند ادعاهای خود را به‌طور کامل اثبات کنند. بنا بر اظهارات سخنگوی بانک آی‌ان‌جی (ING) هلند، وقتی قیمت‌ها پایین باشد، زغال متالورژیکی برای تولید برق استفاده می‌شود و در این شرایط نمی‌توان ۱۰۰ درصد مطمئن بود که تعهدات بانک برای کاهش حمایت از زغال حرارتی محقق شده است یا خیر.

مدیر ارشد پایداری صندوق Ninety One نیز اذعان کرد که در عمل مرز مطلق بین دو نوع زغال وجود ندارد و این یک مخاطره نظام‌مند است.

نیروگاه‌های ژاپن، کره‌جنوبی و تایوان به‌تازگی خرید زغال‌سنگ نیمه‌نرم را افزایش داده‌اند، اقدامی که شک و شبهه درباره صداقت تعهدات بانک‌ها ایجاد کرده است.

فعالان بازار و سرمایه‌گذاران تأکید می‌کنند که تمایز مطلق میان زغال‌سنگ حرارتی و فولادسازی در عمل ممکن نیست. این عدم قطعیت تهدیدی جدی برای سیاست‌های اقلیمی است، چراکه اجازه می‌دهد شرکت‌ها با تغییر برچسب محصولات از محدودیت‌ها عبور کنند. در عین حال صنعت فولاد همچنان به زغال‌سنگ متکی است و جایگزین ارزان‌قیمت و گسترده‌ای برای آن وجود ندارد.

سهم زغال‌سنگ در تأمین برق چگونه افزایش یافت؟

زغال‌سنگ فولادسازی در بسیاری کشورها ماده‌ای حیاتی شناخته می‌شود و برای تولید زیرساخت‌های انرژی نو مانند توربین‌های بادی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این موضوع سبب شده بانک‌ها و معادن برای حفظ آن استدلال‌هایی بیابند و آن را از زغال‌سنگ حرارتی جدا کنند.

گری ‌ناگل، مدیرعامل شرکت گلنکور (Glencore Plc) که یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های معدنی و تجاری جهان در این زمینه محسوب می‌شود، در فوریه به سرمایه‌گذاران خود گفت: «زغال‌سنگ فولادسازی در بسیاری از کشورها به‌عنوان یک ماده معدنی حیاتی شناخته می‌شود. این موضوع پذیرفته شده که این ماده برای دوره گذار انرژی نیاز است، بنابراین زغال‌سنگ فولادسازی در دسته‌ای کاملاً متفاوت از زغال‌سنگ انرژی قرار دارد.»

 با این حال داده‌ها نشان می‌دهد در برخی مقاطع قیمت زغال‌سنگ فولادسازی حتی از حرارتی پایین‌تر بوده و این روند موجب انتقال بخشی از صادرات استرالیا از فولاد به برق شده است.

در عمل حدود ۱.۵ میلیارد تن زغال‌سنگ سالانه در جهان معامله می‌شود و سه‌چهارم آن به مصرف نیروگاه‌ها می‌رسد. با کاهش اختلاف قیمتی میان انواع زغال‌سنگ و بالا رفتن ارزش حرارتی در بازار برق، انگیزه معادن برای فروش به نیروگاه‌ها افزایش یافته است. این روند به‌ویژه برای شرکت‌هایی که با سود کم یا زیان مواجه‌اند، جذابیت دارد و می‌تواند تعهدات اقلیمی را بی‌اثر کند.

بانک‌های بزرگ به‌ویژه در آمریکا در حال بازنگری در محدودیت‌های گذشته خود هستند و برخی مانند گلدمن ساکس و جی‌پی مورگان از ائتلاف بانکی صفر خالص (Net-Zero) خارج شده‌اند. همین موضوع نشان‌دهنده عقب‌نشینی سیستم مالی از اهداف اقلیمی و بازگشت به پروژه‌های فسیلی است. برخی سیاست‌ها نیز مبهم یا مشروط هستند و به شرکت‌ها اجازه می‌دهند با ایجاد تغییراتی جزئی همچنان به فعالیت ادامه دهند.

صنعت زغال‌سنگ همچنان در حال پیشروی است

در کنار این مسائل، حمایت سیاسی نیز به رشد سرمایه‌گذاری در زغال‌سنگ دامن زده است. دونالد ترامپ مجموعه قوانینی را برای گسترش تولید زغال‌سنگ امضا کرده که می‌تواند موجب افزایش سرمایه‌گذاری در این صنعت شود.

سال گذشته شرکت‌های چینی بیش از ۸۰ درصد اعتبارات صنعت زغال‌سنگ را تأمین کردند و بانک‌هایی مانند بانک آمریکا (Bank of America) نیز محدودیت‌های خود را کاهش داده‌اند. همه این عوامل نشان می‌دهند صنعت زغال‌سنگ هنوز هم با قدرت در حال پیشروی است، حتی زمانی که جهان در مسیر کاهش کربن تلاش می‌کند.