به گزارش شانا به نقل از هفته‌نامه مشعل، یکی از مهمترین معیارهای سنجش درجه توسعه‌یافتگی یک کشور، اهمیت و اعتباری است که زنان در آن کشور دارند. تحقق توسعه اجتماعی، شتاب‌گیری فرآیند توسعه اقتصادی و محقق شدن عدالت اجتماعی نیازمند ایجاد نگرش مطلوب به توانمندی زنان به‌عنوان نیروی فعال و سازنده است، بنابراین حضور زنان و اهمیت توجه به نقش‌آفرینی آنها در تحول تمام جوامع انسانی، عاملی بنیادین محسوب می‌شود، از این رو مشارکت مناسب زنان در فرآیندهای تصمیم‌گیری و دستیابی به جایگاه و نقش مناسب آنها در امور کشور نیازمند برنامه‌ریزی، تدوین و اجرای اقدام‌های اصولی است.
شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب ازجمله شرکت‌های نفتی به‌شمار می‌رود که دارای ظرفیت مناسبی از زنان متخصص و توانمند است، بدون شک، ارتقای جایگاه سازمانی و ایجاد فرصت‌های برابر این بخش از کارکنان، ضمن تضمین رضایتمندی، به ایجاد فضای رقابتی سالم، سازنده و عدالت‌محور و در سایه چنین فضایی، به ارتقای بهره‌وری و بهبود عملکرد سازمان خواهد انجامید. وجیهه پروانه، مشاور زنان مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب در گفت‌وگو با خبرنگار مشعل به بیان نقش و اهمیت جایگاه زنان، همچنین چالش‌های این بخش از کارکنان و راهکارهای آن در بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده نفت کشور پرداخته است که در پی می‌آید.
وجود بخشی با عنوان مشاور مدیرعامل در امور بانوان چه نقش و جایگاهی در رسیدگی به امور زنان دارد؟
برای پاسخ به این پرسش باید به اصول کلان حاکمیت در دولت و دلایل ایجاد معاونتی تحت عنوان معاونت امور زنان و خانواده رجوع کنیم. اگر به چشم‌اندازها و مأموریت‌های این معاونت توجه شود، طبیعتاً رسالت و الزام وجود چنین وظیفه‌ای در وزارتخانه‌ها شفاف می‌شود. یکی از چشم‌اندازها و مأموریت‌های مهم این معاونت برای زنان شاغل، تقویت، ترویج و نهادینه‌سازی عدالت جنسیتی، همچنین نظارت کلان بر برنامه‌ها و اقدام‌ها و ارزیابی عملکرد وزارتخانه‌ها در جهت ارتقای وضعیت شاخص‌های عدالت جنسیتی با هدف رفع و حذف تبعیض‌ها به اشکال مختلف و توسعه عدالت جنسیتی است، از این رو وزارت نفت نیز ضمن ایجاد چنین وظیفه‌ای در ساختار سازمانی و تدوین شرح وظیفه برای آن، سند راهبردی صنعت نفت در حوزه زنان و خانواده را با هدف استفاده از استعدادها و قابلیت‌های زنان به‌عنوان سرمایه ارزشمند جامعه و فراهم آوردن بستر مناسب برای بهبود وضعیت، ارتقای جایگاه و توسعه مشارکت آنان در انطباق با تکالیف صنعت نفت در این حوزه را با توجه به اسناد بالادستی، از سال ۱۳۹۹ تدوین و ابلاغ کرده است.
مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران نیز با توجه به اهمیت و لزوم تقویت و جایگاه بانوان در این شرکت شیوه‌نامه‌ای در سوم اردیبهشت امسال، ابلاغ و مدیران شرکت‌های تابع را به بهره‌مندی هرچه بیشتر از توانمندی‌های کارکنان زن دعوت کرده است. در شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب نیز بر اساس شرح وظایف و اسناد ابلاغی بالادستی، همچنین مأموریت‌های محوله به امور زنان، برنامه‌هایی تدوین شده که در دست اجراست.
چه مقدار به جایگاه و اهداف موردنظر در این حوزه دست یافته‌اید؟
بیش از یک دهه از ایجاد این بخش در شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب سپری می‌شود، اما به شکل مطلوب و مؤثر به آن توجه نشده و اثربخشی قابل توجهی نداشته است. قصد و تلاش ما این است که در چارچوب اسناد بالادستی، با اقدام‌هایی از ظرفیت و توانمندی بانوان علاقه‌مند به نحو مطلوب استفاده شود.
چه مأموریت و چشم‌اندازی در این مسیر ترسیم کرده‌اید؟
برنامه‌ریزی و اقدام برای ارتقای جایگاه، سرآمدی و نقش‌آفرینی بانوان در حوزه‌های مختلف کاری، اجتماعی و فرهنگی برای دستیابی به چشم‌اندازی از توسعه، انگیزه و رضایتمندی آنان است. انتصاب در پست‌های مدیریتی در چارچوب ضوابط و مقررات مربوطه و معرفی بانوان به‌عنوان الگوهای موفق و تقویت و ارتقای ارزش‌های اخلاقی و فرهنگ اسلامی در محیط کار و پاسداری از کرامت و عزت نفس آنها، از دیگر اهداف ترسیم‌شده در این چشم‌انداز است.
اولویت‌های اصلی برای توانمندسازی بانوان در شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب چیست؟
برنامه‌ریزی در چارچوب چهار هدف کلان زیر از اهم اولویت‌های این شرکت در حوزه توانمندسازی بانوان در تمامی زمینه‌هاست. این اهداف شامل عدالت محوری و توسعه فرهنگ توزیع عادلانه امتیازهای شغلی و سازمانی، مزایای رفاهی، معیشتی، آموزش، فرهنگ‌سازی و بهبود نگرش‌ها و ارتقای سطح آگاهی، همچنین ارتقا، حفظ و بهبود جایگاه شغلی و سازمانی، افزایش انگیزه و رضایتمندی است. آموزش و توسعه مهارت‌ها شامل هماهنگی و برنامه‌ریزی در برگزاری دوره‌های آموزشی تخصصی و مدیریتی و برگزاری کارگاه‌های مهارت‌های نرم مانند رهبری، ارتباطات و مذاکره، بخش دیگری از این اهداف و اولویت‌ها هستند.
اهدافی همچون شبکه‌سازی و حمایت اجتماعی و شغلی از طریق تشکیل گروه‌های حمایتی و شبکه‌های حرفه‌ای برای بانوان، شناسایی بانوان توانمند و معرفی و حمایت از آنان، برگزاری رویدادهای تخصصی برای تبادل تجربیات و ایجاد ارتباطات، مشاوره و راهنمایی از طریق هم‌افزایی و ایجاد تعامل با مدیریت‌ها و فراهم کردن فضای دسترسی به مشاوران و مربیان برای حمایت از مسیر شغلی بانوان را می‌توان بخش دیگری از اهداف شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب در زمینه رشد و ارتقای بانوان شاغل در این شرکت برشمرد.
تشویق به مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها به منظور فراهم کردن فرصت‌های واقعی در فرآیند تصمیم‌گیری‌های کلان سازمان، تشویق به مشارکت و حضور فعال‌تر در کمیته‌ها و تیم‌های پروژه، همچنین ترویج فرهنگ شمول و فضاسازی و همکاری در رفع تعارض‌ها به‌منظور ایجاد محیطی که به تنوع و شمول توجه داشته باشد و نظر بانوان را محترم شمرد، دیگر مواردی است که به‌عنوان اولویت و هدف در دستور کار قرار دارند.
برای ارتقای جایگاه بانوان چه برنامه‌های بلندمدتی در نظر دارید؟
با هدف ارتقای جایگاه زنان، بخشی از برنامه‌های آموزش، فرهنگ‌سازی و بهبود نگرش‌ها و ارتقای سطح آگاهی که بی‌تردید، تأثیر و دستیابی به آن، مستلزم زمان است، برنامه‌ریزی شده است. در این زمینه می‌توان به همکاری و مشارکت در برنامه‌ها، طرح‌ها و پژوهش‌های مرتبط با کارکنان، برنامه‌های آموزشی مستمر برای توسعه مهارت‌های فنی و مدیریتی بانوان، اجرای برنامه‌های عملیاتی و نظارت مستمر و ارزیابی دوره‌ای پیشرفت، همچنین الگوسازی از بین بانوان توانمند و تأثیرگذار، ایجاد بانک اطلاعاتی از اطلاعات پژوهش‌های علمی و دستاوردها و توانمندی‌های بانوان اشاره کرد.
همکاری در ایجاد روش‌های شفاف برای ارتقای شغلی با تاکید بر شایستگی‌ها، برگزاری رویدادهای حرفه‌ای در زمینه‌های تخصصی و حتی اشتراک رویدادهایی با دیگر شرکت‌های نفتی برای تبادل تجربیات، راه‌اندازی برنامه‌های مربیگری از طریق ارتباط بانوان با مدیران ارشد و مدل‌های موفق، فراهم کردن فرصت‌های مشاوره برای شناسایی مسیر شغلی مناسب، همکاری و پیگیری سیاست‌های تعادل کار و خانواده از طریق اجرای سیاست‌هایی برای حمایت از تعادل کار و زندگی، از دیگر مواردی است که در دستور کار قرار دارند.
مهمترین چالش بانوان شاغل در شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب را چه می‌دانید؟
یکی از چالش‌های زنان شاغل، نبود برابری در فرصت‌های شغلی و محدودیت‌های ارتقای شغلی است که به‌طور عمده از فرهنگ سازمانی و وجود فرهنگ‌های سنتی ناشی می‌شود. این چالش افزون بر کاهش اعتمادبه‌نفس بانوان، به مشارکت حداقلی آنها در جایگاه شغلی بالاتر و حضور در رده‌های تصمیم‌گیری منجر شده است.
موضوع دیگر، تبعیض در پرداخت‌های حقوق و مزایای شغل به زنان شاغل است. در این زمینه قوانین یا دستورعمل‌های مجلس و سازمان برنامه بودجه و سازمان اداری استخدامی و ... نیاز به بازنگری و اصلاح دارند. برخی از این موارد سبب گسترش این نوع نگرش تبعیض‌گرایانه شده است، به‌طوری که برخی مزایای داخلی در حیطه اختیارات داخلی سازمان‌ها به‌طور سلیقه‌ای برخورد می‌شود.
چالش دیگر، فشارهای ناشی از مسئولیت‌های خانوادگی و نبود تعادل بین کار و زندگی شخصی بانوان بوده که نیازمند حمایت سازمانی است. کمبود برنامه‌ها و تسهیلات حمایتی برای مادران مانند مهدکودک‌ها و مرخصی‌های مناسب ازجمله مواردی است که توجه و حمایت بیشتر را می‌طلبد. کمبود الگوهای موفق زن در سطوح بالا، کمبود فرصت‌های آموزشی و توسعه‌ای مناسب برای بانوان، قضاوت‌ها و فشارهای فرهنگی - اجتماعی ناشی از انتظارات سنتی از زنان در جامعه، از دیگر چالش‌های امروز حوزه زنان است که برای کاهش یا رفع آن باید تلاش بیشتری شود.
آیا برای آموزش یا توسعه مهارت‌های بانوان، برنامه یا طرحی در دست اجرا دارید؟
با بررسی‌ها و هماهنگی‌های انجام‌شده، فهرست پیشنهادی در قالب دوره‌های آموزشی، سمینار و وبینار و... با محوریت ۶ عنوان کلی برای برنامه‌ریزی و اجرای آن در تقویم آموزشی سال به مدیریت منابع انسانی ارسال شده که با مساعدت و همکاری صورت گرفته، درباره آن اطلاع‌رسانی می‌شود. این فهرست مشتمل بر تقویت مهارت‌های نرم حوزه مدیریت، تقویت مهارت‌های رهبری، ارتقای انگیزه، مثبت‌اندیشی، امیدواری و بهبود کیفیت زندگی، سلامت جسمی و روانی، توسعه مهارت‌های خانوادگی و فرزندان و توسعه مهارت‌های دوران بازنشستگی زنان شاغل است. هر یک از دوره‌های آموزشی از چند سرفصل و محتوا تشکیل شده‌اند که به‌صورت حضوری، مجازی (آنلاین و وبینارها و...) برگزار می‌شوند. افزون بر موارد یادشده، دوره‌های آموزشی و وبینارهای تخصصی با موضوع‌های روزآمد و در خارج از شرکت (امور زنان شرکت ملی نفت ایران، بهداشت و درمان، پژوهشگاه صنعت نفت و امور زنان استانداری و...) نیز در دستور قرار دارد.
برگزاری کارگاه‌ها و سمینارهای توسعه فردی با موضوع مدیریت زمان، حل مسئله و خلاقیت، آموزش تکنیک‌های مدیریت استرس و افزایش اعتمادبه‌نفس، تقویت مهارت‌های ارتباطی مؤثر و فنون مذاکره آموزش‌های حقوقی و قوانین کاری و آگاه‌سازی بانوان از حقوق شغلی و قوانین مربوط به محیط کار و... نیز در دستور کار قرار دارند.
چه سیاست‌هایی برای برقراری توازن میان کار و زندگی بانوان در نظر گرفته شده یا در دست بررسی است؟
زنان شاغل به دلیل نقش مادری و همسری در محیط خانواده، مسئولیت‌ها و وظایف بیشتری بر دوش دارند که در صورت عدم ایجاد تعادل بین نقش‌های مختلف ممکن است دچار فرسودگی جسمی و روانی بشوند. بخشی از ایجاد تعادل بخشی در حیطه قوانین و مقررات است و بخشی با مسائل فرهنگی و سنتی گره خورده است که با آموزش و ارتقای سطح آگاهی می‌توان به تعادل نسبی رسید. مشاور بانوان در این بخش می‌تواند تسهیل‌گر باشد و بخشی از راهبردها را با بازتاب و برقراری تعاملات و ارتباطات موثر با مراجع ذی‌ربط درون یا برون‌سازمانی پیگیری کند. همچنین استفاده از تجربه‌های موفق سایر سازمان‌ها، ضمن شناسایی و بازتاب مسائل در بررسی و ارائه راهکار متعادل می‌تواند موثر واقع شود. در موارد خاص می‌توان به ساعات کاری انعطاف‌پذیر یا فراهم آوردن امکان دورکاری، تخصیص مرخصی‌های والدینی و تسهیلات در دوران‌های خاص اشاره کرد.
تسهیلات مراقبت از کودکان با ایجاد مهدکودک‌ها یا امکانات نگهداری از کودکان در محل کار و برنامه‌های سلامت و رفاه شامل برگزاری فعالیت‌های ورزشی و برنامه‌های بهداشتی برای افزایش سلامت جسمی و روحی می‌تواند مؤثر باشد. پشتیبانی روانی و مشاوره شامل ارائه خدمات مشاوره‌ای برای مدیریت استرس و فشارهای ناشی از کار و زندگی و ترویج فرهنگ حمایت از خانواده از طریق توسعه فرهنگی که لازم است به نیازها و اولویت‌های خانوادگی زنان توجه شود. آموزش مهارت‌های مدیریت زمان و استرس به زنان شاغل نیز کمک‌رسان است که در این زمینه برنامه‌ریزی‌هایی انجام شده که با مدیریت‌های مربوطه در حال پیگیری است.
به منظور ایجاد عدالت جنسیتی در استخدام یا ارتقای شغلی بانوان چه تمهیداتی در نظر گرفته شده است؟
چارچوب قوانین استخدام در این حیطه قرار ندارد، اما برای ارتقای شغلی برنامه‌ریزی‌هایی با حمایت مدیرعامل و دیگر مدیریت‌ها در حال اجراست. برای مثال همکاری برای بهبود معیارهای ارتقای شغلی براساس شایستگی و عملکرد و تجربه و تخصص با هدف افزایش نسبت حضور زنان در موقعیت‌های مدیریتی و نظارت و پایش آن، توجه به امر مهم فرهنگ‌سازی و اصلاح نگرش‌ها که بسیار راهگشا خواهد بود و ترویج فرهنگ سازمانی که به تنوع و شمول اهمیت دهد و نظر و ایده‌های همه کارکنان را محترم بشمرد، بسیار مورد توجه است. در همین زمینه شناسایی و معرفی زنان توانمند از طرق مختلف ازجمله رسانه و رویداد علمی در حال اقدام است.
برای ایجاد فضای انگیزشی و اعتمادبه‌نفس بیشتر در بین بانوان چه اقدام‌هایی پیش‌بینی کرده‌اید؟
این موضوع اهمیت زیادی دارد. تشکیل گروه‌های حمایتی و ایجاد شبکه‌های حرفه‌ای و گروه‌های همفکری برای تبادل تجربیات و حمایت از یکدیگر، تجلیل از موفقیت‌ها از طریق شناسایی و تقدیر از دستاوردهای بانوان در محل کار به‌ویژه در جلسات عمومی، ایجاد تشویق به فرهنگ بازخورد سازنده و مثبت در محیط کار که به افزایش اعتمادبه‌نفس کمک کند. برگزاری رویدادهای اجتماعی و فضاهایی برای تعاملات اجتماعی و شبکه‌سازی بین بانوان شاغل، تولید و انتشار محتوا از فعالیت‌های بانوان قطعاً در ایجاد فضای انگیزه و رضایتمندی و ارتقای اعتمادبه‌نفس و خودباوری مؤثر خواهد بود.
آیا برنامه‌ای برای معرفی الگوهای موفق زن در داخل یا خارج از سازمان دارید؟
به‌طور حتم برنامه‌های منسجمی برای شناسایی الگوهای موفق و شناسایی بانوانی که در سازمان به موفقیت‌های چشمگیری دست یافته‌اند و می‌توانند به‌عنوان الگو مطرح شوند، تدوین شده است. یکی از کارگروه‌ها که در حوزه رسانه فعالیت دارد، در این زمینه در حال برنامه‌ریزی است. برگزاری جلسات یا وبینارهایی که ضمن معرفی در آن، این الگوها تجربیات، چالش‌ها و موفقیت‌های خود را به اشتراک می‌گذارند، همچنین تهیه و تولید محتوای آموزشی و الهام‌بخش شامل مصاحبه‌ها، مقاله‌ها و ویدئوهای معرفی این الگوها، ترویج و معرفی الگوهای موفق در خبرنامه‌ها، وب‌سایت سازمان و شبکه‌های اجتماعی داخلی سازمان، برگزاری مراسم‌های تقدیر از این الگوها و تشویق آنها به ادامه مشارکت و حمایت از دیگران بخشی از این موارد است.
در حوزه ارتباطات سازمانی، چقدر به شنیدن صدای زنان بها داده می‌شود؟
به‌عنوان مشاور امور بانوان از تمام راه‌های ارتباطی موجود، آماده شنیدن صدای بانوان و همفکری با آنها هستم. در این زمینه، راهکارهایی از جمله جلسات هم‌اندیشی که در آن ضمن تبیین برنامه‌های در دست اقدام، ارتباط و تعامل رودررو داشته باشیم، در نظر گرفته شده است. بدون شک، تمام موارد به مدیریت‌های مربوطه و مدیرعامل منتقل می‌شود و در حل برخی مسائل نیز هر گونه کمکی نیاز باشد، دریغ نخواهد شد.
از بانوان هم می‌خواهیم اعتمادبه‌نفس داشته باشند و نظر و ایده‌های خود را به مدیریت‌های مربوطه ارائه دهند. تنوع در نظر و تجربیات به خلق ایده‌های جدید و راه‌حل‌های خلاقانه برای چالش‌های سازمانی می‌انجامد و ایجاد فضای بیان نظر می‌تواند به افزایش اعتمادبه‌نفس و توانمندسازی در محیط کار کمک کند.
به نظر شما در ۵ سال آینده نقش بانوان در شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب به چه سمتی خواهد رفت؟
با توجه به تحولات عظیمی که در توسعه سطح تفکر و دانش و بینش نسل جدید وجود دارد، بازآرایی نقش‌ها در جهت تسهیل مسیر آینده و سیر تکاملی و توسعه‌ای جوامع، مرکز تأمل و توجه است. تحول دیجیتال، سرعت پیشرفت فناوری و تغییرات در تخصص‌ها و مهارت‌ها، تمرکز بر مهارت‌های نرم، تفکرات سنتی را کم‌رنگ می‌کند، همچنین بخشی از نسل پیشکسوت سازمان که متأثر از ساختارها و ارزش‌های زمان خود بودند، بازنشسته می‌شوند و نسل جدید وارد عرصه صنعت خواهد شد. در این زمان پیش‌بینی می‌شود که تعداد زنان در نقش‌های رهبری و مدیریتی و به‌عنوان تصمیم‌گیرندگان کلیدی، افزایش یابد و نقش فعال‌تری در فرآیندهای تصمیم‌گیری‌های راهبردی ایفا کنند. این تغییرات مثبت می‌تواند به ارتقای کیفیت محیط کار، افزایش خلاقیت و بهبود عملکرد سازمان‌ها و به‌طور کلی پیشرفت جامعه منجر شود. بر اساس تحقیقات انجام‌شده و تئوری‌های مدیریتی نوین، مهارت‌های ذاتی زنان در رویکردهای مدیریتی ازجمله مهارت تیم‌سازی، حل مسئله، رفع تعارضات و انعطاف‌پذیری و مدیریت منابع و ... مرکز توجه و اولویت‌های شایستگی مدیریتی است.
چطور می‌توان مشارکت بانوان را در تصمیم‌سازی‌های کلان سازمانی افزایش داد؟
بانوان توانمندی داریم که دانش، تجربه و توانمندی آنها اثبات شده است و آمادگی و علاقه‌مندی کامل برای احراز سمت‌های کلان سازمان و حضور در فضاهای تصمیم‌گیری کلان را دارند. ابتدا باید برای این قشر سرمایه‌گذاری و فرصت حضور برای آنها را تسهیل و فراهم کرد، سپس ضمن ایجاد الگو و انگیزه برای سایر بانوان، می‌توان از راهکارهای آموزشی و توانمندسازی برای دستیابی به این هدف نیز بهره جست. ترویج فرهنگ سازمانی مثبت و ایجاد فضایی که در آن نظرات و ایده‌های بانوان به رسمیت شناخته و به تنوع و شمول در تیم‌های تصمیم‌گیری توجه شود، بسیار نتیجه‌بخش خواهد بود.
از راهکارهای دیگری که در پرسش‌های قبلی بررسی شد، ازجمله تعیین اهداف مشخص و واضح و راهبردهای عملی برای افزایش مشارکت بانوان در سطوح مدیریتی می‌تواند به افزایش مشارکت بانوان در فرآیندهای تصمیم‌گیری کلان کمک کند و از توانمندی‌های آنان بهره‌برداری بیشتری شود. نکته دیگر اینکه مدیرانی که در برنامه‌ها و فعالیت‌های خود به این موضوع توجه کرده و اهمیت قائل هستند، به‌عنوان الگو معرفی و تجلیل و تشویق شوند. افزایش مشارکت بانوان در سازمان به بهبود عملکرد کل سازمان می‌انجامد.
در اینجا لازم است به دیدگاه مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب مبنی بر توجه به شایستگی‌ها و توانمندی‌ها با رویکردی نوین و مترقی اشاره کنم. امید است در این دوره مدیریتی که نیازمند تخصص، خلاقیت و نوآوری با تکیه بر توان داخلی ست، شاهد ایجاد تحولاتی ماندگار و پایدار باشیم، البته دستیابی به این مهم نیازمند همسویی تمام مجموعه‌هاست. در این بین من نیز در کسوت و مسئولیت مشاور مدیرعامل در امور بانوان، سعی بر آن دارم ضمن ایجاد هم‌افزایی، با همراهی بانوان و حمایت‌های مدیریت، با خلق شیوه‌های نوین در دستیابی به اهداف سازمان نتیجه‌بخش باشم.
نظر شما