رهبر معظم انقلاب در نوروز ۱۴۰۳، همچون آغاز هر سال، یک شعار را تعیین و به‌عنوان راهبردی کلان به مسئولان کشور اعلام کردند. «جهش تولید با مشارکت مردم» رویکردی را دنبال می‌کند که سهم بخش کلیدی جامعه در پیشبرد اهداف تولیدی کشور را به بالاترین سطح افزایش داده و ایجاد بسترهای مناسب را به‌عنوان یک وظیفه به دولت می‌سپارد.
نقش صنعت نفت در این عرصه چیست؟ آیا مشارکت مردم در حوزه تولید نفت خام امکان‌پذیر است؟ صنعت نفت در بیش از یک قرن گذشته، سنگ‌بنای اقتصاد جهانی بوده و رشد اقتصادی را پیش‌برده است. در سال‌های اخیر، پیشرفت‌های قابل توجه در فناوری‌ها، منجر به جهش تولید و به تبع آن تکمیل زنجیره ارزش در این صنعت بزرگ را فراهم کرده است، به‌طوری‌که نفت، معیار اصلی اتخاذ تصمیم‌های کلان برای دولت‌ها بوده است. با این حال، مشارکت عمومی عاملی تعیین‌کننده و اثربخش در تضمین توسعه و پایداری بلندمدت صنعت نفت به شمار می‌آید که می‌تواند عملکرد کلی آن را بهبود بخشد.
در صنعت نفت کشورمان، مشارکت مردمی به معنای همکاری با جوامع محلی، ذینفعان و عموم مردم در عرصه‌های استخراج و فرآورش، اثرات زیست‌محیطی و توسعه پایدار است. صنعت نفت می‌تواند با ایجاد اعتماد و شفافیت، اخذ مجوز اجتماعی برای فعالیت به معنای استقبال عموم از طرح‌ها و پروژه‌ها، شناسایی و رسیدگی به نگرانی‌های همسایگان، تبادل ایده‌ها با جوامع محلی و تقویت چارچوب‌های نظارتی، جایگاه اجتماعی خود را حفظ و فرآیند تولید را به‌صورت مستمر راهبری کند. جهش تولید تحت تأثیر تعاملی این‌چنینی، به‌سهولت قابل دستیابی است.
از سوی دیگر، شرکت‌های دانش‌بنیان، سازندگان و تولیدکنندگان نیز در دسته بخش خصوصی و زیر مجموعه جامعه‌ای برآمده از مردم با محوریت مردم قرار می‌گیرند. ماهیت تعامل در این مجال، به‌طور کامل تخصصی است و نتایج آن، توسعه زیرساخت‌های اصلی صنعت نفت را هدف‌گذاری کرده است. به بیان دیگر، مشارکت مردم در تولید نفت خام، پیکره عظیم صنعت نفت و توسعه آن را تحت تأثیر خود دارد و بخش بزرگی از اقتصاد مردمی را به پیش می‌برد.
شرکت‌های دانش‌بنیان به سرمایه‌های فکری اعم از تحقیق، نوآوری و تخصص انسانی متکی هستند که سطح بالایی از تخصص، یادگیری مستمر و تمرکز بر نوآوری را دنبال می‌کنند. سازندگان و تولیدکنندگان (از کارگاه‌هایی در مقیاس کوچک تا تأسیسات صنعتی در مقیاس بزرگ) نیز کالاهای مورد نیاز صنعت نفت را از طریق فرآیندهای مختلف مانند مونتاژ، ساخت یا پردازش تولید می‌کنند. بین صنعت نفت، شرکت‌های دانش‌بنیان و تولیدکنندگان(یا سازندگان) شبکه عظیمی از تعاملات و همکاری‌ها وجود دارد که با توسعه آن می‌توان به‌راحتی هدف «جهش تولید» را تحقق بخشید.
شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند با انتقال فناوری و دانش به تولیدکنندگان کوچک و فعالان اقتصادی، کارایی و بهره‌وری مشاغل پایین‌دستی را تسهیل کنند، فعالان اقتصادی می‌توانند از ارتباطات و دسترسی به بازار که از سوی شرکت‌ها و تولیدکنندگان دانش‌بنیان ارائه می‌شود بهره‌مند شوند، شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند با ارائه برنامه‌های آموزشی، کارگاه‌ها یا دوره‌های کارآموزی به توسعه مهارت در اقتصاد عمومی کمک کنند تا فعالان اقتصادی مهارت‌های خود را ارتقا داده و مشاغل مرتبط را ایجاد یا افزایش دهند و با گنجاندن فعالان اقتصادی در زنجیره تأمین و مدل‌های تجاری، شرکت‌ها و تولیدکنندگان دانش‌بنیان می‌توانند با حمایت از اقتصادهای محلی، کاهش نابرابری درآمد، و ترویج شیوه‌های دوستدار محیط زیست به توسعه پایدار کمک کنند.
همه این موارد را می‌توان به‌عنوان برنامه‌ای مدنظر قرار داد که صنعت نفت همسو با دستیابی به اهداف کلان خود مورد حمایت قرار داده و به‌عنوان هسته مرکزی آن عمل می‌کند. در نتیجه، مشارکت مردم با شرکت‌ها و تولیدکنندگان دانش‌بنیان که در اصل تعامل و همکاری با صنعت نفت به‌حساب می‌آید، چشم‌انداز اقتصادی را فراگیرتر و انعطاف‌پذیرتر انعکاس داده و آینده‌ای را مجسم می‌سازد که در آن جهش تولید به دست مردم، با توان مردم و با مشارکت مردم تحقق یافته است.
قباد ناصری
مدیرعامل شرکت نفت و گاز مارون
نظر شما