به گزارش شانا، در یکی از شلوغ‌ترین روزهای کاری شرکت ملی گاز ایران، سعید توکلی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران، با رویی گشاده و حوصله‌ای ستودنی وقت خود را برای گفت‌وگو با ما اختصاص داد. این همراهی، در میان انبوه مسئولیت‌ها و دغدغه‌های روزهای پیش از ورود به فصل سرد سال، نه تنها نشان از تعهد وی دارد، بلکه بیانگر اهمیت موضوع تأمین پایدار گاز برای مردم است. آمادگی برای ورود به زمستان، برنامه‌ها و اقدام‌های مقتضی صنعت گاز در بالادست و پایین‌دست آن به منظور گذر مطمئن از دوره سرما، ازجمله موضوع‌هایی است که مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران به آنها پرداخت و به تفصیل درباره آنها سخن گفت.
شرکت ملی گاز ایران چه اقدام‌هایی برای تأمین پایدار گاز مصرفی در زمستان پیش رو انجام داده است؟
امسال خوشبختانه با مدیریت یکپارچه‌ای که در وزارت نفت شکل گرفت و نشست‌های مؤثری که از ابتدای سال برگزار شد، برنامه‌ای واقع‌بینانه برای تولید و توزیع گاز تدوین شد. این برنامه بر مبنای در نظر گرفتن سهم بخش‌های مختلف مصرف طراحی شده است. نیروگاه‌ها یکی از مصرف‌کنندگان عمده گاز کشور هستند و امسال در فصل گرم مقدار گاز ارسالی به این بخش از رکورد سال‌های قبل هم عبور کرد، به‌طوری که نزدیک به ۳ میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب، گاز بیشتر به نیروگاه‌ها تحویل و به افزایش ذخیره سوخت نیروگاه‌ها منجر شد و همزمان با این موضوع، ذخیره‌سازی گاز در میدان‌های شوریجه و سراجه هم حدود ۱۶ درصد نسبت به سال پیش از آن افزایش یافت.
امسال با وجود جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، تعمیرات اساسی کل شبکه گاز را با اولویت پالایشگاه‌های کشور که بالادست برای تولید متأثر از آن است، به‌موقع انجام دادیم و ۲۷ مهر آخرین تعمیرات اساسی مرتبط با پالایشگاه‌های گاز پایان یافت. در ۱۲ روز جنگ تحمیلی با توجه به وضع قرمز کشور و طبق قوانین پدافندی مربوط به این موضوع که باید نیروی انسانی کمتری در سایت‌ها حضور می‌یافتند، تعمیرات اساسی با تلاش مضاعف همکاران و برنامه‌ریزی انجام‌شده، بدون هیچ وقفه‌ای به پایان رسید.
برنامه دیگری که در زمینه آمادگی برای مقابله با فصل سرد سال انجام شد، اجرای تعمیرات اساسی بخش‌هایی از تأسیسات و تجهیزات بود که سال قبل انجام نشده بود. تعمیرات اساسی سال قبل با کمی تأخیر انجام شد، به همین دلیل در ناوگان انتقال و پالایش گاز کشور با یک بررسی و مهندسی ریسک تصمیم گرفتیم تعمیرات آنها را برای امسال به تعویق بیندازیم، بنابراین حجم تعمیرات باقی‌مانده از سال قبل نیز امسال انجام شد. برای مثال تعمیرات اساسی پالایشگاه کنگان را با بررسی و ارزیابی ریسک، پارسال انجام ندادیم تا توقف تولید ایجاد نشود و آن را به امسال موکول کردیم.
همزمان با این موضوع، تعمیرات اساسی متناسب با نتایج پیک هوشمند از شبکه انتقال گاز کشور انجام شده و برای آمادگی ۱۰۰ درصدی ورود به فصل زمستان، اولویت‌های دیگری نیز در نظر گرفته شد که بهره‌برداری از خط لوله سراسری نهم از آن جمله است. این خط لوله در سه گستره تعریف و ۳۳۰ کیلومتر آن بهره‌برداری شده است. این پروژه که در یک زمان‌بندی فشرده انجام شده است، می‌تواند به پایداری انتقال گاز در شمال غرب کشور کمک کند. خطوط لوله دیگری مانند خط لوله انتقال گاز اردبیل - چلوند و رشت - آستارا نیز وارد مدار بهره‌برداری شده‌اند که تأثیر بسزایی در پایداری شبکه انتقال دارند.
کار بسیار ارزشمند دیگری که انجام شده، مربوط به خط انتقال گاز در شمال کشور است که به افزایش جریان انتقال گاز نیاز داشت. یکی از محدودیت‌های افزایش جریان گاز ایستگاه تقویت فشار گاز رامسر بود. برای افزایش جریان انتقال گاز در این ایستگاه، کمپرسورهای ایستگاه فاروج با تحلیل مهندسی و بدون انجام هزینه‌ای خاص، به ایستگاه رامسر منتقل و با تغییرات و طراحی مهندسی در آن، این کمپرسورها با هدف افزایش جریان انتقال و پایداری گاز در مدار بهره‌برداری قرار گرفتند. این اقدام کمک خواهد کرد اگر در مواقعی حجم انتقال گاز به آن محدوده افزایش یابد، ظرفیت کمپرسورهای ایستگاه رامسر امکان انتقال آن را داشته باشد. اسکرابرهای این ایستگاه نیز با طراحی‌های جدید نصب و سیستم کنترل آنها به‌روز شده است. نکته مهم اینکه این موارد همگی به کوشش همکارانم در شرکت انتقال گاز ایران انجام شده است.
اقدام دیگری که باید آن را بی‌نظیر خواند، به ایستگاه تقویت فشار گاز پتاوه ۲ مربوط می‌شود که برای نخستین بار از سوی همکاران شرکت انتقال گاز منطقه ۲ انجام شده است. طراحی این ایستگاه و تغییر سیستم کنترل آن از صفر تا ۱۰۰ را همکاران منطقه ۲ عملیات انتقال گاز ایران انجام داده‌اند؛ سیستم کنترل این ایستگاه به‌طور کامل تعویض و سیستم کنترل کاملاً بومی و داخلی جایگزین آن شد.
آیا امسال گاز اضافه‌ای تحویل گرفتید؟
حجم گازی که امسال تحویل گرفته‌ایم، افزایشی بوده، اما این حجم گاز از مقدار گاز مورد نیاز همه مصرف‌کنندگان کمتر است.
چه مقدار گاز دریافت و چه مقدار گاز شیرین تولید می‌کنید؟
کل گاز ورودی که قبل از پالایشگاه دریافت می‌کنیم، ۸۸۷ میلیون مترمکعب درروز است. معدل مقدار گاز تحویلی به خطوط (۲۱ آبان، روز انجام مصاحبه) ۸۰۹ میلیون مترمکعب در روز است.
مصرف گاز در زمستان و در اوج سرما چگونه مدیریت می‌شود؟
برای مدیریت مصرف گاز، بخش‌های خانگی، تجاری، صنایع جزء و حمل‌ونقل، محدودیتی ایجاد نمی‌کنیم، اما در ارتباط با بخش‌هایی مانند نیروگاه‌ها، صنایع عمده، محدودیت اعمال و استفاده از سوخت مایع جایگزین برای آنها (صنایع و نیروگاه‌ها) در نظر گرفته می‌شود.
در تأسیسات گاز موضوع افزایش راندمان مطرح است. آیا در این حوزه هدررفت وجود دارد؟
گازی که به پالایشگاه‌ها تحویل می‌شود، خام است که در فرآیند پالایش، بخشی از آن در قالب میعانات گازی، بخشی دیگر به‌صورت ال‌پی‌جی و فرآورده‌های دیگر و مقداری هم به‌صورت اتان از این گاز خام جدا می‌شود. بخشی از آن گاز ترش (خام) هم به مشعل می‌رود که خوشبختانه هم‌اکنون در پالایشگاه‌های کشور مقدار سوختن مشعل از طراحی اولیه پالایشگاه کمتر شده است، اما هنوز راضی نیستم و باید آن را به مقدار مورد نظر برسانیم که برای آن هم برنامه داریم. امیدواریم در سال ۱۴۰۶ سوختن گاز در مشعل‌های پالایشگاه‌ها را به حد استاندارد برسانیم.
گاز مشعل روزانه ۶ میلیون مترمکعب، آن هم در شرکت مجتمع گاز پارس جنوبی و فقط در عسلویه مطرح است. پروژه دیگری در پالایشگاه‌های گاز بیدبلند و خانگیران مطرح است که این پروژه مربوط به استحصال CO2 می‌شود. در این پروژه‌ها بخشی از CO2 از شبکه جدا و به مشتری داده می‌شود. هم‌اکنون مقدار گاز CO2 که مشتری نیاز دارد، از گاز طبیعی به دست می‌آید؛ حال آنکه در این پروژه، CO2 از گاز مشعل جدا می‌شود که به جلوگیری از گازسوزی مشعل کمک می‌کند.
پرونده گازهایی که در عسلویه می‌سوزد چه سالی بسته می‌شود؟
از سال ۱۳۹۹ پروژه‌های مربوط به خاموشی مشعل‌های شرکت مجتمع گازی پارس جنوبی تعریف شد. بر این اساس در این مجتمع باید اصلاحات فرآیندی صورت می‌گرفت و از طرفی زمان تأمین تجهیزات، طولانی و بسیار زمان‌بر بود. امسال بخش اصلاح فرآیندها انجام شده و از این پس فعالیت‌ها در ارتباط با تأسیساتی است که قرارداد آن منعقد شده و از سوی پیمانکار نصب می‌شود. با نصب تجهیزات، استحصال گازهای مشعل انجام و از مقدار آن کاسته خواهد شد تا به حد مجاز برسد. در واقع می‌توان سال ۱۴۰۶ را برای پایان گازهای مشعل متصور شد.
به نظر شما شرکت ملی گاز ایران امسال به رکوردهای پارسال در بخش تولید و انتقال گاز دست پیدا می‌کند؟ البته ظاهراً امسال همانند سال گذشته نیست و کشور هنوز وارد آن سرمای ناهنجار نشده است.
متأسفانه امسال بارندگی وضع خوبی ندارد و توده هوای سرد اسکاندیناوی که سال گذشته ۱۱ استان کشور را تحت تأثیر قرارداد، به وقوع نپیوسته است. امسال معدل درجه حرارت کشور با سال گذشته، یکی است. به عبارتی معدل سرما یکی است، اما همانند پارسال نیست. سال گذشته در ابتدای آبان ۱۵۰ میلیون مترمکعب افزایش مصرف ناگهانی و جهشی گاز داشتیم، اما امسال این‌گونه نیست. امسال معدل مصرف همان عدد است، اما با شیبی کاملاً استاندارد.
با توجه به برنامه‌ریزی‌های مدیریت دیسپچینگ شرکت ملی گاز ایران، بر اساس مقدار مصرف و با توجه به دمای محیط یا دمای میانگین، مقدار مصرف گاز در بخش‌های مختلف از شبکه مشخص می‌شود و نشان می‌دهد کدام بخش مصرف بیشتر دارد.
بر این اساس، فشار گاز همان بخش با آرایشی که صورت می‌گیرد، تنظیم می‌شود. آرایش‌ها بیشتر با تغییر فشار گاز و جریان مصرف گاز انجام می‌شود.
اجازه بفرمایید کمی از مباحث فنی داخلی فاصله بگیریم و به موضوع سوآپ گاز بپردازیم. آیا اکنون سوآپ گاز از کشور صورت می‌گیرد؟
سوآپ گاز ترکمنستان به ترکیه را داشتیم که اوایل جنگ ۱۲ روزه ترکمن‌ها آن را قطع کردند و هم‌اکنون یک مقدار خیلی کم سوآپ از سمت آذربایجان به نخجوان انجام می‌شود.
برنامه‌ای برای توسعه سوآپ گاز دارید؟
سوآپ گاز و درمجموع تجارت گاز برای کشور بسیار ارزشمند است، زیرا سبب می‌شود کشور را متصل به شبکه‌ای کنیم و اتصال به شبکه دیگر، یعنی ارتباط با همسایگان و این ارتباط با همسایگان هم یعنی اینکه همه پارامترهای امنیتی را برقرار کنیم که در این میان موضوع پایداری شبکه هم می‌تواند وجود داشته باشد. در این زمینه برنامه داریم و مذاکرات هم در حال انجام است. با توجه به شرایط و سرمای منطقه، برخی کشورهای همسایه نیازمند گاز هستند.
یعنی وضع گازی ترکمنستان هم نامناسب است؟
آنها هم به نگهداری، تعمیرات و افزایش تولید نیاز دارند. ترکمنستان گاز دارد، اما باید بتواند ظرفیتی از آن را برای ما خالی کند. در حال مذاکره با آنها هستیم و پیگیری می‌کنیم، اما این موضوع به خیلی از عوامل بستگی دارد.
آیا فقط با ترکمنستان می‌توانیم سوآپ کنیم؟
فضای سوآپ همه‌جا هست. در نقاطی که درگاه خروجی داریم، می‌توانیم سوآپ کنیم. با عراق هم می‌توانیم سوآپ کنیم. گاز را می‌توانیم از بقیه کشورها بگیریم و به عراق، ترکیه، نخجوان، ارمنستان و آذربایجان سوآپ کنیم. سوآپ کردن یک بخش است، اما اینکه گاز را از کدام کشور می‌توانیم سوآپ کنیم، یک بخش دیگر؛ ورودی و منبع گاز مهم‌تر است.
برای تجارت گاز چه اقدام‌هایی انجام شده است؟
در این حوزه پیگیر مذاکره هستیم و یکی از مهم‌ترین موارد در این زمینه، اقدام‌هایی است که دولت در حوزه دیپلماسی انرژی به‌ویژه در حوزه گاز انجام می‌دهد. دلیل آن هم این است که بیشترین نشست‌ها در ارتباط با موضوع همسایگان را بر مبنای تکلیف در برنامه هفتم پیشرفت داریم.
اما نکته‌ای که وجود دارد این است که برای طرف مقابل، فقط یک عامل تأثیر ندارد و عوامل متعددی وجود دارد. اگر بتوان شبکه انتقال گاز کشور را به شبکه گاز کشورهای همسایه متصل کرد، برده‌ایم. شرایط خیلی سخت است و در دیپلماسی انرژی تنها یک آیتم و یک فاکتور تأثیر ندارد، بلکه به خیلی از عوامل بستگی دارد.
هفته‌نامه مشعل
نظر شما