پالایشگاه گاز شهید هاشمی‌نژاد در قلب شمال‌ شرق ایران، جایی که زمستان‌های سخت، تابستان‌های سوزان و توفان‌های شن، هم نیروی انسانی را به چالش می‌کشد و هم تجهیزات را، همچنان پرچم پایداری تولید را برافراشته نگاه داشته است. این پالایشگاه که یکی از باسابقه‌ترین و مهم‌ترین واحدهای فرآیندی شرکت ملی گاز ایران به‌شمار می‌آید، نه‌تنها مأموریت خطیر تأمین پایدار گاز شرق کشور را بر دوش دارد، بلکه در سال‌های اخیر با نوآوری‌های فنی و مدیریتی خود به یکی از الگوهای بهره‌وری در صنعت گاز بدل شده است.

تأسیسات این پالایشگاه با بیش از چهار دهه قدمت، همچنان با تمام ظرفیت در مدار قرار دارند و در چهار ماه سرد پارسال، پایدارترین تولید گاز را در میان پالایشگاه‌های کشور رقم زدند؛ آن هم بدون حتی یک لحظه توقف. پشت این موفقیت، تلاش شبانه‌روزی کارکنان و مدیرانی قرار دارد که با درک اهمیت نقش خود در تأمین انرژی کشور، توانسته‌اند از چالش‌های متعدد اقلیمی، فنی و ایمنی، فرصتی برای رشد و تعالی بسازند.

پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد در مسیر توسعه، فراتر از گاز شیرین، برای تولیدات متنوع دیگر گام‌های مؤثری برداشته است، همچنین اجرای برنامه کاهش گازهای ارسالی به مشعل (Zero Flaring)، کاهش مصرف آب تا ۱۵۰۰ مترمکعب در روز از طریق بازچرخانی و ایجاد جایگاه‌های تفکیک ضایعات، تنها بخشی از دستاوردهای زیست‌محیطی این مجموعه است. اما شاید مهم‌ترین وجه تمایز این پالایشگاه، اتکای آن به دانش، تجربه و خلاقیت نیروهای خود باشد.

پایدارترین تولید در پالایشگاه گاز هاشمی‌نژاد

اسماعیل قادری، رئیس بهره‌برداری پالایشگاه گاز شهید هاشمی‌نژاد در گفت‌وگو با خبرنگار شانا با اشاره به تحقق کامل برنامه‌های تولیدی سال ۱۴۰۳ اظهار کرد: افزون بر آنکه برنامه تعهد تولید پالایشگاه به‌طور کامل تحقق یافت، بیش از اهداف تعیین‌شده نیز تولید شد. در چهار ماه سرد ۱۴۰۳، پایدارترین و مستمرترین تولید گاز در سطح پالایشگاه‌های گاز رقم خورد، به‌طوری که کوچک‌ترین وقفه‌ای در تولید به‌وجود نیامد.

وی بزرگ‌ترین موفقیت پالایشگاه گاز شهید هاشمی‌نژاد در یک سال اخیر را پایداری تولید دانست و افزود: افزون بر گاز شیرین و گوگرد، محصولات واحد تقطیر میعانات گازی شامل نفت سفید، نفتا، حلال و نفت‌گاز نیز تولید شد.

رئیس بهره‌برداری پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد با بیان اینکه مسئولیت تولید گاز و راهبری تأسیسات به‌عهده واحد بهره‌برداری است، اظهار کرد: این بخش حداکثر گاز را تولید می‌کند تا تأسیسات با توان کامل در سرویس باشند، همچنین باید به‌موقع پیگیر رفع اشکالات و نواقص باشد تا از مدار خارج نشوند. پالایشگاه گاز شهید هاشمی‌نژاد این وظایف را به‌درستی اجرا کرده و به اهداف مورد نظر رسیده است.

نوآوری و تولید پایدار

قادری درباره ضرورت توجه به نوآوری‌ها بیان کرد: پالایشگاهی که بیش از ۴۰ سال قدمت دارد، اگر نوآوری نداشت، باید تاکنون از مدار خارج می‌شد. کارکنان پالایشگاه حدود ۲۰۰ پیشنهاد برای استمرار و افزایش تولید ارائه داده‌اند که سبب شده امروز پالایشگاه ۲۰ درصد بالاتر از ظرفیت طراحی کار کند و تولید حداکثری مستمر و پایدار داشته باشد. 

وی با بیان اینکه هاشمی‌نژاد تنها پالایشگاه شرق کشور است، در حالی که دیگر پالایشگاه‌های گاز، در جنوب و غرب کشور و در نزدیکی هم قرار دارند و می‌توانند از یکدیگر کمک بگیرند، تصریح کرد: این شرایط سبب شده تمام پیش‌بینی‌های لازم برای استمرار تولید با دقت انجام گیرد.

رئیس بهره‌برداری پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد به اقدام‌های زیست‌محیطی پالایشگاه اشاره کرد و گفت: کارکنان پالایشگاه تعهد زیادی به محیط‌ زیست دارند. برای کاهش پسماندها ۱۰ جایگاه تفکیک ضایعات ایجاد کرده‌ایم تا ضایعات به مسیر استفاده مجدد هدایت شوند. در زمینه مصرف آب هم بهبودهای گسترده‌ای صورت گرفته است. پیش‌تر روزانه حدود ۴ هزار مترمکعب آب مصرف می‌کردیم، اما اکنون با بازچرخانی و استفاده مجدد، این رقم به ۲۵۰۰ متر مکعب رسیده است. یعنی ۱۵۰۰ مترمکعب صرفه‌جویی داشته‌ایم، آن هم در شرایطی که ظرفیت پالایشگاه دو برابر شده و تأسیسات جانبی دیگری هم به آن افزوده شده است.

نوآوری و بهینه‌سازی انرژی در پالایشگاه

قادری درباره اقدام‌های انجام‌شده برای بهبود بهره‌وری و کاهش هدررفت انرژی تصریح کرد: شاخصی به نام SEC یا مصرف انرژی وجود دارد که ستاد شرکت ملی گاز ایران آن را مشخص می‌کند. تمام تلاش خود را به‌کار گرفتیم تا این شاخص در سطح تعیین‌شده و بهتر از آن قرار گیرد، همچنین برنامه کاهش گازهای ارسالی به مشعل (Zero Flaring) را که بسیاری از پالایشگاه‌ها هم‌اکنون دنبال می‌کنند، از حدود پنج سال پیش آغاز و اجرا کرده‌ایم. کاهش گاز مشعل، تأثیر زیادی بر عملکرد زیست‌محیطی پالایشگاه و مدیریت سوخت مصرفی داشته است.

وی درباره چالش‌های ایمنی با اشاره به اینکه دو موضوع مهم در این زمینه وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرد، تأکید کرد: نخست اینکه با قدمت بیش از ۴۰ سال تأسیسات و تجهیزات، ایمنی و پایش و بازرسی فنی و تعمیراتی آنها مورد توجه ویژه قرار دارد. از سوی دیگر، خوراک ورودی این پالایشگاه یکی از ترش‌ترین و سمی‌ترین گازهاست که وجود این گاز از مهم‌ترین مسائل ایمنی به‌شمار می‌آید، زیرا کوچک‌ترین نشتی گاز می‌تواند خسارات سنگینی در دو بُعد انسانی و تجهیزاتی وارد کند. به همین دلیل در رعایت نکات ایمنی هیچ مماشاتی چه در همکاری با پیمانکاران و چه در ارتباط با کارکنان  وجود ندارد.

رئیس بهره‌برداری پالایشگاه گاز شهید هاشمی‌نژاد با اشاره به تعامل شایسته و درخور تقدیر واحدهای بهره‌برداری و تعمیراتی گفت: واحد بهره‌برداری با پایش مستمر تأسیسات و تجهیزات فرآیندی، درخواست‌های تعمیراتی از قبیل رفع عیب، تعویض و تعمیر را صادر می‌کند و واحد تعمیرات آنها را پیگیری و به نحو استاندارد اجرا می‌کند و تعامل بسیار خوبی بین این دو واحد به‌عنوان مکمل یکدیگر وجود دارد. با وجود مشکلات اقلیمی در این گوشه از کشور مانند گرمای طاقت‌فرسا، زمستان بسیار سرد، همچنین توفان ریزگردها که افزون بر نیروی انسانی به تأسیسات نیز آسیب می‌زند، فضای دوستی و صمیمیت در میان همکاران مثال‌زدنی است.

همدلی و ایجاد انگیزه میان کارکنان

قادری درباره انگیزه‌بخشی به کارکنان اظهار کرد: تلاش می‌کنیم به کارکنان نزدیک‌تر باشیم. بازدیدهای روزانه انجام می‌گیرد، به صحبت‌هایشان گوش می‌دهیم و تا جایی که امکان دارد مشکلات‌شان را پیگیری می‌کنیم. همکاران نیز به یکدیگر کمک می‌کنند و این همدلی به ایجاد انگیزه یاری رسانده است.

وی با اشاره به موضوع آموزش افزود: بخشی از آموزش‌ها ازسوی واحد آموزش پالایشگاه انجام می‌شود، اما در بهره‌برداری روش استاد - شاگردی یا منتورینگ هم به اجرا درمی‌آید. همکاران در این آموزش‌ها با تجهیزات اصلی مانند توربین‌ها، پمپ‌های گردش آمین و کمپرسورهای گاز به‌صورت عملی آشنا می‌شوند.

رئیس بهره‌برداری پالایشگاه شهید هاشمی‌نژاد، نقش آموزش را در ارتقای فرهنگ ایمنی مهم دانست و تصریح کرد: با وجود قدیمی بودن تجهیزات و خطرناک بودن گازهای پالایشگاهی، شاخص‌های ایمنی مطلوب است و انجام هیچ کار غیرایمنی در واحدهای عملیاتی امکان‌پذیر نیست زیرا همکاران، خود مانع آن می‌شوند. این نشان می‌دهد فرهنگ ایمنی در پالایشگاه نهادینه شده است.

مژگان فرجی