به گزارش خبرنگار شانا، جزیره مرجانی و بیضی شکل کیش، تا چند سال پیش، تنها منطقه آرام گردشگری با جاذبه‌های دیدنی فراوان و بازارهای معروف بود و پنهان از چشم نفتی‌ها. اما از اوایل دهه 80 خورشیدی و به دنبال تصمیم شرکت ملی نفت ایران برای تکمیل اکتشاف و توسعه میدان گازی کیش، رفته رفته ساحل زمردی غرب جزیره کیش، میزبان نفتی‌ها شد.
پیشینه اکتشاف در جزیره کیش
زمانی که هنوز معیشت بیشتر بومی‌های جزیره کیش از طریق ماهیگیری و صیادی می‌گذشت، پیمانکاران خارجی در سال 1968 میلادی، عملیات لرزه‌نگاری دو بعدی را در این جزیره آغاز کردند و با بررسی داده‌های اکتشافی، وجود مخزن گازی در عمق چهار هزار متری پوسته زمین مشخص شد.
میدان گازی کیش در 30 کیلومتری شرق جزیره لاوان قرار دارد و شرکت خارجی اسکو، برای ارزیابی پتانسیل هیدروکربوری افق آسماری، گروه بنگستان، خامی و دهرم، حفاری نخستین چاه این میدان را در همان سال انجام داد.
این چاه تا عمق دو هزار متری حفاری شد، اما در آن زمان مته حفاری به مخزن هیدروکربوری نرسید و عملیات، نیمه کاره باقی ماند.
پس از گذشت سال‌ها از آن زمان، مدیریت اکتشاف شرکت ملی نفت ایران با تلاش شرکت ملی حفاری و با به کارگیری دستگاه حفاری 67 فتح، در سال 1383 حفاری همان چاه را ادامه داد و سرانجام مته حفاری در عمق چهار هزار متری از سطح زمین به مخزن گازی وارد و کشف این میدان گازی ثبت و اعلام شد.
به گفته رئیس منطقه عملیاتی کیش در شرکت نفت فلات قاره ایران، بر اساس نخستین مطالعات، حجم گاز درجای اولیه مخزن کیش در مخازن گروه دهرم، معادل 48 تریلیون فوت‌مکعب و میزان گاز قابل استحصال آن معادل ۳۶ تریلیون فوت مکعب برآورد شد.
"علیرضا قانعی"، حجم میعانات گازی درجای اولیه این میدان را ۵۱۴ میلیون بشکه تخمین زد و یادآور شد: با حفر دومین حلقه چاه توصیفی، اطلاعات جدیدی از میدان کیش به دست آمده که نشانگر وجود ذخایر قابل اعتماد بیشتری در این مخزن است.
ارزیابی‌های جدید هم نشان داد، حجم ذخایر گاز طبیعی در این میدان افزایش چشمگیری خواهد داشت.
دو برابر شدن ذخایر کیش در گذر از برنامه چهارم
رئیس زمین شناسی و ژئوفیزیک شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) نیز ضمن تأیید این خبر، اعلام کرد که در بررسی‌های جدید، ذخایر گاز طبیعی در میدان مستقل گازی کیش که در برنامه چهارم توسعه کشف شده، حدود دو برابر ذخیره پیشین، برآورد شده است.
"بهمن صمیمی سده" توضیح داد: با توجه به این که در حفاری چاه شماره سه کیش و افزایش ضخامت سازند، به سطح تماس گاز و آب نرسیدیم؛ در نتیجه با افزایش حجم مخزن و احتمالا وصل شدن مخزن اصلی میدان گازی کیش به مخزن کیش غربی، حجم گاز درجای این میدان حدود 70 تریلیون فوت مکعب برآورد می‌شود.
البته ممکن است حجم گاز اندکی بیشتر باشد، ولی به طور معمول این رقم دست پایین در نظر گرفته می‌شود تا پس از بررسی‌های دقیق و رسیدن به سطح تماس گاز و آب، آزمایش‌ها و مطالعات مخزن تکمیل شود و رقم دقیق‌تری از حجم گاز میدان به دست آید.
قرار است چاه شماره چهار کیش هم در شمال شرقی جزیره حفاری شود که با حفاری این چاه، دیگر ابهام‌های باقیمانده در باره مشخصات میدان گازی کیش برطرف می‌شود.
امضای قرارداد توسعه میدان کیش
به دنبال محرز شدن وجود ذخایر جدید گاز در مخزن کیش،"دکتر سید مسعود میرکاظمی" پیش از ظهر دیروز (شنبه 17بهمن) عازم جزیره کیش شد تا ضمن اعلام این خبر، شاهد امضای قرارداد تأمین مالی و طرح توسعه این میدان گازی میان شرکت های داخلی باشد.
شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) به عنوان کارفرما، قرارداد طرح توسعه میدان کیش را با کنسرسیومی متشکل از چند شرکت داخلی و خارجی فعال در بخش خصوصی منعقد کرد و بر اساس این قرارداد، بانک ملت، سرمایه گذاری این طرح را به عهده می‌گیرد.
به طور قطع توسعه میدان گازی کیش برای پیمانکاران آن، ضمن جذاب بودن، چشم انداز مطلوبی نیز خواهد داشت؛ با حفاری در هر نقطه‌ای از جزیره کیش، می‌توان گاز آن را استخراج کرد، زیرا تمام سطح این جزیره 90 کیلومتر مربعی روی میدان گازی کیش قرار دارد و مساحت 5/91 کیلومتر مربعی این میدان، بخشی از آب های اطراف جزیره کیش را نیز در بر می‌گیرد.
برنامه توسعه کیش
طرح توسعه میدان کیش یکی از طرح‌ها و میدان‌های بسیار مهم کشور است که برای تأمین مصارف داخلی و صادرات گاز در سال‌های آینده، روی آن حسابی ویژه باز شده است؛ از این رو هم اکنون این طرح در اولویت طرح‌های شرکت مهندسی و توسعه نفت (متن) قرار دارد و توسعه آن در حال اجراست.
در برنامه توسعه میدان گازی کیش، ساخت سه فاز پالایشگاهی در حدود 18 تا 20 کیلومتری جزیره در منطقه گرزه در مجاورت بندر جدید آفتاب در نظر گرفته شده است.
به گفته رئیس زمین شناسی و ژئوفیزیک شرکت متن، بر اساس قراردادی که با شرکت متن منعقد شده است، در فاز نخست، 6 حلقه چاه توسعه‌ای در یک مجموعه و 6 حلقه چاه توسعه‌ای و یک حلقه چاه تعمیری در مجموعه‌ای دیگر در مدت 36 ماه از سوی شرکت ملی حفاری ایران به عنوان پیمانکار حفاری طرح توسعه میدان گازی کیش، حفاری می‌شود.
از مجموع 12 حلقه چاه توسعه‌ای، یک چاه به عنوان چاه توصیفی و به صورت عمودی و تا عمق حدود چهار هزار و 450 متری، 11 حلقه چاه دیگر به صورت جهت‌دار و تا عمق حدود چهار هزار و800 متری حفاری می‌شوند.
آغاز حفاری نخستین چاه توسعه‌ای کیش
عملیات حفاری نخستین حلقه چاه توسعه‌ای در میدان گازی کیش، چهار بهمن ماه امسال آغاز شد. پیش‌بینی‌ها بر این است که حفاری چاه‌های کیش در فاز نخست تا پایان سال 1390 انجام شود. شرکت ملی نفت ایران هم تلاش می‌کند تا فاز نخست بهره‌برداری از این مخزن را با تولید روزانه 20 میلیون مترمکعب، در برنامه پنجم توسعه محقق کند.
تولید 15 هزار بشکه میعانات گازی تثبیت شده، تولید روزانه 970 میلیون فوت‌مکعب گاز سبک شیرین و روزانه چهار تن گوگرد جامد از اهداف طرح توسعه میدان کیش به شمار می‌رود.
حفاری نخستین چاه دریایی میدان گازی کیش که دومین چاه توصیفی این میدان نیز به شمار می‌رود، با 4 هزار و 570 متر حفاری به پایان رسید و نمودارگیری‌های انجام شده در این حفاری، آمار و ارقام جدیدی از مخزن کیش در دسترس قرار داد.
میدان کیش؛ معادل 6 فاز پارس جنوبی
برای فرآورش گاز استحصالی از میدان کیش، تأسیساتی معادل سه فاز پارس جنوبی برای تولید روزانه سه میلیارد فوت مکعب گاز در نظر گرفته شده است؛ البته با توجه به افزایش حجم ذخایر میدان گازی کیش، پیش‌بینی می‌شود این تأسیسات نیز به 6 فاز افزایش پیدا کند.
به گفته رئیس منطقه پنجم عملیاتی شرکت نفت فلات قاره، گاز استحصالی از بخش خشکی و دریایی میدان کیش، از ساحل به وسیله خط لوله زیر دریایی به طول تقریبی 17 کیلومتر به تأسیسات اصلی فرآورش گاز در نزدیک‌ترین ساحل جنوبی کشور به جزیره کیش، منتقل می‌شود؛ این تأسیسات در زمینی به مساحت 410 هکتار در مجاورت روستای گرزه در غرب بندر چارک در حال ساخت است.
بر اساس برنامه‌ریزی‌ها، قرار است فاز یک طرح توسعه میدان گازی کیش از سوی شرکت متن و فازهای دو و سه از سوی شرکت نفت فلات قاره ایران توسعه یابد؛ فلات قاره از حدود دو سال گذشته جزیره کیش را به عنوان پنجمین منطقه عملیاتی خود اعلام کرده است؛ بر این اساس چشم‌انداز مطلوبی برای توسعه این منطقه در بخش انرژی پیش روی قرار دارد.
قانعی می‌گوید: از زمان انتخاب جزیره کیش به عنوان منطقه پنجم عملیاتی شرکت نفت فلات قاره ایران، به موقعیت این جزیره به عنوان یک منطقه آزاد تجاری توجه شده است، از سوی دیگر وجود شرایط آسان مبادله های تجاری به عنوان امتیازی برای متولیان توسعه این میدان گازی کیش به شمار می‌رود.
هم اکنون عملیات تأمین کالا، تدارکات و پشتیبانی سکوهای تولید نفت در مناطق عملیاتی بهرگان، سیری، لاوان و خارگ از جزیره کیش به نحو مطلوبی انجام می‌شود.
تشکیل قطب دوم گاز کشور در هرمزگانمدیرعامل شرکت نفت فلات قاره ایران می‌گوید: افزون بر میدان‌های گازی پارس جنوبی، پارس شمالی، گلشن و فردوسی، میدان‌های گازی مناسب و با ذخایر قابل اعتمادی در خلیج فارس وجود دارد که توسعه آنها می‌تواند قطب دوم گازی کشور را پس از پارس جنوبی در استان هرمزگان شکل دهد.
از سوی دیگر، موقعیت بسیار ایده‌آل و مناسب میدان کیش برای صدور گاز، طرح توسعه این میدان را به یکی از پروژه‌های بسیار مهم کشور تبدیل کرده است.
بر اساس مذاکره‌های صادرات گاز به کشورهای حاشیه خلیج فارس، قرار است خط لوله زیر دریایی به طول 200 کیلومتر، بخشی از گاز تولیدی از میدان کیش را به کشور عمان انتقال دهد.
صدور گاز به جنوب خلیج فارس
با توجه به نیاز روزافزون کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس به گاز طبیعی، بازار در دسترس و بسیار ارزشمندی در این منطقه برای کشور ایجاد شده است به طوری که تمرکز بر بازار این منطقه که مشتریان کم حاشیه و دست به نقدتری دارد، شاید بسیار پراهمیت‌تر از مذاکره‌های دیگر باشد.
فاصله 200 کیلومتری میان جزیره کیش و کشور عمان و همچنین شیخ نشین دوبی، این جزیره را در موقعیت مناسبی برای صادرات گاز به کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس، قرار داده است؛ به‌طوری‌که کیش می‌تواند به قطب انرژی و صادرات گاز، میعانات گازی و ال.ان.جی به کشورهای جنوب خلیج فارس تبدیل شود.
مجلس و خبر افزایش ذخایر گازی کشور
خبر اکتشاف ذخایر جدید در یک میدان بزرگ گازی، آن هم زمانی که مجلسی‌ها در گیر و دار زیر و زبر کردن بندهای کوتاه و بلند بخش نفت در لایحه بودجه هستند، به‌طور قطع خبری نیست که به راحتی بتوان از کنار آن گذشت.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی حالا که جزء به جزء لایحه بودجه سال آینده را بررسی می‌کنند، خوب است که به توسعه میدان‌های گازی خلیج فارس نگاه ویژه‌ای داشته باشند.
هم‌اکنون یکی از اصلی‌ترین چالش‌ها در توسعه میدان‌های نفتی و گازی کشور به ویژه میدان‌های مشترک، موضوع سرمایه‌گذاری و تأمین مالی است که بخشی از این چالش‌ها از طریق تصویب قوانین ویژه و توجه همه جانبه مجلس برطرف می‌شود.
البته چندی پیش، نمایندگان کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی از تلاش برای تخصیص اعتبار و تأمین مالی به منظور اجرای پرشتاب پروژه های نفتی و گازی کشور حمایت کردند؛ امید است حمایت مجلسی ها در تصویب بندهای لایحه بودجه 89 نیز دیده شود.
اکنون به راحتی می توان پیش بینی کرد که در سال های آینده، جمعیت جزیره کیش به طور چشمگیری افزایش پیدا می‌کند، رشد جمعیتی که چون به دلیل گسترش زیرساخت های صنایع نفت و گاز و توسعه میدان گازی است، باعث رونق بیشتر جزیره کیش در همه زمینه‌ها خواهد شد. موضوعی که می‌تواند برای صنعت نفت نیز که همیشه در سخت‌ترین نقاط کشور فعالیت کرده، تجربه جدیدی باشد.
گزارش از امیرحسین هاشمی جاوید
نظر شما