به گزارش شانا به نقل از پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت، محمد اسماعیل کفایتی در گفت‌وگو با روزنامه دنیای اقتصاد ضمن اشاره به اهمیت صنعت نفت و گاز و زنجیره آن به‌عنوان بزرگ‌ترین صنعت کشور گفت: پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت در سال ۹۸ شکل گرفته و از این منظر یک نهاد نوپا به شمار می‌آید که می‌تواند نقطهای مثبت باشد. پویایی و چابکی و امکان تغییر سریع نسبت به شرایط روزآمد جهان از ویژگی‌های مهمی است که در پارک در دسترس بوده، تا جایی که توجه به نوآوری باز، هم‌رسانی دانش‌بنیان‌ها، فرهنگ‌سازی، حتی توجه به مواردی همچون بهینه‌سازی و حرکت در مسیر کسب بیشترین بهره‌دهی از رویکردهای دانش‌محور برای شرکت‌ها و استارت‌آپ‌ها در دستور کار پارک قرار  دارد.

رویکرد نوآوری باز در پارک صنعت نفت

وی افزود: در دنیای امروز به استارت‌آپ‌ها با رویکرد نوآوری باز توجه می‌شود و در این فرآیند سرعت‌عمل اهمیت بسیاری پیدا می‌کند. یکی از ساده‌ترین مسیرها برای حمایت از نوآوری را در رویکردهایی همچون به‌هم‌رسانی تعریف کرده‌ایم. یعنی بسیاری از استارت‌آپ‌های برجسته به این دلیل که با بازار واقعی یا همکاران و فرصت‌های تجارت و سرمایه‌گذاری موردنیاز خود روبه‌رو نشده‌اند، توسعه مورد انتظار و درخور جایگاه خود را به دست نیاورده، بنابراین یکی از نخستین رویکردها را همین به‌هم‌رسانی استارت‌آپ‌ها تعریف کرده‌ایم. به‌عنوان نمونهای مشخص چند شرکت تولیدکننده کاتالیست در چند به‌هم‌رسانی ساده هم‌اکنون نه‌تنها به فروش داخلی قدرتمندی دست یافته‌اند، بلکه صادرکننده کاتالیست به برخی کشورها شده‌اند.

رئیس پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت به بحث نوآوری باز اشاره کرد و گفت: در کشور ما موارد تحقیقاتی مورد نیاز موسوم به پتنت (patent) چندان گسترده نیست که یک نقیصه بسیار جدی است و به جرات می‌توان گفت در مقایسه با دنیا و شرکت‌های هم‌تراز منطقه‌ای به شدت عقب هستیم. برای نمونه هم‌اکنون در آرامکو ۵۸۰۰ پتنت مطرح است که رقمی برجسته و قدرتمند است، اینکه نوآوری باز را در دستور کار قرار دادیم یک نکته مهم است و از استارت‌آپ‌ها در این حوزه به صورت قدرتمندانه‌ای حمایت می‌کنیم، اما در کنار آن در پارک چند طرح پیشران بسیار مهم طرح‌ریزی شده که موفقیت‌ آنها محرک بزرگی برای صنعت نفت و گاز خواهد بود.

طرح احیای چاه‌های کم‌بازده

کفایتی به طرح احیای چاه‌های کم‌بازده قدیمی یا متوقف اشاره کرد و آن را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین طرح‌های پیشران پارک معرفی کرد و افزود: برای حفر و احداث هر چاه جدید تا ۱۲ میلیون دلار هزینه نیاز است، اما احیای چاه‌های قدیمی، کم‌بازده یا متوقف به یک تا حداکثر یک و نیم میلیون دلار سرمایه نیاز دارد. این در حالی است که در کشور نزدیک به ۸۵۰ چاه در این حالت قرار دارد. به‌صورت دقیق‌تر از ۴۰۰۰ چاه در کشور که باید کمتر از ۱۰‌ درصد آنها کم‌بازده یا متوقف باشند، بیش از ۱۵ درصد در این شرایط قرار دارند. از سوی دیگر با فناوری‌های نو می‌توان تعداد چاه‌های قدیمی را که با بازده کم روبه‌رو بوده یا متوقف هستند، به زیر ۵ درصد رساند. این مطلب را می‌توان یکی از طرح‌های پیشران مهم در پارک به شمار آورد که مورد پیگیری جدی قرار دارد، آن هم در شرایطی که ظرفیت ترک تشریفات مناقصه در پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت وجود دارد که شایسته توجه است.

تمرکز بر چاه‌محوری به جای مخزن‌محوری

وی اظهار کرد: نکته مهم آنکه تاکنون پروژه‌ها بر پایه میدان‌های نفت و گاز مورد توجه قرار گرفته و توجه بر بحث مخزن‌محوری بوده است. به‌عنوان یک نمونه مشخص ۷ میلیون دلار پروژه برای یک مخزن خاص تعریف شد که نتایج آن کمتر از انتظار بود. با توجه به بررسی‌های پیشین به جای مخزن‌محوری به چاه‌محوری و تمرکز بر چاه‌های با بازده کمتر پرداختیم. برآورد ما این است که این رویکرد با نظارت بیشتر بر تولید و نظارت بر چاه‌ها در سازندهای زمین‌شناسی، هزینه کمتری و بازدهی بالاتری دارد. اگر برآیندها مطابق پیش‌بینی پیش رود که هم‌اکنون تنها بر چاه‌های نفت تمرکز دارد، از یک سو ریسک کمتری داشته و از سوی دیگر بازدهی بالاتری برای شرکت‌ها به همراه خواهد داشت، تا جایی که می‌توان این قبیل چاه‌ها را در حکم آزمایشگاهی برای دیگر چاه‌ها لحاظ کرد.

صرفه اقتصادی احیای چاه‌های کم‌بازده

رئیس پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت تصریح کرد: در پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت فضا را برای ورود شرکت‌های دانش‌بنیان و حمایت از آنها با هم‌رسانی سرمایه‌گذار فراهم می‌کنیم و پس از کسب بازده بهتر از چاه‌های کم‌بازده یا تولید نفت از چاه‌های متوقف، بخشی از درآمدهای آن را مستقیم به شرکت فعال در پروژه پرداخت خواهیم کرد. با توجه به تقاضای موجود برای سرمایه‌گذاری به جرات می‌توان گفت هم‌اکنون این قبیل پروژه‌ها توجیه دارد، تا جایی که برآورد ما این گونه بوده است که حتی اگر نفت به ۲۰ دلار برای هر بشکه نیز کاهش نرخ پیدا کند، باز هم شاهد توجیه فنی این پروژه‌ها هستیم که نکته مهمی به شمار می‌رود.

کفایتی ادامه داد: این در حالی است که اگر تنها ۱۰ درصد از این پروژه به موفقیت منجر شود، چیزی بین ۸ تا ۱۰ درصد افزایش تولید نفت خام در کشور حاصل می‌شود که به معنی رشد ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار بشکه‌ای تولید نفت خام ایران خواهد بود. این فرآیند به ۸۵ تا ۱۰۰ میلیون دلار سرمایه نیاز دارد که با توجه به برآوردهای ما از توجیه اقتصادی کامل برخوردار است. نکته مهم اینکه این فرآیند جزو فرصت‌های مغفول سرمایه‌گذاری است و به‌عنوان یک کار محوری در صنعت نفت در شورای اقتصاد تصویب شد. اگر پیش‌بینی‌های صورت‌ گرفته محقق شود دو یا حداکثر سه سال آینده شاهد عرضه گسترده این نفت خواهیم بود. این در حالی است که حتی با احتساب موفقیت ۵۰ درصدی پروژه، بازدهی و خروجی آن فراتر از حد انتظار خواهد بود، اگر چه نوع تکنولوژی به‌ کار رفته یا ماشین‌آلات یا دانش فنی مورد استفاده نیز مهم است.

وی اظهار کرد: در فرآیند بهره‌وری بالاتر از چاه‌ها رویکرد هوشمندانه با محوریت نوآوری باز تدوین شده و راه‌ حل‌های ساده و مختلط بسیاری تجمیع و ارائه خواهد شد و البته جذابیت برای ورود شرکت‌های دانش‌بنیان و شرکت‌های سرمایه‌گذار فراهم شده است. تاکنون پس از فراخوان انجام‌شده، ۴۸ شرکت ثبت‌نام و پذیرش شده‌اند و به موفقیت آن امیدواریم.